اثر شش هفته مصرف امگا-3 و تمرین بی­هوازی بر پروستاگلاندین ­ای-2 و آنزیم­های التهابی در زنان فعّال جوان

مینا کنعانی¹، پروانه نظرعلی²، پریچهر حناچی^3*، کاوه خبیری⁴

¹ کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

² دکترای فیزیولوژی ورزشی، دانشیار گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

³ دکترای بیوشیمی، دانشیار دانشکده علوم زیستی واحد بیوشیمی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

⁴ دکترای فیزیولوژی ورزشی، استادیار گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

*نشانی نویسنده مسؤول: تهران، دانشگاه الزهرا، دانشکده علوم زیستی، دکتر پریچهر حناچی

Email: hanachi_wrc@yahoo.com

وصول:3/8/94، اصلاح:12/9/94، پذیرش:16/12/94

زمینه و هدف: اهمیّت اسیدهای چرب غیر اشباع امگا 3  در رژیم غذایی و نیز اثرات ضدّ التهابی آن مشخص شده است. لذا، هدف این پژوهش، بررسی تأثیّر مصرف اسید چرب امگا 3  و تمرینات بی هوازی بر تغییرات سطوح پلاسمایی، پروستاگلاندین­E2(PGE₂)CK, LDH, در زنان فعّال است.

 مواد و روش­ها: این پژوهش از نوع نیمه تجربی با اندازه­گیری مکرّر می­باشد  که در آن 32 دانشجوی تمرین کرده (با میانگـــین سن 3/0±41/22 سال، میانگین قد 1/2±77/62 سانتی­متر، میانگــین وزن 0/2±06/58 کیلوگرم) به طور تصادفی در چهار گروه کنترل، مکمّل، تمرین و مکمّل، تمرین  تقسیم و به مدّت شش هفته مورد بررسی قرار گرفتند. از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه و Bonfreoni برای بررسی های آماری و از روش طیف سنج نوری (Spectophotometry) برای اندازه گیری شاخص های خونی استفاده شد.

یافته­­ها:نتایج تحقیق نشان داد شش هفته تمرین بی­هوازی باعث افزایش معنادار LDH و CK و PGE₂ در زنان فعّال می­شود (001/0=P). لیکن در گروه مکمّل با تمرین این شاخص ها تغییر معناداری نیافتند . همچنین، مصرف مکمّل امگا 3 به­تنهایی موجب کاهش معنادار PGE₂ و CK شاخص ها شد (PGE2: 05/0=P، CK: 034/0=P).

نتیجه­گیری:بر اساس نتایج تحقیق حاضر می­توان دریافت که شش هفته فعّالیّت ورزشی بی هوازی باعث افزایش آنزیم­های التهابی و ₂ PGE در زنان فعّال می­شود؛ امّا در صورتی که همراه با تمرین بی هوازی از امگا-3 نیز استفاده شود، سطح این شاخص کاهش خواهد یافت.

مقدمه

بررسی­های بسیاری از محقّقین نشان داده است که ورزش و فعّالیّت بدنی زمانی می‌تواند تأثیّر و کاربرد مطلوبی را داشته باشد که فرد در مورد تغذیّه و برنامه‌های غذایی خود برنامه­ریزی مناسبی داشته باشد. بنابراین، پیشرفت ورزشکاران در رشته‌های گوناگون ورزشی تنها منوط به تمرین‌های دشوار و مداوم نیست؛ بلکه کمیّت و کیفیّت تغذیّه آنان نیز حائز اهمیّت می باشد (1).

             امگا 3 یکی از مکمّل­هایی است که به دلیل اثر ضدّالتهابی و غیرنیروزایی می­تواند جهت کاهش التهـاب و افزایش عملکرد مورد استفاده بسیاری از گروه های هدف بهداشت و سلامت قرار گیرد (2). اسید چرب امگا 3 خانواده­ای از اسیدهای چرب اشباع نشده (غیر اشباع) هستند؛ که اولین پیوند دوگانه آنها بین سومین و چهارمین کربن در زنجیره کربنی قرار گرفته است. اسید چرب n-3  (کربن سوم سیر نشده) حاوی آلفالینولئیک اسید (Alpha-linolenic acid)، دوکوزاهگزنوئیک اسید  (Docosahexaenoic acid) و ایکوزاپنتانوئیک اسید (Eicosapentaenoic acid) می­باشد که همگی دارای ساختار چندگانه بوده و در جلوگیری یا کنترل فعّالیّت شاخص ها و آنزیم های التهابی می­تواند مؤثّر باشد (5-3).

            از جمله آنزیم­های التهابی می­توان به لاکتات دهیدروژناز (LDH) و کراتین کیناز (CK) که در مسیر غیرهوازی تولیدATP  نقش داشته و جزء شاخص­های فشار اکسایشی شناخته می­شوند، اشاره داشت. بیشترین حضور کراتین کیناز (CK) در سلول‌های بافت عضلانی گزارش شده است که در آسیب‌های عضلانی، نشت آن به رگ­های خونی افزایش چشمگیری می‌یاید (8-6). لذا، به نظر می­رسد که غلظت CK  سرم احتمالاً جز بهترین شاخص بیوشیمیایی آسیب تار عضله می­باشد (8,7).

            از سوی دیگر لاکتات دهیدروژناز (LDH) نیز از جمله آنزیم های مسیر گلیکولیز می باشد که اکسیداسیون برگشت­پذیر لاکتات و تبدیل شدن آن به پیروات را کاتالیز می­کند (1). بررسی­های تحقیقی نشان داده است در اثر آسیب سلولی، LDH از درون سلول­ها وارد جریان خون شده و می­تواند شاخص خوبی برای ارزیابی درجه آسیب بافتی و سلولی باشد (9).

            از طرف دیگر توجّه به سایر شاخص­های التهابی همانند پروستاگلاندین­ها نیز بسیار حائز اهمیّت می­باشد. پروستاگلاندین­ها اسیدهای کربوکسیلیک غیراشباعی هستند (11,10). 

            پژوهش­های انجام گرفته در زمینه اثر امگا 3 بر میزان سرمی پروستاگلاندین و آنزیم های التهابی پس از فعّالیّت ورزشی محدود می­باشد. ام.پیک و همکاران در تحقیق با هدف مقایسه شدّت تمرین (تمرین­های مختلف با شدّت­های متفاوت) و تغییرات سیتوکین­های پیش و ضدّ التهابی گزارش کردند که شدّت تمرین منجر به افزایش سایتوکین­های التهابی PGE₂ می­گردد؛ ولیکن، مصرف امگا-3 تاحدّی توان کنترل روند افزایشی این شاخص­ها را می­تواند داشته باشد (12). در تحقیق دیگری که اندراد و همکاران مبنی بر اثر مکمّل امگا 3 بر پاسخ التهابی روی 20 شناگر نخبه مرد انجام دادند، نشان داده شد که مصرف این مکمّل پاسخ ایمنی به تمرین را تحت تأثیّر قرار داده و میزان افزایش پروستاگلاندین­های ناشی از تمرین را کاهش می­دهد (13). سی.یوچیدا و همکاران در پژوهشی که با هدف مقایسهبین 4 شدّت مختلف از تمرین پرس سینه به همراه مصرف امگا-3 بر فعّالیّت CK و PGE₂ در مردان انجام دادند، گزارش کردند که فعّالیّت CK بعد از تمرین در اثر مصرف امگا-3 کاهش معناداری داشته اشت؛ ولیکن سطح PGE₂ با افزایش معناداری همراه بود (14).

            لذا، با توجّه به اهمیّت اسیدهای چرب غیر اشباع امگا 3 در رژیم غذایی و نیز اثرات ضدّ التهابی آن و نیز یافته های محدود آن بر برخی از شاخص­ها و آنزیم­های التهابی و محدود بودن پیشینه تحقیقاتی کافی در ارتباط زنان ورزشکار ایرانی، هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر مصرف شش هفته مکمّل امگا 3 و تمرین بی­هوازی بر تغییرات سطوح  CK،LDH و PGE₂ در زنان تمرین کرده  می­باشد.

مواد و روش­ها

            تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی (به دلیل عدم کنترل تمام عوامل مؤثّر بر شاخص­های اندازه گیری) می­باشد. پس از تکمیل رضایت­نامه و پرسشنامه آگاهی­های پزشکی-ورزشی و تشریح روند پژوهش، از بین 60 نفر از دانشجویان دانشکده تربیت بدنی دانشگاه الزهرا که داوطلب شرکت در این پژوهش بودند، کسانی که دارای بیماری­های قبلی همانند دیابت، بیماری قلبی عروقی، داشتن رژیم غذایی خاص با شرایط ویژه، مصرف داروی بیماری­های خاص و حساسیّت به مکمّل امگا 3، اختلال در سیستم ایمنی و نیز فاقد معیارهای ورزشکار و فعّال بودن از نظر شاخص­های فیزیولوژیک (قد، توده بودن و وزن) شناخته شدند از شرکت در تحقیق منع شدند. سرانجام 32 آزمودنی انتخاب و به­صورت تصادفی به 4 گروه به­ترتیب زیر تقسیم گردیدند: گروه کنترل (C)، گروه مکمّل امگا 3 (M)، گروه تمرین بی­هوازی (T)، گروه مکمّل امگا 3 به همراه تمرین بی هوازی (TM) (جدول 1).

مراحل خون­گیری و برنامه تمرینی

            در ابتدای تحقیق، در وضعیّت نشسته و در حالت استراحت از ورید بازویی آزمودنی­ها مقدار 10 سی­سی نمونه خون گرفته (در حالت پایه و بعد از شش هفته) و به آزمایشگاه تشخیص طبی ارسال گردید تا با روش طیف سنج نوری (Spectophotometry) مقادیر آنزیم­های CK وLDH  سرم و با روش الایزا مقادیر PGE₂  سرم با استفاده از کیت PGE₂ ساخت شرکت Eastbiopharm با حساسیّت 2000-2 pg/dl اندازه­گیری شوند.

             برنامه­­های تمرین. شامل اجرای 6 هفته تمرینات منتخب بی­هوازی؛ تمرینات ایستگاهی و پلیومتریک منتخب بود و به­ترتیب زیر اجرا شد: ابتدا 10 دقیقه گرم کردن عمومی با دویدن­های ملایم و اجرای حرکات نرمشی، سپس حرکات ایستگاهی بی­هوازی و پلیومتریک. مدّت زمان برنامه تمرینی اصلی 45 دقیقه کار تمرینی تشکیل می­داد، که در هفته­های اوّل شامل 30 دقیقه تمرین ایستگاهی و 15 دقیقه پلیومتریک و در هفته­های آخر 25 دقیقه ایستگاهی و 20 دقیقه پلیومتریک و حرکات انتهایی سرد کردن به مدّت 10 دقیقه بود (16-14). آزمودنی­های گروه­های 2 و 4 روزانه 2 گرم مکمّل امگا 3 (ساخت شرکت Formulated science امریکا) دریافت کردند (18-15). از آزمودنی­ها خواسته شد از انجام فعّالیّت­های شدید خودداری کنند و  برنامه غذایی متداول خود را تغییر ندهند. بعد از اتمام شش هفته فعّالیّت بدنی و استفاده از مکمّل دوباره مقدار 10 سی­سی نمونه خونی از ورید بازویی آزمودنی ها گرفته شد (2 روز بعد از آخرین جلسه تمرینی و استفاده از مکمّل خون­گیری شد، برای جلوگیری از اثر حاد ورزش و مکمّل بر شاخص های خونی مورد نظر).

            در تحقیق حاضر از آزمون کولموگروف- اسمیرونوف برای بررسی نحوه توزیع داده­ها و از آزمون تحلیل واریانس یک­طرفه به­منظور بررسی تفاوت بین گروه­ها در هفته ششم استفاده گردید. همچنین برای بررسی تفاوت درون گروهی (مقایسه با حالت پایه) از آزمون‌ Bonfreoni و برای مقایسه بین گروهی از آزمونی تی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار 17 SPSS و در سطح 05/0≤ P انجام گردید.

یافته­ها

            بررسی­های آماری تحقیق حاضر (تست بونفرونی) نشان داد که شش هفته فعّالیّت بی­هوازی باعث افزایش معنادار PGE₂ (در گروه T) می­گردد (001/0= P)؛ امّا، در صورتی که از مکمّل امگا-3 به همراه تمرین هوازی استفاده شود (گروهTM)، منجر به کاهش PGE₂ می­گردد؛ هر چند این کاهش معنادار نبود (09/0= P). همچنین بررسی­های ما با استفاده از آزمون بونفرونی نشان داد که مصرف امگا-3 به تنهایی و بدون فعّالیّت ورزشی (M) نیز باعث کاهش معنادار این شاخص خونی می­گردد. علاوه بر این، بررسی­های آماری پژوهش حاضر (آزمون paired sample t test) مشخص ساخت که تفاوت بین گروه T با گروه M و TM از نظر سطح PGE₂ در هفته ششم معنادار می­باشد و گروه T از سطح بیشتری از این شاخص برخوردار بود (001/0= P). (جدول 3,2).

            همچنین بررسی آماری با استفاده از آزمون بونفرونی مشخص گردید که شش هفته فعّالیّت ورزشی بی هوازی باعث افزایش معنادار CK در گروه T شده است (001/0= P)؛ ولیکن در گروه TM این افزایش معنادار نبود. علاوه بر این، تحقیق حاضر نشان داد که مصرف مکمّل به تنهایی و بدون فعّالیّت ورزشی (M) باعث کاهش معنادار CK می­گردد (034/0= P). علاوه بر این، بررسی­های آماری پژوهش حاضر با استفاده از آزمون paired sample t test مشخص ساخت که تفاوت بین گروه T با گروه M از نظر سطح CK در هفته ششم معنادار می­باشد و گروه T از سطح بیشتری از این شاخص برخوردار بودند (گروه T با M: 001/0= P و گروه T با TM: 028/0= P) (جدول 3,2).

            بررسی­های ما در مورد LDH با استفاده از آزمون بونفرونی نیز نشان داد که سطح این شاخص التهابی در اثر شش هفته فعّالیّت بی­هوازی (T) افزایش معناداری می­یابد (001/0= P)؛ در صورتی که تمرین همراه با مکمّل باشد (گروه TM) باعث کاهش آن می­شود (056/0= P). امّا، مصرف امگا-3 به تنهایی (M) تأثیر معنادار بر LDH نداشت. علاوه بر این بررسی­های آماری پژوهش حاضر (آزمون paired sample t test) مشخص ساخت که گروه T در مقایسه با سایر گروه­ها از سطح بیشتری از LDH در هفته ششم برخوردار بودند؛ امّا، این تفاوت معنادار نبود (جدول 3,2).

بحث

            به­نظر می­رسد برای تشخیص آسیب­های عضلانی، آنزیم CK شاخص قابل اطمینانی باشد و به­خصوص در افراد تمرین نکرده عامل مناسبی جهت تشخیص آسیب عضلانی می­تواند در نظر گرفته شود (8). نتایج تحقیق حاضر نیز مشخص ساخت شش هفته تمرین بی­هوازی باعث افزایش معنادار CK شده است. عوامل متعدّدی در میزان افزایش فعّالیّت سرمی CK به­دنبال ورزش تعیین­کننده می­باشند که برخی از آنها عبارتند از: شدّت تمرین، مدّت تمرین، نوع ورزش، تأثیّر تکراری تمرینات روزانه، نژاد، جنس، سن، نحوه انجام تمرینات بدنی، خصوصیّات فردی. از طرف دیگر بررسی­های سایر محقّقین در این مورد نیز حائز اهمیّت فراوان می­باشد. به­طوری که کارامیزارک و همکارانش (1994) و محقّقین دیگری تغییرات کراتین کیناز سرمی همراه لاکتات دهیدروژناز و فعّالیّت آلدولاز را به دنبال تمرینات بیشینه در ورزشکاران مورد بررسی قرار داده و گزارش کرده اند که ورزش­های بیشینه ممکن است باعث آسیب عضلانی در سطح میکروسکوپی (ریز) شده و در نهایت منجر به التهاب گردد (21-19).

            پژوهش­های دیگری نیز نشان می­دهد که با افزایش شدّت یا مدّت فعالیت ورزشی، سطح این آنزیم­ها افزایش چشمگیری می­یابد (22). با این حال به­نظر می­رسد استفاده از مکمّل­های غذایی همانند امگا-3 در این فرآیند مؤثّر باشد. با توجّه به توان ضدّ التهابی امگا-3 که در گروه مکمّل (M) تحقیق حاضر نیز بدان دست یافتیم (در تحقیق حاضر پایین­ترین میزان کراتین فسفوکیناز در گروهی دیده شد که تنها از مکمّل استفاده کردند) این امکان تقویت شد که در جریان فعّالیّت بدنی نیز امگا-3 می­تواند نقش مؤثّر ضدّ التهابی خود را ایفا نماید. از این رو با مقایسه سطح سرمیCK  در دو گروه T و مکمّل – تمرین (TM) مشخص گردید گروه تمرین (T) با افزایش معنادار CK رو به­رو شدند؛ در حالی که در گروه TM، فرآیند افزایش CK کنترل و مانع از افزایش معنادار این شاخص التهابی شد. از آن جا که برنامه تمرینی دو گروه تمرین و مکمّل- تمرین یکسان بود، می­توان گفت مصرف مکمّل امگا 3 مانع افزایش  CKشده است.

            فرآیند تقریباً مشابهی در سطح LDH نیز گزارش گردید. به­طوری که بررسی­های گروه M مشخص ساخت که مصرف امگا-3 به­تنهایی توانایی کاهش LDH را دارد؛ هر چند این کاهش معنادار نبود، با این حال بررسی­های دو گروه T و TM مشخص ساخت، که در گروه T شش هفته فعّالیّت بی­هوازی منجر به افزایش سطح LDH می­گردد؛ ولیکن در گروه TM، شاهد کاهش معنی­دار LDH در هفته ششم از فعّالیّت بی­هوازی بودیم.

            بررسی­های بسیاری نشان داده است که افزایش سطوح این آنزیم­ها می­تواند به منزله شاخص مرگ سلولی و آسیب بافتی پس از تمرینات عضلانی تلقی شود (23). همچنین مطالعات مؤیّد آن است که افزایش این آنزیم­ها در سرم در پی تمرین، متناسب با میزان ضایعه حاصل از هیپوکسی و گسترش تولید انرژی بی­هوازی نیز همراه می­باشد (25,24). از آن جایی­که سوخت و ساز گلیکولیتیک در افراد فعّال بیشتر از افراد غیرفعال می­باشد این موضـوع می­تواند توجیه­کننده بیشتر بودن غلظت  CK و LDH در آزمودنی­ها پس از تمرینات بی­هوازی باشد. از طرف دیگر بررسی­های دقیق­تر سایر پژوهش­ها اطّلاعات با ارزشمندی را در اختیار ما قرار می­دهد، به­طوری­که برخی از محقّقین در پژوهش­های خود به ارتباط بین CK و LDH به­عنوان شاخص­های آسیب سلولی با سایتوکاین­هایی همانند IL-6 و TNF-a اشاراتی داشته­اند. بوسائور و همکاران (1999) گزارش کردند که TNF-a نقش بسیار مؤثّری در تحریک بیان ژنی LDH می تواند داشته باشد (26).

            از طرفی دیگر، چن یامین و همکاران نیز گزارش کردند IL-6 و TNF-a نقش مهمّی در تحریک فعّالیّت CK و LDH بعد از فعّالیّت­های برون­گرا و مقاومتی دارد. همچنین محقّقین دیگری نیز به اثر مصرف امگا-3 بر سایتوکاین­هایی همانند IL-6 و TNF-a بعد از فعّالیّت­های ورزشی اذعان کرده و گزارش نمودند که روغن امگا-3 نقش مؤثّری در کاهش این شاخص­های التهابی می­تواند داشته باشد (27)؛ لذا با بررسی­های دقیق­تر و ارتباط بین نتایج مطالعات مختلف می­توان دریافت که احتمالاً امگا-3 از طریق کاهش فعّالیّت IL-6 و TNF-a می­تواند نقش مهمّی در کاهش CK و LDH بعد از فعّالیّت­های ورزشی ایفا نماید.

            در همین راستا مطالعات دیگری سایر مکانیزم­های ممکن را در ارتباط با اثر اسیدهای چرب غیراشباع روشن ساخته­اند. از آن جمله می­توان به اثر بر هم خوردن نسبت امگا 3 به امگا 6 در غشای فسفولیپیدهای سلول اشاره کرد. بررسی­ها نشان می­دهد که این تأثیر از طریق اثر Docosahexanoic acid و Eicosapantanoic acid صورت می­گیرد که منجر به کاهش PGE₂ از  طریق مسیر eicosanoid synthetic می­شود. زمانی که مصرف N-3 افزایش یابد، EPA و DHA وارد غشای فسفولیپیدی می­شوند. بنابراین (Arachidonic acid)AA کمتری برای مسیر eicosanoid synthetic (شامل PGs و LTs ) وجود دارد. علاوه بر این، EPA اکسیداسیون AA به­وسیله گلیکوژنز را مهار می­کند (28). از این رو تغذیه با مکمل (n-3 polyunsaturated fatty acids) N-3 PUFA باعث کاهش (prostaglandin S) PGsها همانند PGE₂ می­شود (31-29). به­طوری که، بررسی­های ما نیز نشان داد در گروهی که به فعّالیّت ورزشی بدون استفاده از مکمّل پرداخته بودند (T)، سطح PGE₂ با افزایش معناداری همراه بود؛ ولیکن در گروه TM، شاهد کاهش غیر معنادار این پروستگلاندین بودیم. با توجّه به نتایج فوق می­توان گفت احتمالاً شدّت و مدّت فعّالیّت ورزشی و همچنین نوع پروتکل ورزشی عاملی مهم در افزایش تولید است؛ امّا مصرف مکمل امگا 3 می­تواند این نتیجه را تغییر دهد.

            در نهایت تحقیق حاضر نشان می­دهد که فعّالیّت بدنی و ورزشی بی­هوازی در طولانی مدّت در زنان تمرین کرده منجر به افزایش آنزیم­ها و شاخص­های التهابی می­گردد. در این فرآیند حجم تمرین صورت گرفته از سوی آنها (به دلیل آمادگی جسمانی بالا و به تأخیر افتادن زمان خستگی) منجر به افزایش حجم آنزیم­های التهابی و پروستگلاندین­ها می­گردد. با این حال از طریق مکمّل­های غذایی از جمله امگا-3 می­توان تا اندازه­ای از افزایش این شاخص­ها جلوگیری یا فرآیند افزایش آنها را کنترل کرد. با این حال، به روشنی مشخص نیست آیا با افزایش دوز مصرفی امگا-3 می­توان به نتایج بهتری دست یافت. لذا به تحقیقات بیشتری نیاز است تا به نتایج دقیق­تری دست یافت. در پژوهش حاضر سطح برخی از سایتوکاین­ها که احتمالاً بر برخی از شاخص­های موردنظر مؤثّر بوده­اند، اندازه­گیری نشده است که پیشنهاد می­گردد در تحقیقات آینده مورد توجّه محقّقین قرار گیرد.

تقدیر و تشکر

            مقاله حاضر بخشی از پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا تهران با عنوان تأثیّر یک دوره تمرینات بی هوازی همراه با مصرف امگا 3 بر تغییرات سطوح(CK,LDH,PGE₂) در زنان فعّال می­باشد که با حمایت مالی دانشگاه الزهرا انجام شده است. در پایان از خانم­های شرکت کننده در پژوهش حاضر کمال تشکر را داریم.

References

1. Alijani E, Noorbakhsh M, editors. Modern sports nutrition guide. 1st ed. NOC publication. 2006. [Persian]
2. Ronique P. The combined effects of acute aerobic exercise and omega-3 supplementation on glucose metabolism in healthy, normoglycemic men. Texas Woman`s University. 2010: 1486920.
3. Rustan AC, Drevon CA. Fatty Acids: Structures and Properties. John Wiley & Sons, Ltd. 2005.
4. Morris DH. Flax A Health and Nutrition Primer. chapter 2. 4th ed. 2007.
5. Franzen-Castle LD, Ritter-Gooder P. -Omega-3 and Omega-6 Fatty Acids.- NEB Guide. University of Nebraska-Lincoln Extension, Institute of Agriculture and Natural Resources. 2010.
6. Nindl BC, Kraemer WJ, Deaver DR, Peters JL, Marx JO, Heckman JT, et al. LH secretion and testosterone concentrations are blunted after resistance exercise in men. J Appl Physiol. 2001; 91(3): 1251–8.
7. Zera`atian Najad Davani S .Quick Guide PAGNAN. PAGANA including laboratory diagnostic tests and ECG.3rd ed.Tehran. Baraye Farda press;2005. [Persian]
8. Vassilis M editor, Rahnama N. Exercise Biochemistry. 2nd ed. Isfahan University. 2010. [Persian]
9. Abedi M. Techniques and laboratory diagnosis. Tehran. Noore  danesh press;2004. [Persian]
10. Luo M, Flamand N, Brock TG. Metabolism of arachidonic acid to eicosanoids within the nucleus. Biochim Biophys Acta .2006;1761(5-6): 618-25.
11. Ueno N, Takegoshi Y, Kamei D, Kudo I, Murakami M. Coupling between cyclooxygenases and terminal prostanoid synthases. Biochem Biophys Res Comm. 2005; 338(1): 70-6.
12. Peake JM, Suzuki K, Hordern M, Wilson G, Nosaka K, Coombes JS. Plasma cytokine changes in relation to exercise intensity and muscle damage. Eur J Appl Physiol. 2005;95(5-6):514-21.
13. Andrade PMM, Ribeiro BG, Bozza MT, Costa Rosa LFB, Tavares do Carmo MG. Effects of the fish-oil supplementation on the immune and inflammatory responses in elite swimmers. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids. 2007; 77(3-4): 139-45.
14. Uchida MC, Nosaka K, Ugrinowitsch C, Yamashita A, Martins E Jr, Moriscot AS, et al. Effect of bench press exercise intensity on muscle soreness and inflammatory mediators. J Sports Sci. 2009;27(5):499-507.
15. Tartibian B, Maleki BH, Abbasi A. Omega-3 Fatty acids Supplementation Attenuates Inflammatory Markers After Eccentric Exercise in Untrained Men. Clin J Sport Med. 2011;21(2):131-7.
16. Peake JM, Suzuki K, Hordern M, Wilson G, Nosaka K, Coombes JS. Plasma cytokine changes in relation to exercise intensity and muscle damage. Eur J Appl Physiol. 2005;95(5-6):514-21.
17. Delfan  M, Ebrahim Kh, Agha alinejad H. Effect of supplementation with omega-3 in an inflammatory cytokine response during incremental exercise TNFα.IL-1β in elite male rowers[dissertation]. Tehran. Beheshti University.2011. [Persian]
18. Choobineh S, Akbarnejad A, Borjain M, Kordi M. Effects of omega-3 supplementation on serum levels of prostaglandin 2 athlete women after a instance exercise. Journal of Sports Sciences.2012; 15:121. [Persian]
19. Sheybani sh, Shemshaki A. The impact fast Interval Training on Apelin plasma levels, blood pressuzre and heart rate in female elite runners[dissertation].Tehran. Alzahra University.2010. [Persian]
20. Karamizrak SO, Ergen E, Töre IR, Akgün N. Changes in serum creatine kinase, lactate dehydrogenase and aldolase activities following supramaximal exercise in athletes. J Sports Med Phys Fitness. 1994;34(2):141-6.
21. Asgari Z, Shemshaki A. Effect of training on some selected stations leukocyte anti-oxidation index in women[dissertation]. Tehran. Alzahra University. 2011. [Persian]
22. Sangun L, Takashi U, Ippei T, Masashi M, Kazuma D, Kaori I, et al. Effects of the first training session on the physiological and mental conditions in male university freshmen joudoists. Hirosaki MED J. 2011: 87-96. Available at: http://hrr.ul.hirosaki-u.ac.jp/dspace/handle/10634/5777?mode=full
23. Fallah Azad V, Zeydi M. Comprehensive information on diagnostic tests. 3rd ed. Tehran: Shabak Press; 2009.
    [Persian]
24. Sherman WR, Munsell LY, Gish BG, Honchar MP. Effects of systemically administered lithium on phosphoinositide metabolism in rat brain, kidney, and testis. J Neurochem. 1985; 44(3): 798-807.
25. Boussouar F, Grataroli R, Ji J, Benahmed M. Tumor necrosis factor-alpha stimulates lactate dehydrogenase A expression in porcine cultured sertoli cells: mechanisms of action. Endocrinology. 1999;140(7):3054-62.
26. Yamin C, Duarte JA, Oliveira JM, Amir O, Sagiv M, Eynon N, et al. IL6 (-174) and TNFA (-308) promoter polymorphisms are associated with systemic creatine kinase response to eccentric exercise. Eur J Appl Physiol. 2008; 104(3):579–86.
27. Pedersen BK, Steensberg A, Schjerling P. Muscle-derived interleukin-6: possible biological effects. J Physiol. 2001;536( pt 2):329–37.
28. Calder PC. Long-chain N-3 fatty acids and inflammation: potential application in surgical and trauma patients. Braz J Med Biol Res. 2003; 36(4):  433–46.
29. Calder PC. Review.  n−3 Polyunsaturated fatty acids, inflammation, and inflammatory diseases. Am J Clin Nutr. 2006; 83(6):1505S-19.
30. Shreedhar V, Giese T, Sung VW, Ullrich SE. A cytokine cascade including prostaglandin E2, IL-4, and IL-10 is responsible for UV-induced systemic immune suppression. J Immunol. 1998; 160(8):3783-9.

21.    Milias GA, Nomikos T, Fragopoulou E, Athanasopoulos S, Antonopoulou S. Effects of eccentric exercise-induced muscle injury on blood levels of platelet activating factor (PAF) and other inflammatory markers. Eur J Appl Physiol. 2005; 95(5-6):504-13.

Effect of Taking Omega-3 Supplements and a Six-weeks Anaerobic Exercise Training on Prostaglandin E2 and Inflammatory Enzymes among Young Active Women

Mina Kanani

MSc Student of Exercise Physiology, Physical Education Faculty, ALZahra University, Tehran, Iran.

Parvaneh Nazar Ali

Associate professor, Department of Exercise Physiology, Faculty Physical Education, AL Zahra University, Tehran, Iran

*Parychehr Hanachi

Associate professor of Biochemistry, Department of Biology, Faculty of Science, AL Zahra University, Tehran, Iran

Kaveh Khabiri    

Assistant Professor, Department of Exercise Physiology, Islamic Azad University, Tehran, Iran