Document Type : Review article
Authors
Abstract
Background and purpose: The aim of the present study was to systematic review for the influence of aerobic and anaerobic exercise of the acute and chronic on selected markers of oxidative Stress based on the animal and human studies published in persian journals.
Methods and Materials: This present was performed on articles published up to 1 August 2014. Databases such as Magiran, SID and Scholar Google searched for terms: Oxidative Stress, SOD, MDA, Exercise And Training. All the relevant Persian written articles were evaluated by two independent researchers and relevant articles with moderate and high qualities was selected for systematic review. Articles (of total 1163 articles) were evaluated by reading their title, abstracts and full text; 38 full text articles evaluated and only 22 of them fulfilled the inclusion criteria and entered the review.
Results: In human studies it was found that regular aerobic exercises lead to a significant and non-significant increase in MDA values. On the other hand, a significant increase was detected in SOD values in the exercising group compared to the control group following 8 weeks of aerobic exercise. However, based on findings from animal research domain, it was found that implementation of at least 8 weeks of aerobic exercise is necessary for down regulation of MDA values and 6 weeks for up regulation of profit values.
Conclusion: Present study indicates the lack of high-quality reports on the impact of regular aerobic or anaerobic exercises on resting levels or in response to a bout of intense exercise, especially on human subjects and the few reports of average quality did not also represent a homogeneous finding.
Keywords
مقاله مروری
|
فعالیت های هوازی و بی هوازی و شاخص های منتخب استرس اکسایشی:
مرور سیستماتیک مطالعات انسانی و حیوانی داخل کشور
محمدرضا ییلاقی اشرفی1 ، ولی الله دبیدی روشن*2
1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه فیزیولوژی ورزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
2 استاد فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
* نشانی نویسنده مسئول: مازندران، بابلسر، پردیس دانشگاه، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی ، ولی الله دبیدی روشن
E-mail: vdabidiroshan@yahoo.com
وصول:18/5/94، اصلاح:22/7/94، پذیرش:17/9/94
چکیده
هدف: هدف مطالعه حاضر، مرور سیستماتیک تاثیر فعالیت های هوازی و بی هوازی حاد و مزمن بر شاخص های منتخب استرس اکسایشی بر اساس مطالعات انسانی و حیوانی منتشر شده در مجلات فارسی بود.
مواد و روشها: این مطالعه بر اساس جستجو تا تاریخ 10 مــرداد 1393 در پایــگاههای Magiran، SID، ScholarGoogleبا استفاده از یک راهبرد جستجوی مقالات و با کلمات کلیدی شامل "استرس اکسایشی"، "سوپر اکسید دیسموتاز "، "مالوندی آلدهید " و"آسیب اکسایشی"و بررسی ارتباط آنها با کلمات کلیدی "فعالیت ورزشی"، "تمرین"، "ورزش" و "فعالیت بدنی" انجام شد. تمام مقالات فارسی به صورت مجزا توسط دو محقق مورد ارزیابی قرار گرفت و مقاله هایی با کیفیت متوسط و بالا انتخاب شد. براساس جستجوی اولیه در پایگاههای مختلف، 1163 مقاله به دست آمد که پس از بررسی عنوان، چکیده و متن کامل مقالات، در پایان 22 مقاله حائز معیارهای ورود به تحقیق بودند و مورد ارزیابی قرار گرفتند.
یافته ها: بر اساس یافته های مطالعات انسانی مشخص شد که اجرای تمرینات منظم هوازی حاد افزایش معنادار و تمرین های هوازی مزمن افزایش غیر معنادار مقادیر مالون دی آلدهید را به دنبال دارد. از سوی دیگر، افزایش معنادار مقادیر سوپراکسید دیسموتاز در گروه تمرینی نسبت به گروه کنترل متعاقب اجرای حداقل 8 هفته تمرین هوازی مزمن مشاهده شد.در حالی که متعاقب تمرینات هوازی حاد افزایش غیر معنی دار سوپراکسید دیسموتاز مشاهده شد. با وجود این، براساس یافته های حاصل از پژوهش های حوزه حیوانی مشخص شد که 8 هفته تمرین منظم هوازی مزمن برای تنظیم کاهشی مالون دی آلدهید و 6 هفته برای تنظیم افزایشی مقادیر سوپراکسید دیسموتاز ضروری است.
نتیجه گیری:مطالعه حاضر عدم وجود گزارش های با کیفیت بالا در خصوص تاثیر تمرینات منظم هوازی و یا بی هوازی بر سطوح استراحتی و یا در پاسخ به یک وهله تمرین شدید بخصوص بر روی آزمودنی های انسانی نشان می دهد و معدود گزارش های با کیفیت متوسط نیز به یافته همسویی دست نیافتند. و ضرورت مطالعات با کیفیت بیشتر به ویژه در مطالعات انسانی را خاطر نشان می کند.
کلمات کلیدی:فعالیت ورزشی، مالون دی آلدهید، سوپراکسید دیسموتاز، مرور سیستماتیک، استرس اکسایشی
مقدمه
در طی دهه های اخیر با گسترش سریع، بیماری های غیرواگیر و مزمن و محققان پدیده استرس اکســــایشی (Oxidative Stress) را به عنوان یک مکانیزم مشترک در بروز این بیماری ها موثر میدانند (3-1). به عبارت دیگر، پدیده اسـترس اکسایشی نقش محوری در شرایط پاتـولوژیک مختلف از جمـله بیماری قلبی، پر فـشار خـونی، پر فشار خونی ریوی، دیابت، بیماری مزمن کلیوی و سرطان ها باز می کند و از این رو بررسی وضعیت استرس اکسایشی ممکن است به عنوان یک شاخص برای بررسی وضعیت بالینی به کار رود. در طی دهه های اخیر، همسو با گسترش این بیماری ها، مطالعات بسیار وسیعی از سوی محققان مختلف در سراسر جهان در زمینه تاثیر انواع رویکردهای دارویی و غیر دارویی در مهار و یا تخفیف برخی از شاخص های مرتبط با پدیده استرس اکسایشی از جمله (سوپراکسید دیسموتاز Super Oxidative Dismutase) به عنوان یک شاخص ضداکسایشی و (مالون دی آلدهید Malondialdehyd) به عنوان یک شاخص اکسایشی صورت گرفته است (6-4). گایینی و همکاران (7) و حامدی نیا و همکاران (8) اثر یک جلسه تمرین هوازی وامانده ساز با شدت 75 تا 80 درصد ضربان قلب بر شاخص های استرس اکسایشی بر روی دانشجویان ورزشکار بررسی نموده و تغییر معنی داری را در مقادیر مالون دی آلدهید مشاهده نکردند، در حالی که محققان دیگر افزایش معنی داری را متعاقب فعالیت شدید وامانده ساز در مقادیر مالون دی آلدهید یافتند (10,9). در مطالعات بقایی و همکاران (11) و گایینی و همکاران (12) طی یک جلسه تمرین هوازی که به ترتیب برابر با شدت 5/7 مایل بر ساعت و حداکثر سرعت انجام شد، تغییر معنی داری در مقادیر سوپراکسید دیسموتاز مشاهده شد. از سوی دیگر، جهانی و همکاران (13) در اثر 8 هفته تمرین هوازی با شدت 60 تا 70 درصد ضربان قلب افزایش معنی داری مقادیر سوپراکسید دیسموتازگزارش دادند. با وجود این، به دلیلپراکندگی مطالعات، گستردگی علوم و عوامل متعدد اثرگذار بر مطالعات و همینطور نبود یک سیستم کنترلی واحد، بسیاری از این مطالعات یا تکراری بوده و یا به صورت متناقض می باشند و همین موضوع باعث سردرگمیافراد در راستای یافته های علمی در جهت ارتقایسلامتی و در نهایت اتلاف وقت و سرمایه های ملی شده است.
لذا با توجه به تناقض گسترده در یافته های علمی محققان از یک سو و از سوی دیگر، لزوم استفاده از رویکرد مرور سیستماتیک با هدف یکپارچه سازییافته های علمی و جلوگیری از اجرای تحقیقات تکراری، نتیجه گیری احتمالا نادرست کاربران از یافته های مبتنی بر یک مقاله خاص و یا شناسایی حوزه هایی که در آن شواهد پژوهشی کافی وجود ندارد، هدف مطالعه حاضر مرور سیستماتیک مطالعات انسانی و حیوانی منتشر شده در مجلات فارسی زبان داخل کشور در خصوص چگونگی تاثیر تمرینات هوازی و بی هوازی (تمرینات مقاومتی و یا سرعتی) حاد و مزمن بر شاخص های منتخب مرتبط با پدیده استرس اکسایشی (سوپراکسید دیسموتاز و مالون دی آلدهید) می باشد.
مواد و روشها
این مطالعه از نوع مطالعات مروری سیستماتیک بود که در آن مقالات معتبردر دو حوزه انسانی و حیوانی به لحاظ تاثیر تمرینات حادوهمچنین مزمن هوازی و بی هوازی (مقاومتی و یا سرعتی) از طریق جستجو در بانکها و پایگاههای اطلاعاتی رسمی جمعآوری شد. برای انتخاب مقالات از بانک های اطلاعاتی معتبر شامل"Google Scholar، SID، Magiran"استفاده شد. برای این منظور، جستجو توسط دو نفر و با استفاده ازکلمات کلیدی از قبیل استرس اکسایشی، آسیب اکسایشی، ضد اکسایشی، فشار اکسایشی، آنتی اکسیدانی، تیوباربیوتیک اسید، مالون دی آلدهید(مالون دی آلدهید)، سوپر اکسید دیسموتاز انجامشد.
در تمامی مراحل (ارزیابی عنوان، چکیده و متن کامل مقالات) اطلاعات استخراج شده در خصوص وضعیتکتابشناختی مقالات، اطلاعات مربوط به کیفیت مقالات و شرایط تمرینی و ویژگی آزمودنی ها در جدول های ویژه محقق ساخته ثبت شد. سپس مقالات با کیفیت بالا و متوسط منتشر شده در مجلات علمی پژوهشی معتبر مورد ارزیابی قرار گرفت.برای ارزیابی کیفیت مقالات و منابع با هدف خارج نمودن مطالعات با کیفیت پایین از طریق تعدیل روش ارائه شده توسطمحققان قبلیاستفاده شد (20-18). بطور خلاصه، در مطالعه حاضر ازمعیارهایی از قبیل بیان فرضیه و یا اهداف، بیان ویژگی آزمودنی در ابتدای مطالعه، نتیجه گیری از مطالعه بر اساس یافته های تحقیق، بیان روشنی از مداخلات استفاده شده و رویداد های احتمالی زیان بار، استفاده از طرح کور (یک، دو و یا چند سو کور)، پیش بینی کاهش آزمودنی ها، بیان مقادیر معنی داری،روش آماری متناسب با اهداف و فرضیه ها، سطح سلامت آزمودنی ها، انتخاب تصادفی، بیان جزئیات شرایط محیطی تحقیق و بیان عوامل مخدوش کننده ی هر گروه از آزمودنی ها جهت تعیین سطح کیفیت مقاله استفاده شده است. در این راستا، مقالاتی که حداقل 70 و 50 درصد امتیاز را احراز نموده باشند، به ترتیب به عنوان مقالات با کیفیت بالا و متوسط در نظر گرفته شده و مورد ارزیابی سایر فرایندهای سیستماتیک قرار گرفتند (نمودار 1 را ببینید).
پس از وارد نمودن کلیه مقالات به نرم افزار دسته بندی اطلاعات (دیتابیس)، کلیه مقالات تکراری در تمامی پایگاهها انتخاب شده و حذف گردیدند. به علاوه، عناوین مقالات غیر مرتبط با شاخص های مورد نظر در تحقیق، عناوین مقالات که فقط به صورت چکیده مقاله (در کنفرانس ها) منتشر شده بودند و همچنین مقالاتی که در آن از پروتکل های مداخله ای غیر ورزشی از قبیل مکمل یا دارو بکار گرفته شدند، نیز از فرایند مرور سیستماتیک خارج شدند. سرانجام،پس از حذف مقالات با کیفیت پائین، یافته های مقالات با کیفیت مناسب در سطوح مختلف بررسی و با استفاده از جدول مختلف با عناوین تاثیر تمرینات هوازی و بی هوازی (مقاومتی و یا سرعتی) حاد و مزمن به تفکیک در مطالعات انسانی و حیوانی گزارش شد. کلیه اطلاعات به روش کیفی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
یافته ها
بر اساس جستجوهای انجام شده در پایگاه های اطلاعات علمی داخل کشور و پایگاه های فارسی زبان Google Scholar، SID و Magiran، مجموعا 1163 عنوان مقاله در خصوص تاثیر تمرینات حاد و مزمن هوازی و بی هوازی بر شاخص های مرتبط با استرس اکسایشی از قبیل (مالون دی آلدهید)، (سوپراکسید دیسموتاز) در آزمودنی های انسانی و حیوانی یافت شد. از این تعداد، 240 عنوان مقاله در پایگاه "Magiran" ،315 عنوان مقاله در پایگاه "SID" ، 608 عنوان مقاله در پایگاه"Google Scholar"نمایه بوده است.
پس از وارد نمودن کلیه مقالات به نرم افزار دسته بندی اطلاعات (دیتابیس)،کلیه مقالات تکراری در تمامی پایگاهها، مقالات با محتوی غیر مرتبط، چکیده مقالات چاپ شده در همایش ها و مقالاتی که در آن از دارو و یا مکمل ها بهره گیری شده بود، حذف گردیدند. (براساس فیلتر ذکر شده در روش تحقیق)، مجموعا 63 مقاله به مرحله دوم راه یافته و مورد بررسی قرار گرفتند (نمودار 1 را ببینید). در این مرحله ضمن بررسی مجدد عناوین و چکیده مقالات، 25 مقاله غیرورزشی از مطالعه خارج شدند. در مرحله سوم، متن کامل 38 مقاله مورد بررسی قرار گرفت. در این مرحله 16 مطالعه که در آن از پروتکل های مقایسه ای استفاده شده بود و محققان از روش پس از وقوع بهره گیری نموده بودند و در آن نحوه مداخله ورزشی مشخص نبود، حذف شدند(نمودار 1). سرانجام، بر اساس غربالگری مذکور، 22 مقاله به مرحله نهایی یعنی تحلیل نتایج راه یافتند که 8 عنوان آن مربوط به مطالعات انسانی بود و 14 عنوان مقاله نیز از حیوانات (موش های آزمایشگاهی) به عنوان آزمودنی بهره جستند. از مجموع 14 عنوان مقاله حیوانی، 7 عنوان مقاله بعنوان مطالعه با کیفیت بالا و 7 عنوان مطالعه بعنوان مطالعه با کیفیت متوسط دسته بندی شد که جملگی اثر تمرینات هوازی مزمن را بر شاخص هایمالون دی آلدهید وسوپراکسید دیسموتاز بررسی نموده اند. به عبارت دیگر، بر اساس جستجوهای انجام شده، مطالعات با کیفیت بالا و حتی کیفیت متوسط در خصوص تاثیر تمرینات حاد هوازی و یا بی هوازی حاد و مزمن بر شاخص های مذکور در پایگاه های معتبر اطلاعاتی یافت نشد.براساس یافته های این دسته از مطالعات مشخص شد که اجرای حداقل 8
نمودار 1: فرایند انتخاب مقالات منتشر شده در مجلات علمی پژوهشی فارسی زبان داخل کشور در خصوص تاثیر تمرینات حاد و مزمن هوازی و بی هوازی بر (مالون دی آلدهید)، (سوپراکسید دیسموتاز) در آزمودنی های انسانی و حیوانی |
جدول 1: یافته های مطالعات حیوانی محققان ایرانی در خصوص تاثیر تمرینات هوازی مزمن بر شاخص های استرس اکسایشی (مالون دی آلدهید و سوپراکسید دیسموتاز) چاپ شده در مجلات معتبر فارسی
* اعداد داخل {} نشان دهنده شماره منبع می باشد.
|
بر اساس یافته های حاصل از دو مطالعه انسانی با
جدول 2: یافته های مطالعات انسانی محققان ایرانی با کیفیت متوسط در خصوص تاثیر تمرینات هوازی و بی هوازی، حاد و مزمن با بر شاخص های استرس اکسایشی (مالون دی آلدهید و سوپراکسید دیسموتاز) چاپ شده در مجلات معتبر فارسی
|
بحث
مطالعه حاضر در زمره نخستین گزارش های مروری سیستماتیک حوزه علوم ورزشی در داخل کشور است که به بررسی چگونگی تاثیر تمرینات هوازی و بی هوازی حاد و مزمن بر شاخص های منتخب مرتبط با پدیده استرس اکسایشیبر روی آزمودنی های انسانی و حیوانی منتشر شده در مجلات معتبر فارسی زبان پرداخته است. مهمترین یافته مطالعه حاضر عدم وجود گزارش های با کیفیت بالا در خصوص تاثیر تمرینات منظم هوازی و یا بی هوازی بر سطوح استراحتی و یا در پاسخ به یک وهله تمرین شدید بخصوص بر روی آزمودنی های انسانی می باشد و معدود گزارش های با کیفیت متوسط نیز به نتیجه همسویی دست نیافتند. علیرغم این موضوع، در حوزه مطالعات کنترل شده آزمایشگاهی می توان به یافته های نسبتا روشنی دست یافت که از مهمترین آن می توان به لزوم اجرایدست کم 6 هفته تمرین هوازی منظم برایمقابله با آثار اکسایشی ناشی از تمرینات وامانده ساز در بافت های مختلف بدن اشاره داشت.
محققان متعددی گزارش دادند که اجرای تمرین هوازی با شدت متوسط باعث عملکرد ضد اکسایشی حفاظتی در بدن می شود. فعالیت ورزشی می تواند مقاومت در برابر استرس اکسایشی را افزایش دهد و از این طریق باعث بهبود حفاظت از بدن شود. بر این اساس مشخص شد که اجرای فعالیت ورزشی منظم ممکن است سطح فعال سازی و بیان mRNA دستگاه آنتی اکسیدانتی درون زایی(اندوژنی) در بدن را افزایش دهد. به علاوه باعث تنظیم منفی (کاهش) سطوح آسیب اکسایشی شود و این پاسخ به نوع تمرین مورد استفاده بستگی دارد (14،15،16). برای نمونه، برخی پژوهشگران گزارش داده اند اجرای تمرینات هوازی وامانده ساز، تمرینات بی هوازی و یا ترکیبی از هر دو نوع روش تمرینی باعث ایجاد یافته های متناقض و سردرگم شده است (9,8). در مطالعه حاضر مشخص شد که جدا از نوع تمرین، مطالعاتی که از نوارگردان استفاده کرده اند یافته های روشن تر نسبت به عملکرد ضد اکسایشی بیان می کنند و علاوه بر آن تمرینات هوازی در میان انواع پروتکل های استفاده شده، نقش پر رنگ تری را داشته است. همان گونه که برخی از محققان قبلی نیز گزارش دادند، دویدن بر روی نوارگردانو یا شنا رایج ترین فعالیت ها بوده اند، به طور کلی که در مطالعات حیوانی 79 درصد پروتکل ها از نوارگردان (21،32،34،36،37،38،39،40،42،43،44) و 14 درصد از تانکر شنا (35,33) و 7 درصد از نردبان 1 متری (41) استفاده کرده اند و در مطالعات انسانی 50 درصد از نوار گردان (12-9) و 25 درصد از دوچرخه کار سنج (8،7) و 25 درصد از مطالعات انسانی نیز به صورت غیر آزمایشگاهی بوده است (13,12) که توسط محققان مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.
به غیر از اثربخشی نوع و روش تمرینی بر پاسخ شاخص های استرسی بر دستگاه های مختلف بدن، مدت و دفعات قرارگیری در معرض استرس نیز می تواند اثربخشی تمرینات را تحت تاثیر قرار دهد. بر اساس تئوری استرس که توسط سلی(Saley) ارائه شد، زمانی که استرس مزمن بر بدن وارد می شود، بدن نسبت به آن واکنش نشان داده و در مرحله ی بعد مقاومت بدن در برابر استرس و از این روی واماندگی گسترش پیدا می کند. بنابراین، استرس های مزمن و دائمی می تواند بسیار زیان بار باشد، زیرا دوره ی استراحتی که در آن بدن دچار ریکاوری شده و به تعدیل پاسخ های استرس می پردازد، از بین می رود (17). با وجود این چندین سوال در خصوص شدت و مدت ورزش تجویز شده همچنان بدون پاسخ باقی مانده است. برای نمونه، تمرینات بلند مدت خیلی شدید، از قبیل 18 تا 24 ساعت دویدن یا شنا کردن متوالی حتی در افراد کاملا زبده نیز می تواند باعث رنجش قابل توجه افراد کاملا تمرین کرده شود و از این روی سلامتی این افراد را به مخاطره می اندازد. از سوی دیگر، تحت شرایط طبیعی اجرای وهله های فعالیت بدنی و به دنبال آن استراحت می تواند قابلیت بدن برای سازش با استرس های ورزشی را بهبود بخشد. در واقع، اثرات سازشی تمرینات ، منظم و سیستماتیکهستند و بسته به ویژگی های تمرین، این اثرات کاملا اختصاصی می باشند.
بر اساسیافته های حیوانی حاصل از مطالعه حاضر مشخص شد که متعاقب اجرای تمرینات هوازی مزمن، در 50 درصد از مطالعات (37،40،43) افزایش سوپراکسید دیسموتازو در 16 درصد از پژوهش ها (33) نیز کاهش سوپراکسید دیسموتازگزارش شده است. این در حالی است که 75 درصد از مطالعات روی آزمودنی های حیوانی (33،34،35،37،39،40،44) کاهش مالون دی آلدهیدو سایر مطالعات (32) نیز عدم تغییر مقادیر آن را گزارش دادند. اگرچه،در مطالعه حاضر مشخص شد که اجرای تمرینات هوازی مزمنباعث بهبود شاخص پراکسیداسیون لیپیدی در 63 درصد از مطالعات انسانی (9،10،12،22) شده است، اما37 درصد از مطالعات (7،8) نیز کاهش این شاخص را متعاقب اجرای پروتکل های تمرین هوازی حاد گزارش داده اند.
هرچند در بررسی سیستماتیک مطالعات انسانی محققان داخل کشور در حوزه شاخص های منتخب مرتبط با پدیده استرس اکسایشی مشخص شد که اجرای تمرینات منظم هوازی حاد افزایش معنادار (13) و غیر معنادار (7) مقادیر مالون دی آلدهید را به دنبال دارد، اما محققان خارجی متعددی کاهش مالون دی آلدهید را متعاقب سازگاری به تمرینات هوازی مزمن گزارش دادند (50-47). از اینرو هنوز نتیجه قاطعی حتی با مقالات با کیفیت متوسط نیز وجود ندارد و این امر لزوم تحقیقات بیشتر بخصوص گزارش های پژوهشی با کیفیت بالا را ضروری می سازد. از سوی دیگر، تنها یک مطالعه داخلی با کیفیت متوسط در خصوص تاثیر سازگاری های ناشی از تمرینات مزمن بر سطوح سوپراکسید دیسموتاز یافت شده است (13)، که حاکی از افزایش معنادار مقادیر سوپراکسید دیسموتاز در گروه تمرینی نسبت به گروه کنترل متعاقب اجرای 8 هفته تمرین هوازی بوده است. این در حالی است که همین محققان زمانی که تاثیر اجرای یک وهله پروتکل های وامانده ساز بالک و رست را بر سطوح سوپراکسید دیسموتاز و مالون دی آلدهید مردان جوان ارزیابی نمده اند، افزایش معنادار مقادیر سوپراکسید دیسموتاز و افزایش غیرمعنادار مقادیر مالون دی آلدهید را گزارش داده اند (13). در مقابل، بر اساس یافته های مطالعه حاضر، مشخص شد که اجرای یک وهله فعالیت شدید وامانده ساز، افزایش غیرمعنادار بیان ژن سوپراکسید دیسموتاز (11) و یا عدم تغییر معنادار (12) آن را به دنبال دارد. با بررسی دقیق تر منابع مذکور، می توان اینگونه ناهمخوانی را ریشه در دو واژه سازگاری و پاسخ متعاقب سازگاری جستجو نمود، بگونه ای که برخی محققان (13) از پروتکل های وامانده ساز برای بررسی پاسخ شاخص های استرسی به یک وهله ورزش متعاقب سازگاری به تمرینات بهره گیری کرده اند، در حالی که محققان دیگر (7) سطوح استراحتی این شاخص را متعاقب سازگاری به تمرینات گزارش داده اند.
به علاوه، بررسی های مطالعه حاضر در خصوص تاثیر تمرینات هوازی حاد بر سطوح مالون دی آلدهیدآزمودنی های انسانی موید آن است که بخش اعظم مطالعات (76 درصد) افزایشمالون دی آلدهید و برخی از مطالعات (34 درصد) نیز عدم تغییر آن را گزارش داده اند. از سوی دیگر، یافته های حاصل از دو مطالعه انسانی با کیفیت متوسط توسط محققان داخل کشور پیرامون اثربخشی تمرینات هوازی مزمن افزایش سوپراکسید دیسموتاز (11) و یا حاد (13) بر روی سوپراکسید دیسموتاز نیز حاکی از تناقض در یافته های مطالعاتی می باشد، بگونه ای که در یک مطالعه عدم تغییر مقادیر سوپراکسید دیسموتاز (12) و در پژوهش دیگر افزایش غیرمعنادار (11) این شاخص متعاقب اجرای پروتکل های وامانده ساز اعلام شده است.
تا این تاریخ، هیچ مرور سیستماتیکی در خصوص تاثیر تمرینات حاد و مزمن ورزشی بر شاخص های منتخب اکسایشی (مالون دی آلدهید،سوپراکسید دیسموتاز) در مطالعات حوزه ی انسانی و حیوانی داخل کشور یافت نشده است. بعلاوه، تجانس بالا میان پروتکل های تمرینی در مطالعات مختلف باعث پیچیدگی استخراج نتیجه گیری روشن در خصوص اثربخشی انواع تمرینات حاد و مزمن ورزشی و مولفه های آن (حجم و شدت تمرین) شده است. از اینرو، مطالعه حاضر با چندین محدودیت از قبیل فقدان مطالعات مشابه جهت بررسی و مقایسه یافته های مطالعاتی، همپوشانی بین پروتکل های تمرینی و عدم گزارش دقیق چگونگی اجرای و رویدادهای مرتبط با کاهش احتمالی آزمودنی و نحوه مداخله پژوهشی (طرح های یک، دو و یا چند سو کور) مواجه بوده است.
در این راستا، از مهمترین دلایل عدم دسته بندی 7 مقاله حیوانی در رده ی کیفیت بالا می توان به عدم بیان عوامل مخدوش کننده از قبیل عدم بیان وضعیت سلامت و یا سطح آمادگی بدنی آزمودنی اشاره داشت که در صورت لحاظ کردن این ویژگی ها، 3 عنوان مطالعه از 7 مطالعه با کیفیت متوسط می توانستند به مطالعات با کیفیت بالا راه یابند. از اینرو، با توجه به این که هیچ کدام از مطالعات در زمینه ی حیوانی نتوانسته امتیاز کامل را کسب کند، لذا الزام به بررسی رعایت گزارش دقیق چگونگی مولفه های مختلف تحقیق از قبیل استفاده یا عدم بکارگیری طرح های مطالعاتی کور و عدم بیان دلایل احتمال کاهش آزمودنی ها بطور جدی و در جهت پیشرفت مطالعات آتی ایجاد می شود، زیرا زمینه هایی که مطالعات با کیفیت بالای تحقیق ما نتوانستند امتیاز کسب کنند با مطالعات کیفیت متوسط یکسان بوده و در برخی از مطالعات نقاط مشترکی حس می شود. از سوی دیگر،هیچیک از مطالعات انسانی در بررسی های تحقیق حاضر موفق کسب کیفیت بالا نشده اند و یکی از دلایل آن، مشخص نبودن نوع طرح مطالعاتی (یک و یا دوسو کور)، عدم رعایت دسته بندی آزمودنی ها بصورت تصادفی و عدم گزارش احتمال کاهش آزمودنی ها بوده است که به ترتیب تنها 3 ، 4 و 2 مطالعه از مجموع 8 مطالعه انسانی به گزارش این عوامل پرداختند.
نتیجه گیری
به طور خلاصه، براساس یافته های حاصل از پژوهش های کنترل شده در حوزه حیوانی مشخص شد که اجرای حداقل 8 هفته تمرین هوازی برای تنظیم کاهشی مقادیر مالون دی آلدهیدو اجرای 6 هفته برای تنظیم افزایشی مقادیر سوپراکسید دیسموتاز ضروری می باشد. با وجود این، حتی یافته های حاصل از مطالعات با کیفیت متوسط بر روی آزمودنی های انسانی نیز سردرگم کننده می باشد و در حال حاضر به استناد معدود مطالعات با کیفیت متوسط نمی توان به نتیجه روشنی در خصوص تاثیر تمرینات هوازی و یا بی هوازی بر شاخص های منتخب مرتبط با پدیده استرس اکسایشی در آزمودنی های انسانی اشاره داشت و این امر لزوم توجه جدی تر و هدفمند دانشمندان و محققان حوزه فیزیولوژی ورزشی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی داخل کشور به انجام مطالعات و یا گزارش های دقیق با کیفیت بالا را می طلبد.از موضوعات و نکاتی که محققان می توانند در انجام مطالعه با کیفیت لحاظ قرار دهند می توان بهانجام مطالعاتی در زمینه تمرینات حاد هوازی، بی هوازی حاد و مزمن با کیفیت بالا و متوسط بر شاخص های سوپراکسید دیسموتاز و مالون دی آلدهید در نمونه های حیوانی ، انجام مطالعات انسانی با کیفیت بالا و متوسط در زمینه تمرینات بی هوازی حاد و مزمن بر شاخص های سوپراکسید دیسموتاز و مالون دی آلدهید و انجام مطالعات انسانی با کیفیت بالا در خصوص تمرینات هوازی حاد و مزمن بر شاخص های سوپراکسید دیسموتاز و مالون دی آلدهید اشاره داشت.
References
- Sies H. Oxidative stress: a concept in redox biology and medicine. Redox biology. 2015;4:180-3.
- Thanan R, Oikawa S, Hiraku Y, Ohnishi S, Ma N, Pinlaor S, et al. Oxidative stress and its significant roles in neurodegenerative diseases and cancer. International journal of molecular sciences. 2015;16(1):193-217.
- Arrigo T, Leonardi S, Cuppari C, Manti S, Lanzafame A, D'Angelo G, Gitto E, Marseglia L, Salpietro C. Role of the diet as a link between oxidative stress and liver diseases.World J Gastroenterol. 2015 Jan 14;21(2):384-395
- Azad MarjaniK,Didani Z, Kargarfar M. The Effects of Vitamin Supplementation on Oxidative Stress Indices after Anaerobic Activity in Water Polo Players. Academic Journal. 2012;30(199):p1.
- ModiriM,Daryanoosh F, Tanideh N, Mohammadi M, Firoozmand H. The Effects Of Short And Middle Times Aerobic Exercise With High Intensities On Ingredients Antioxidant In Female SpragueDawley Rats. Medical JournalOf Mashhad University Of Medical Science. 2014;57(3):587-95.
- NaghiZadeh H, Akbarzadeh H, Kotobi F. Effect of aerobic training moderate with consumpation vitamin E on Glutathion Peroxidase (GPX) activity and oxidatives stress indicators and muscle damage of active men student. Journal Of Sport Biosciences. 2010;3(2):39-57.
- Gaeini A, Hamedinia M. The effect of aerobic exercise on oxidative stress at rest and after exhaustive exercise in athletes. Journal Of Research In Sport Science. 2005;8:53-64.(inpersian)
- Hamedinia M, Nikbakht H, Rasaei M, Gaeini A, Salami F. The effects of exhaustive exercise on oxidative stress markers and enzyme creatine kinase in athletic students. Olympic Journal. 2002;22(3,4):39-47.(inpersian)
- Vakili J, Gaeini A, Hedayati M, NikooKheslat S, Akbari M, Tarmahi V. The effect of aerobic exercise on malondialdehyde and protein carbonyl changes boarding healthy men on campus. Medical Journal of Tabriz University of Medical Science & Health. 2013;35(2);35-98.(inpersian)
- Nowroozian S, Shamshaki A, Hanachi P. Investigation of Acute Effects of Eccentric And. journal of ilam university of medical sciences. 2011; 19 (3) :21-31.(inpersian)
- Baghaiee B, Tartibian B, Aliparasty M, Baradaran B, Almasy S. Cu/Zn Superoxide Dismutaseenzyme of lymphocytic cell gene expression, total antioxidant status and oxidative stress variation fallowing to intensive exercise in young men athletes. RJMS. 2012; 19 (95) :1-9.(inpersian)
- Gaeini A, Arbab G, Kordi M, Ghorbani P. A lipid peroxidation elite soccer players oxidation system to a vigorous exercise session (HIE).Journal of Hormozgan University of Medical Sciences. 2013;1:23-29.(inpersian)
- Jahani G, Firoozrai M, MatinHomaee H, Tarverdizadeh B, Azarbayjani M, Movaseghi G, et al . The Effect of Continuous and Regular Exercise on ErytrocyteAntioxidative Enzymes Activity and Stress Oxidative in Young Soccer Players. RJMS. 2010; 17 (74) :22-32.(inpersian)
- Um HS, Kang EB, Leem YH, Cho IH, Yang CH, Chae KR, et al. Exercise training acts as a therapeutic strategy for reduction of the pathogenic phenotypes for Alzheimer's disease in an NSE/APPsw-transgenic model. International journal of molecular medicine. 2008;22(4):529-39.
- Aguiar AS, Jr., Boemer G, Rial D, Cordova FM, Mancini G, Walz R, et al. High-intensity physical exercise disrupts implicit memory in mice: involvement of the striatal glutathione antioxidant system and intracellular signaling. Neuroscience. 2010;171(4):1216-27.
- Tuon T, Valvassori SS, Lopes-Borges J, Luciano T, Trom CB, Silva LA, et al. Physical training exerts neuroprotective effects in the regulation of neurochemical factors in an animal model of Parkinson's disease. Neuroscience. 2012;227:305-12.
- Radak Z, Chung HY, Koltai E, Taylor AW, Goto S. Exercise, oxidative stress and hormesis. Ageing research reviews. 2008;7(1):34-42.
- Tooth L, Ware R, Bain C, Purdie DM, Dobson A. Quality of reporting of observational longitudinal research. American journal of epidemiology. 2005;161(3):280-8.
- Camiletti-Moiron D, Aparicio VA, Aranda P, Radak Z. Does exercise reduce brain oxidative stress? A systematic review. Scandinavian journal of medicine & science in sports. 2013;23(4):e202-12.
- Ding M, Leach MJ, Bradley H. A systematic review of the evidence for topical use of ginger. Explore. 2013;9(6):361-4.
- Hovanloo F, Hedayati M, Ebrahimi M, Abednazari H. Effect of various time courses of endurance training on alterations of antioxidant enzymes activity in rat liver tissue. Pejouhesh. 2011; 35 (1) :14-19.(inpersian)
- Haghighi A, Darijani A, Hamedinia M. The Effect of One Bout of Exhaustive Aerobic Exercise with Different Intensities on Serum MDA in Male Smokers. 2011; 9(3): 95-112.(inpersian)
- Liu J, Yeo HC, Overvik-Douki E, Hagen T, Doniger SJ, Chyu DW, et al. Chronically and acutely exercised rats: biomarkers of oxidative stress and endogenous antioxidants. Journal of applied physiology. 2000;89(1):21-8.
- Radak Z, Kaneko T, Tahara S, Nakamoto H, Pucsok J, Sasvari M, et al. Regular exercise improves cognitive function and decreases oxidative damage in rat brain. Neurochemistry international. 2001;38(1):17-23.
- Navarro A, Gomez C, Lopez-Cepero JM, Boveris A. Beneficial effects of moderate exercise on mice aging: survival, behavior, oxidative stress, and mitochondrial electron transfer. American journal of physiology Regulatory, integrative and comparative physiology. 2004;286(3):R505-11.
- Ogonovszky H, Berkes I, Kumagai S, Kaneko T, Tahara S, Goto S, et al. The effects of moderate-, strenuous- and over-training on oxidative stress markers, DNA repair, and memory, in rat brain. Neurochemistry international. 2005;46(8):635-40.
- Cechetti F, Fochesatto C, Scopel D, Nardin P, Goncalves CA, Netto CA, et al. Effect of a neuroprotective exercise protocol on oxidative state and BDNF levels in the rat hippocampus. Brain research. 2008;1188:182-8.
- Aksu I, Topcu A, Camsari UM, Acikgoz O. Effect of acute and chronic exercise on oxidant-antioxidant equilibrium in rat hippocampus, prefrontal cortex and striatum. Neuroscience letters. 2009;452(3):281-5.
- de Araujo MB, Voltarelli FA, ContartezeRVL, de Barros Manchado-Gobatto F,de Mello MAR. Oxidative stress in ratsexercised at different intensities. J ChinClin Med 2009: 4: 11–18.
- Vollert C, Zagaar M, Hovatta I, Taneja M, Vu A, Dao A, et al. Exercise prevents sleep deprivation-associated anxiety-like behavior in rats: potential role of oxidative stress mechanisms. Behavioural brain research. 2011;224(2):233-40.
- Falone S, D'Alessandro A, Mirabilio A, Petruccelli G, Cacchio M, Di Ilio C, et al. Long term running biphasically improves methylglyoxal-related metabolism, redox homeostasis and neurotrophic support within adult mouse brain cortex. PloS one. 2012;7(2):e31401.
- Gaeini A, SheikholeslamiVatani D, Allame A, Ravasi A, Kordi M, Mogharnasi M, et al. Effect of endurance training and training on lipid peroxidation and antioxidant system Wistar rats. 2008;11:51-63.(inpersian)
- Mohammadi M, Salehi I, Farajnia S. Swimming Male effect on oxidative stress in the hippocampus of diabetic rats. 2008;2:110-118.(inpersian)
- Alipour M, Sohrabi D, Fallah R, Heidarpour F, Mohammadi M. The effect of exercise intensity on plasma homocysteine and 8-iso Prostaglandin F2α and thoracic aorta in rabbits fed a high cholesterol. Journal of Physiology and Pharmacology. 2007;11(3):199-207. (inpersian)
- Salehi I, Mohammad M. Effect of regular swimming on heart oxidative stress indexes and its relation to diabetes in rat. Arak University of Medical Sciences Journal. 2009; 12 (3) :67-76.(inpersian)
- JolaZadeh T, DabidiRoshan V. Effect of the Progressive Aerobic and Exhaustive Training. 2010; 2:65-75.(inpersian)
- FallahMohammadi Z, HajiZadehMoghadam A,Mahjoub S, Azizi G, Sadat Hosseini R. Interaction effects of strength training and continuous infusion of homocysteine on lipid peroxidation and antioxidant system of the male brain. 2010;9:117-128.(inpersian)
- DabidiRoshan V, HosseinZadeh S, HajiZadehMoghadam A, Mahjoub S. Effects of moderate-intensity exercise on brain-derived neurotrophic factor in the hippocampus malondialdehyde and mice exposed to lead acetate. 2010;10:33-44.(inpersian)
- Asali M, DabidiRoshan V, HajiZadehMoghadam A. Inflammation and heart damage due to lead pollution and the inhibitory role of regular aerobic exercise. 2010; 4:113-124.(inpersian)
- DabidiRoshan V, Alavi S. Reduce lipid peroxidation during exercise increases hippocampus following: experimental induction of homocysteine. 2010;1:79-89.(inpersian)
- Gaeini A, Samadi A, Ravasi A, Hedayati M, Khorram H. Effect of 8 Weeks of Resistance Training on Oxidative Stress in Diabetic Rats. 3. 2013; 20 (3) :389-399. (inpersian)
- Maryam Ebrahimi ,FariborzHovanloo , Mehdi Hedayati . Effects of various time courses of endurance training on antioxidant enzymes activity in rat Serum .Pajoohandeh Journal. 2013; 18 (1) :16-22. (inpersian)
- Moghaddasi M, Raeisi P, HaghjooyJavanmard S, Tajoldini M, Taati M, Amjedi B. The effect of regular exercise on antioxidant enzyme activities in hippocampus after occluding one carotid in rat .Yafteh. 2013; 15 (3) :37-45.(inpersian)
- HabibianM ,DabidiRoshan V , Moosavi SJ , Mahmoody SA . Neuroprotective effect of aerobic training against Lead-induced oxidative stress in rat cerebellum. J GorganUni Med Sci. 2013; 15 (3) :39-45.(inpersian)
- Qiao D, Hou L, Liu X. Influence of intermittent anaerobic exercise on mouse physical endurance and antioxidant components. British journal of sports medicine. 2006;40(3):214-8.
- Acikgoz O, Aksu I, Topcu A, Kayatekin BM. Acute exhaustive exercise does not alter lipid peroxidation levels and antioxidant enzyme activities in rat hippocampus, prefrontal cortex and striatum. Neuroscience letters. 2006;406(1-2):148-51.
- Naderi R, Mohaddes G, Mohammadi M, Ghaznavi R, Ghyasi R, Vatankhah AM. Voluntary Exercise Protects Heart from Oxidative Stress in Diabetic Rats. Advanced Pharmaceutical Bulletin.5(2):231-6.
- Beneficial Effects of Endurance Exercise with RosmarinusofficinalisLabiatae Leaves Extract on Blood Antioxidant Enzyme Activities and Lipid Peroxidation in Streptozotocin-Induced Diabetic Rats
- Liu, H., Yang, Z., Hu, J., Luo, Y., Zhu, L., Yang, H., Li, G."Improvement of thoracic aortic vasoreactivity by continuous and intermittent exercise in high‑fat diet-induced obese rats". Biomedical Reports 3.4 (2015): 527-532.
- Bouzid MA, Hammouda O, Matran R, Robin S, Fabre C. Influence of physical fitness on antioxidant activity and malondialdehyde level in healthy older adults. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism. 2015;40(6):582-9.
Review Article
|
Mohammad Reza Yeylaghi Ashrafi
Department of (Exercise Physiology) , Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran
*Valiollah Dabidi Roshan
PhD, professor, College of Physical Education and Sport Sciences, department of Exercise physiology, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
Received:09/08/2015, Revised:14/10/2015, Accepted:08/12/2015
Abstract
Background and purpose: The aim of the present study was to systematic review for the influence of aerobic and anaerobic exercise of the acute and chronic on selected markers of oxidative Stress based on the animal and human studies published in persian journals.
Methods and Materials: This present was performed on articles published up to 1 August 2014. Databases such as Magiran, SID and Scholar Google searched for terms: Oxidative Stress, SOD, MDA, Exercise And Training. All the relevant Persian written articles were evaluated by two independent researchers and relevant articles with moderate and high qualities was selected for systematic review. Articles (of total 1163 articles) were evaluated by reading their title, abstracts and full text; 38 full text articles evaluated and only 22 of them fulfilled the inclusion criteria and entered the review.
Results: In human studies it was found that regular aerobic exercises lead to a significant and non-significant increase in MDA values. On the other hand, a significant increase was detected in SOD values in the exercising group compared to the control group following 8 weeks of aerobic exercise. However, based on findings from animal research domain, it was found that implementation of at least 8 weeks of aerobic exercise is necessary for down regulation of MDA values and 6 weeks for up regulation of profit values.
Conclusion:Present study indicates the lack of high-quality reports on the impact of regular aerobic or anaerobic exercises on resting levels or in response to a bout of intense exercise, especially on human subjects and the few reports of average quality did not also represent a homogeneous finding.
Keywords: Exercise, MDA, SOD, Systematic Review, Oxidative Stress
Corresponding author:
Valiollah Dabidi Roshan,
College of Physical Education and Sport Sciences, department of Exercise physiology, University of Mazandaran, Babolsar, Iran .
E-mail: vdabidiroshan@yahoo.com
- Sies H. Oxidative stress: a concept in redox biology and medicine. Redox biology. 2015;4:180-3.
- Thanan R, Oikawa S, Hiraku Y, Ohnishi S, Ma N, Pinlaor S, et al. Oxidative stress and its significant roles in neurodegenerative diseases and cancer. International journal of molecular sciences. 2015;16(1):193-217.
- Arrigo T, Leonardi S, Cuppari C, Manti S, Lanzafame A, D'Angelo G, Gitto E, Marseglia L, Salpietro C. Role of the diet as a link between oxidative stress and liver diseases.World J Gastroenterol. 2015 Jan 14;21(2):384-395
- Azad MarjaniK,Didani Z, Kargarfar M. The Effects of Vitamin Supplementation on Oxidative Stress Indices after Anaerobic Activity in Water Polo Players. Academic Journal. 2012;30(199):p1.
- ModiriM,Daryanoosh F, Tanideh N, Mohammadi M, Firoozmand H. The Effects Of Short And Middle Times Aerobic Exercise With High Intensities On Ingredients Antioxidant In Female SpragueDawley Rats. Medical JournalOf Mashhad University Of Medical Science. 2014;57(3):587-95.
- NaghiZadeh H, Akbarzadeh H, Kotobi F. Effect of aerobic training moderate with consumpation vitamin E on Glutathion Peroxidase (GPX) activity and oxidatives stress indicators and muscle damage of active men student. Journal Of Sport Biosciences. 2010;3(2):39-57.
- Gaeini A, Hamedinia M. The effect of aerobic exercise on oxidative stress at rest and after exhaustive exercise in athletes. Journal Of Research In Sport Science. 2005;8:53-64.(inpersian)
- Hamedinia M, Nikbakht H, Rasaei M, Gaeini A, Salami F. The effects of exhaustive exercise on oxidative stress markers and enzyme creatine kinase in athletic students. Olympic Journal. 2002;22(3,4):39-47.(inpersian)
- Vakili J, Gaeini A, Hedayati M, NikooKheslat S, Akbari M, Tarmahi V. The effect of aerobic exercise on malondialdehyde and protein carbonyl changes boarding healthy men on campus. Medical Journal of Tabriz University of Medical Science & Health. 2013;35(2);35-98.(inpersian)
- Nowroozian S, Shamshaki A, Hanachi P. Investigation of Acute Effects of Eccentric And. journal of ilam university of medical sciences. 2011; 19 (3) :21-31.(inpersian)
- Baghaiee B, Tartibian B, Aliparasty M, Baradaran B, Almasy S. Cu/Zn Superoxide Dismutaseenzyme of lymphocytic cell gene expression, total antioxidant status and oxidative stress variation fallowing to intensive exercise in young men athletes. RJMS. 2012; 19 (95) :1-9.(inpersian)
- Gaeini A, Arbab G, Kordi M, Ghorbani P. A lipid peroxidation elite soccer players oxidation system to a vigorous exercise session (HIE).Journal of Hormozgan University of Medical Sciences. 2013;1:23-29.(inpersian)
- Jahani G, Firoozrai M, MatinHomaee H, Tarverdizadeh B, Azarbayjani M, Movaseghi G, et al . The Effect of Continuous and Regular Exercise on ErytrocyteAntioxidative Enzymes Activity and Stress Oxidative in Young Soccer Players. RJMS. 2010; 17 (74) :22-32.(inpersian)
- Um HS, Kang EB, Leem YH, Cho IH, Yang CH, Chae KR, et al. Exercise training acts as a therapeutic strategy for reduction of the pathogenic phenotypes for Alzheimer's disease in an NSE/APPsw-transgenic model. International journal of molecular medicine. 2008;22(4):529-39.
- Aguiar AS, Jr., Boemer G, Rial D, Cordova FM, Mancini G, Walz R, et al. High-intensity physical exercise disrupts implicit memory in mice: involvement of the striatal glutathione antioxidant system and intracellular signaling. Neuroscience. 2010;171(4):1216-27.
- Tuon T, Valvassori SS, Lopes-Borges J, Luciano T, Trom CB, Silva LA, et al. Physical training exerts neuroprotective effects in the regulation of neurochemical factors in an animal model of Parkinson's disease. Neuroscience. 2012;227:305-12.
- Radak Z, Chung HY, Koltai E, Taylor AW, Goto S. Exercise, oxidative stress and hormesis. Ageing research reviews. 2008;7(1):34-42.
- Tooth L, Ware R, Bain C, Purdie DM, Dobson A. Quality of reporting of observational longitudinal research. American journal of epidemiology. 2005;161(3):280-8.
- Camiletti-Moiron D, Aparicio VA, Aranda P, Radak Z. Does exercise reduce brain oxidative stress? A systematic review. Scandinavian journal of medicine & science in sports. 2013;23(4):e202-12.
- Ding M, Leach MJ, Bradley H. A systematic review of the evidence for topical use of ginger. Explore. 2013;9(6):361-4.
- Hovanloo F, Hedayati M, Ebrahimi M, Abednazari H. Effect of various time courses of endurance training on alterations of antioxidant enzymes activity in rat liver tissue. Pejouhesh. 2011; 35 (1) :14-19.(inpersian)
- Haghighi A, Darijani A, Hamedinia M. The Effect of One Bout of Exhaustive Aerobic Exercise with Different Intensities on Serum MDA in Male Smokers. 2011; 9(3): 95-112.(inpersian)
- Liu J, Yeo HC, Overvik-Douki E, Hagen T, Doniger SJ, Chyu DW, et al. Chronically and acutely exercised rats: biomarkers of oxidative stress and endogenous antioxidants. Journal of applied physiology. 2000;89(1):21-8.
- Radak Z, Kaneko T, Tahara S, Nakamoto H, Pucsok J, Sasvari M, et al. Regular exercise improves cognitive function and decreases oxidative damage in rat brain. Neurochemistry international. 2001;38(1):17-23.
- Navarro A, Gomez C, Lopez-Cepero JM, Boveris A. Beneficial effects of moderate exercise on mice aging: survival, behavior, oxidative stress, and mitochondrial electron transfer. American journal of physiology Regulatory, integrative and comparative physiology. 2004;286(3):R505-11.
- Ogonovszky H, Berkes I, Kumagai S, Kaneko T, Tahara S, Goto S, et al. The effects of moderate-, strenuous- and over-training on oxidative stress markers, DNA repair, and memory, in rat brain. Neurochemistry international. 2005;46(8):635-40.
- Cechetti F, Fochesatto C, Scopel D, Nardin P, Goncalves CA, Netto CA, et al. Effect of a neuroprotective exercise protocol on oxidative state and BDNF levels in the rat hippocampus. Brain research. 2008;1188:182-8.
- Aksu I, Topcu A, Camsari UM, Acikgoz O. Effect of acute and chronic exercise on oxidant-antioxidant equilibrium in rat hippocampus, prefrontal cortex and striatum. Neuroscience letters. 2009;452(3):281-5.
- de Araujo MB, Voltarelli FA, ContartezeRVL, de Barros Manchado-Gobatto F,de Mello MAR. Oxidative stress in ratsexercised at different intensities. J ChinClin Med 2009: 4: 11–18.
- Vollert C, Zagaar M, Hovatta I, Taneja M, Vu A, Dao A, et al. Exercise prevents sleep deprivation-associated anxiety-like behavior in rats: potential role of oxidative stress mechanisms. Behavioural brain research. 2011;224(2):233-40.
- Falone S, D'Alessandro A, Mirabilio A, Petruccelli G, Cacchio M, Di Ilio C, et al. Long term running biphasically improves methylglyoxal-related metabolism, redox homeostasis and neurotrophic support within adult mouse brain cortex. PloS one. 2012;7(2):e31401.
- Gaeini A, SheikholeslamiVatani D, Allame A, Ravasi A, Kordi M, Mogharnasi M, et al. Effect of endurance training and training on lipid peroxidation and antioxidant system Wistar rats. 2008;11:51-63.(inpersian)
- Mohammadi M, Salehi I, Farajnia S. Swimming Male effect on oxidative stress in the hippocampus of diabetic rats. 2008;2:110-118.(inpersian)
- Alipour M, Sohrabi D, Fallah R, Heidarpour F, Mohammadi M. The effect of exercise intensity on plasma homocysteine and 8-iso Prostaglandin F2α and thoracic aorta in rabbits fed a high cholesterol. Journal of Physiology and Pharmacology. 2007;11(3):199-207. (inpersian)
- Salehi I, Mohammad M. Effect of regular swimming on heart oxidative stress indexes and its relation to diabetes in rat. Arak University of Medical Sciences Journal. 2009; 12 (3) :67-76.(inpersian)
- JolaZadeh T, DabidiRoshan V. Effect of the Progressive Aerobic and Exhaustive Training. 2010; 2:65-75.(inpersian)
- FallahMohammadi Z, HajiZadehMoghadam A,Mahjoub S, Azizi G, Sadat Hosseini R. Interaction effects of strength training and continuous infusion of homocysteine on lipid peroxidation and antioxidant system of the male brain. 2010;9:117-128.(inpersian)
- DabidiRoshan V, HosseinZadeh S, HajiZadehMoghadam A, Mahjoub S. Effects of moderate-intensity exercise on brain-derived neurotrophic factor in the hippocampus malondialdehyde and mice exposed to lead acetate. 2010;10:33-44.(inpersian)
- Asali M, DabidiRoshan V, HajiZadehMoghadam A. Inflammation and heart damage due to lead pollution and the inhibitory role of regular aerobic exercise. 2010; 4:113-124.(inpersian)
- DabidiRoshan V, Alavi S. Reduce lipid peroxidation during exercise increases hippocampus following: experimental induction of homocysteine. 2010;1:79-89.(inpersian)
- Gaeini A, Samadi A, Ravasi A, Hedayati M, Khorram H. Effect of 8 Weeks of Resistance Training on Oxidative Stress in Diabetic Rats. 3. 2013; 20 (3) :389-399. (inpersian)
- Maryam Ebrahimi ,FariborzHovanloo , Mehdi Hedayati . Effects of various time courses of endurance training on antioxidant enzymes activity in rat Serum .Pajoohandeh Journal. 2013; 18 (1) :16-22. (inpersian)
- Moghaddasi M, Raeisi P, HaghjooyJavanmard S, Tajoldini M, Taati M, Amjedi B. The effect of regular exercise on antioxidant enzyme activities in hippocampus after occluding one carotid in rat .Yafteh. 2013; 15 (3) :37-45.(inpersian)
- HabibianM ,DabidiRoshan V , Moosavi SJ , Mahmoody SA . Neuroprotective effect of aerobic training against Lead-induced oxidative stress in rat cerebellum. J GorganUni Med Sci. 2013; 15 (3) :39-45.(inpersian)
- Qiao D, Hou L, Liu X. Influence of intermittent anaerobic exercise on mouse physical endurance and antioxidant components. British journal of sports medicine. 2006;40(3):214-8.
- Acikgoz O, Aksu I, Topcu A, Kayatekin BM. Acute exhaustive exercise does not alter lipid peroxidation levels and antioxidant enzyme activities in rat hippocampus, prefrontal cortex and striatum. Neuroscience letters. 2006;406(1-2):148-51.
- Naderi R, Mohaddes G, Mohammadi M, Ghaznavi R, Ghyasi R, Vatankhah AM. Voluntary Exercise Protects Heart from Oxidative Stress in Diabetic Rats. Advanced Pharmaceutical Bulletin.5(2):231-6.
- Beneficial Effects of Endurance Exercise with RosmarinusofficinalisLabiatae Leaves Extract on Blood Antioxidant Enzyme Activities and Lipid Peroxidation in Streptozotocin-Induced Diabetic Rats
- Liu, H., Yang, Z., Hu, J., Luo, Y., Zhu, L., Yang, H., Li, G."Improvement of thoracic aortic vasoreactivity by continuous and intermittent exercise in high‑fat diet-induced obese rats". Biomedical Reports 3.4 (2015): 527-532.
- Bouzid MA, Hammouda O, Matran R, Robin S, Fabre C. Influence of physical fitness on antioxidant activity and malondialdehyde level in healthy older adults. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism. 2015;40(6):582-9.