نوع مقاله : مروری

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

2 استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران. مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب‌های روانی-اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام. ایران.

3 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، ایران. مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب های روانی- اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ایران.

4 استادیار اپیدمیولوژی، مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب های روانی-اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ایلام، ایران.

5 مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب های روانی- اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ایلام، ایران.

چکیده

زمینه و هدف:سوء­مصرف موادمخدر صنعتی همانند مت­آمفتامین یکی از مشکلات مهم رفتاری در دانش­آموزان و نوجوانان می­باشد، به­طوری­که سازمان جهانی بهداشت از آن به­عنوان رویدادی نگران­کننده در جهان یاد کرده است. بنابراین هدف این مطالعه بررسی شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی در قالب یک مطالعه متاآنالیز می­باشد.
مواد و روش­ها:مطالعه متاآنالیز حاضر با استفاده از مدل تصادفی (Random effect model) انجام گردیده است. برای انتخاب مطالعات انجام شده شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان ایرانی در پایگاه­های SID، Iranmedex،  Magira، Pubmed، ISI و Scopus بین سال­های1380 تا 1394 مورد جستجو قرار گرفتند که 69 مقاله استخراج گردید. پس از بررسی مقالات بر اساس معیارهای ورود 10 مقاله وارد مطالعه حاضر شدند که با استفاده از نرم افزارCMA-2 مورد ترکیب و تجزیه تحلیل قرار گرفتند. برای تعیین ناهمگنی (Heterogeneity) بین مطالعات از شاخص­های Q، 2Ƭ و I2 استفاده شده است.
یافته­ها:شیوع کلی مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان ایرانی2/1 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد بین 6/1-8/0 به­دست آمده است. در تحلیل زیرگروه­ها (Subgroupanalysis) شیوع در مطالات انجام شده قبل و بعد از سال 1389 به­ترتیب حدود 6/1و 9/0 درصد به­دست آمد. همچنین شاخص­های مربوط به ناهمگنی 16/0=2Ƭ، 31/0=I2و38/6Q=در مرحله تحلیل زیر گروه­ها به­دست آمد. همچنین بر اساس نتایج متارگرسیون بین سن و شیوع مصرف مت­آمفتامین رابطه معنادار آماری به­دست آمد (01/0,p= 13/1B=).
نتیجه­گیری:هر چند که شیوع مت­آمفتامین نسبت به سایر مواد مخدر در دانش­آموزان پسر کمتر می­باشد. اما شیوع افزایشی آن در دانش­آموزان پسر ایرانی به­عنوان یک هشدار جدی برای مسؤولان و خانواده­ها می­باشد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Prevalence of Methamphetamine Useamong Iranianmale Students: a Systematic Review and Meta-analysis

نویسندگان [English]

  • Mehran Sohrabzadeh 1
  • Mohsen Niazi 2
  • Rostam Mennati 3
  • Aziz Kasani 4
  • Walieh Mennati 5

چکیده [English]

Background: The use of industrial drug such as methamphetamine ,reported asan important health problemin students and adolescents in around the world. It was regarded as a concerning event in the students by World Health Organization (WHO). Therefore, the aim of present study was determining prevalence of methamphetamine in the Iranian male student using a meta-analysis study.
Material and Methods: the present meta-analysis was conducted using random effect model. For the selecting studies on the prevalence of methamphetamine were searched in SID, Iranmedex, Magiran, Medlib, Pubmed, ISIand Scopus databases by three researchers from 2001 to2014. Then, were identified 69articles and after reviewing based on inclusion and exclusion criteria wereincluded10 articles in the study and was used from the random-effects model by CMA-2 software for analyzing data. Also, the heterogeneity was determined to Q,Ƭ2 and I2 coefficients.
Results:The pooled effect size (prevalence)was obtained around 1.2% (CI 95%: 0.8-1.6). Also, in the subgroup analysis, the prevalence of amphetamine was attained 1.6% and 0.9%after and before 2010, respectively. Moreover, the indices related to heterogeneity were including; Q=6.38, I2=0.31 and T2=0.16. In addition, there was a significant association between age and the prevalence of methamphetamine (B=1.13, p=0.01) in the meta-regression analysis. 
Discussion: Although, the prevalence of methamphetamine was less than other drugs in the male students. But, the increasing prevalence of methamphetamine in the Iranian students, especially in male students, is as a serious warning to the authorities and families.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Amphetamine
  • Drug abuse
  • meta-analysis
  • Iran

 

 

مقاله مروری

 

 

 


شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی:

مطالعه مرور ساختارمند و متاآنالیز

 

مهران سهراب زاده1، محسن نیازی2، رستم منتی3، عزیز کسانی4، والیه منتی5

1 استادیار گروه جامعه­شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

2 استاد گروه جامعه­شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران. مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب­های روانی-اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام. ایران.

3 دانشجوی دکترای جامعه­شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، ایران. مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب های روانی- اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ایران. 

4 استادیار اپیدمیولوژی، مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب های روانی-اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ایلام، ایران.

5 مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب های روانی- اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ایلام، ایران.

 

*نشانی نویسنده مسؤول: ایلام، دانشگاه علوم پزشکی، مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب­های روانی – اجتماعی، والیه منتی

E-mail: waliehmenati@yahoo.com

 

وصول:7/5/94، اصلاح:18/7/94، پذیرش:9/9/94

چکیده

زمینه و هدف:سوء­مصرف موادمخدر صنعتی همانند مت­آمفتامین یکی از مشکلات مهم رفتاری در دانش­آموزان و نوجوانان می­باشد، به­طوری­که سازمان جهانی بهداشت از آن به­عنوان رویدادی نگران­کننده در جهان یاد کرده است. بنابراین هدف این مطالعه بررسی شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی در قالب یک مطالعه متاآنالیز می­باشد.

مواد و روش­ها:مطالعه متاآنالیز حاضر با استفاده از مدل تصادفی (Random effect model) انجام گردیده است. برای انتخاب مطالعات انجام شده شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان ایرانی در پایگاه­های SID، Iranmedex،  Magira، Pubmed، ISI و Scopus بین سال­های1380 تا 1394 مورد جستجو قرار گرفتند که 69 مقاله استخراج گردید. پس از بررسی مقالات بر اساس معیارهای ورود 10 مقاله وارد مطالعه حاضر شدند که با استفاده از نرم افزارCMA-2 مورد ترکیب و تجزیه تحلیل قرار گرفتند. برای تعیین ناهمگنی (Heterogeneity) بین مطالعات از شاخص­های Q، 2Ƭ و I2 استفاده شده است.

یافته­ها:شیوع کلی مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان ایرانی2/1 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد بین 6/1-8/0 به­دست آمده است. در تحلیل زیرگروه­ها (Subgroupanalysis) شیوع در مطالات انجام شده قبل و بعد از سال 1389 به­ترتیب حدود 6/1و 9/0 درصد به­دست آمد. همچنین شاخص­های مربوط به ناهمگنی 16/0=2Ƭ، 31/0=I2و38/6Q=در مرحله تحلیل زیر گروه­ها به­دست آمد. همچنین بر اساس نتایج متارگرسیون بین سن و شیوع مصرف مت­آمفتامین رابطه معنادار آماری به­دست آمد (01/0,p= 13/1B=).

نتیجه­گیری:هر چند که شیوع مت­آمفتامین نسبت به سایر مواد مخدر در دانش­آموزان پسر کمتر می­باشد. اما شیوع افزایشی آن در دانش­آموزان پسر ایرانی به­عنوان یک هشدار جدی برای مسؤولان و خانواده­ها می­باشد. 

واژه­های کلیدی:مواد مخدر، مت­آمفتامین، متاآنالیز، ایران.

 


مقدمه

سوء­مصرف مواد یکی از مشکلات مهم رفتاری در جوامع امروز بشری است، به طوری که سازمان جهانی بهداشت از آن به عنوان رویدادی نگران­کننده در جهان یاد کرده است (1). اعتیاد به مواد مخدر خانمان­سوز است اما مشکل­سازتر از آن اعتیاد به داروها و مواد شادی­بخش است. بی­شک برخی از نوجوانان وجوانان بدون داشتن آگاهی کافی، از این قرص­ها به عنوان پایان­دهنده­ی غم­های­شان استفاده می­کنند که متأسفانه آمارها در کشور نشانگر عمق این فاجعه است (3,2). از میان گروه­های سنی در معرض خطر، نوجوانان و دانش­آموزان پسر به دلایل خاص سنی از جمله ایجاد موقعیتی برای به چالش­کشاندن احساسات خودمحوری، نمایش حس استقلال، به دست آوردن جواز ورود به گروه همسالان و تسکین تنش­های دوران رشد، برای گرایش به این امر مستعدتر هستند و این امر موجب بروز مشکلاتی از جمله بزه­کاری، اشاعه­ی مصرف مواد در گروه همسالان، مشکلات تحصیلی، خودکشی و تداوم مصرف در بزرگسالی می­شود (2,1).

سوءمصرف دارو و مواد مخدر همانند مت­آمفتامین­ها را می­توان با بیانی ساده به هر گونه استفاده از این گونه داروها یا مواد به­منظور تغییر خلق و رفتار اطلاق کرد. تنها داروهای غیر مجاز نیستند که مورد سوءمصرف واقع می­شوند بلکه موادی چون الکل، داروهای تجویز شده توسط پزشکان، حلال­ها، سیگار و حتی قهوه نیز چنانچه در میزان زیان­بار مصرف شوند، مشمول تعریف سوءمصرف مواد و داروها خواهند شد. با وجود تلاش­های گوناگون در عرصه­های آموزشی، بهداشتی و قضایی جهت پیشگیری از سوء­مصرف مواد مخدر مثل مت­آمفتامین، این امر هم­چنان در میان نوجوانان به­صورت یک معضل حل نشده باقی مانده است (4). در سنین بلوغ به­خصوص در پسران، نوجوانان به­طور رایجی به سوء­مصرف مواد مخدر روی می­آورند. عوامل مختلفی چون سن، جنس، نژاد و ملیت، اعتقادات مذهبی، در دسترس بودن مواد، نگرش اجتماع نسبت به سوءمصرف مواد، موقعیت جغرافیایی، فشار گروه همسالان و وجود یک فرد معتاد در خانواده­ی نوجوان از دلایل گرایش به سوءمصرف مواد مخدر همانند مت­آمفتامین در این گروه سنی است (5,4).

بر اساس آمار دفتر مواد مخدر و جرم وجنایت سازمان ملل متحد در سال 2003 سوءمصرف مت­آمفتامین (کریستال یا شیشه) رو به گسترش است. بر اساس این گزارش بیش از 35 میلیون نفر در جهان به­طور منظم از مت­آمفتامین­ها استفاده می­کنند، در حالی که تعداد استفاده­کنندگان از کوکایین و هرویین به­ترتیب 15و 10 میلیون نفر تخمین زده شده است (6). کشور ایران از دیر باز با مشکل سوءمصرف مواد و آسیب­ها و مشکلات ناشی از آن روبرو بوده است. اما امروزه با مشکل جدیدی روبه­رو هست و آن تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از سنتی به صنعتی است. این پدیده یک چالش جدیدی می­باشد چرا که مواد صنعتی بر خلاف مواد سنتی از مرز جغرافیایی مشخصی وارد کشور نمی­شوند بلکه در لابراتوارهای کوچک و ناامن خانگی تولید می­شوند. بر اساس آخرین آمار و طبق نتایج تحلیل وضعیت سریع در سال 1386 حدود 8/0 درصد افراد سوءمصرف­کننده مواد، سوء مصرف مت­آمفتامین را گزارش کرده­اند. مشکل سوء­مصرف و وابستگی به مواد صناعی به­ویژه مت­آمفتامین در سال­های اخیر در کشورمان به مشکل جدی و یک مشکل اورژانسی بهداشتی تبدیل شده است، به­طوری که بسیاری از مسؤولان را در تمام سطوح از تصمیم­گیری تا اجرا به فکر چاره­اندیشی انداخته است (8,7).

مطالعات انجام شده، حاکی از افزایش سوءمصرف این دارو در سراسر جهان دارند (6,5). مطالعه­ای که در استرالیا انجام شد نشان داد که میزان استفاده از مت­آمفتامین در افراد بالای چهارده سال از 4 درصد در سال 1995 به 8 درصد در سال 2007 رسیده است. این آمارها نشان می­دهند که در بین دانش­آموزان سال آخر دبیرستان میزان سوءمصرف مت­آمفتامین از 5 به 12درصد رسیده و از هر 10 دانش­آموز، یک نفر آن را تجربه کرده است. اکثر مصرف­کنندگان مت­آمفتامین در جهان در گروه سنی 18-10سال قرار داشتند (9). سوءمصرف این دارو موجب بروز اثرات ناگواری از جمله هیپرترمی، خشکی دهان، تاکی­کاردی، تهوع، اضطراب، اختلالات خواب و افسردگی می­گردد. حتی یک بار استفاده از مت­آمفتامین ممکن است موجب مرگ شود. خطر مرگ پس از اولین استفاده از این دارو، از یک مورد در هر 2000 مصرف­کننده تا یک مورد در هر 50000 متفاوت گزارش شده است (10,8). متأسفانه استفاده از مت­آمفتامین در سال­های گذشته در ایران نیز رایج شده و در اشکال مختلف و به فرم­ها، اسامی و رنگ­های گوناگون و حتی با قیمت­های بسیار پایین یافت می­شود. شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی بین 4/0 در مطالعه نجفی (11) تا 8/2 درصد در مطالعه براتی و همکاران (12) گزارش شده است. بنابراین با توجه به اهمیت بحث­های ذکر شده هدف این مطالعه برآورد شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی با استفاده از روش متاآنالیز در مطالعات انجام شده در ایران می­باشد.

 

مواد و روش­ها

مطالعه متاآنالیز حاضر با استفاده از مدل اثرات تصادفی (Random effect model) انجام گردید. زیرا فرض بر این بود که اندازه اثر (میزان شیوع) در همه مطالعات یکسان نمی­باشد و به­دلیل متفاوت بودن شرایط جمعیت­های موردمطالعه و همچنین تفاوت در ابزار اندازه­گیری مدل ثابت (Fix effect model) مناسب نمی­باشد (13). برای انتخاب مطالعات انجام شده شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی در پایگاه­های SID، Iranmedex،Magiran، PubMed، ISI و Scopus مورد جستجو قرار گرفتند. سه نفر از گروه تحقیق جستجوی همزمان مقالات چاپ شده با موضوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان ایرانی به­طور همزمان انجام دادند. معیارهای اصلی ورود مقالات به مطالعه حاضر عبارت بودند از اینکه گزارش شیوع کلی مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان پسر، مشخص بودن حجم نمونه در مطالعه و اینکه فقط مطالعات از نوع مقطعی که بین سال­های 1380 تا  1394 که در ایران انجام شده، که به زبان فارسی یا انگلیسی چاپ شده بودند؛ وارد مطالعه شدند. جستجو به­صورت اینترنتی و با استفاده از کلید واژه­های فارسی و انگلیسی، مفت­آمفتامین (Methamphetamine)، کشور ایران (Iran)، دانش­آموزان (Student)، نوجوانان (Adolescence)، سوء­مصرف مواد مخدر(Drug abuse)و یا ترکیبی از این کلید واژه­ها انجام گردید.

بعد از جستجوی کامل توسط سه نفر گروه تحقیق 69 مقاله استخراج گردید که برای بررسی کیفیت مقالات چاپ شده ابتدا لیستی از کل مقالات جستجو شده تهیه (69 مقاله) و اسم نویسندگان، اسم مجله مخفی­سازی گردید و در اختیار دو نفر از اعضای گروه تحقیق به­صورت مستقل قرار گرفت که معیارهای ورود یا خروج مقالات را در  مطالعه حاضر در نظر بگیرند و موارد اختلاف نظر توسط مرورگر سوم مورد داوری قرار گرفت. همچنین بر اساس چک لیست STROBE نیز کیفیت مقالات مورد بررسی قرار گرفت و مقالات واجد شرایط وارد مطالعه شدند. نحوه استخراج مقالات مربوط به شیوع آمفتامین در دانش آموزان پسر ایرانی در نمودار شماره 1 نشان داده شده است.

پس از بررسی مرورگرها بر اساس معیارهای ورود و چک­لیست STROBE، 10 مقاله وارد مطالعه حاضر شدند که بر اساس مدل اثرات تصادفی و با استفاده از نرم­افزار (Comprehensive Meta-Analysis)CMA ورژن 2 مورد ترکیب و تجزیه تحلیل قرار گرفتند.

برای تعیین ناهمگنی بین مطالعات از شاخص­های Q، 2Ƭ وI2 استفاده گردید. که شاخص Q معناداری آماری ناهمگنی تأثیر و شاخص­های2Ƭ وI2 بزرگی تاثیر ناهمگنی را برآورد می­کنند. همچنین از روش معکوس (Inverse) برای برآورد واریانس و وزن­دهی برای هر  مطالعه استفاده شد (یک تقسیم بر واریانس درون­گروهی هر مطالعه + واریانس بین گروهی مطالعات)

 

یافته­ها

از 10 مقاله چاپ شده وارد شده به مطالعه حاضر، بیشترین شیوع مصرف آمفتامین در دانش­آموزان مربوط به مطالعه براتی در استان همدان در سال 1389 با 8/2 درصد بود و کمترین شیوع مربوط به مطالعه نجفی در استان گیلان با شیوع 4/0 درصد گزارش گردیده است. تعداد حجم نمونه در کل مطالعات 11551 دانش­آموز می­باشد. همچنین میانگین سنی آنها 35/4±74/15سال به­دست آمد. مشخصات توصیفی 10 مطالعه اصلی شیوع مصرف آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی شامل مطالعات براتی (12)، طارمیان (14)، ضرابی (15)، ممتازی (16)، پوراصل (17)، احمدی (18)، نجفی (11)، علایی (19)، قریشی (20) و بیدل (21) در جدول شماره 1 آمده است.

در نمودار شماره 2 نتایج ترکیبی مطالعات مربوط به شیوع مصرف آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی نشان داده شده است که بر طبق آن نتایج هر مطالعه با فاصله اطمینان آن و نتیجه ترکیبی آنها گزارش شده است. شیوع کلی شیوع مصرف آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی 2/1 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد بین 6/1-8/0 درصد به­دست آمده است. که برای این شاخص مقدار شاخص 39/20=Q با درجه آزادی 9 و 01/0P-value= به­دست آمده است. همچنین 14/0=2Ƭ و 62/0=I2 به­دست آمده است که نشان می­دهد که حدود 62 درصد از کل واریانس مشاهده شده در بین مطالعات مربوط به واریانس واقعی بین مطالعات (Truevariation) می­باشد.

با توجه به نمودار شکل 2 ناهمگنی (Heterogeneity) معناداری بین مطالعات وجود دارد. با توجه به این امر تحلیل زیرگروهها (Subgroup analysis) بر اساس سال انجام مطالات انجام شده است که نتایج آن در نمودار شماره 2 آمده است.

 

جدول 1: مطالعات انجام شده شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان ایرانی از سال 1380 تا 1394

نویسنده

سال

استان

حجم نمونه

میانگین سنی(سال)

شیوع مصرف مت آمفتامین(درصد)

براتی

1389

همدان

400

80/16

8/2

طارمیان

1388

تهران

4000

32/16

1

ضرابی

1385

گیلان

845

57/15

84/0

ممتازی

1394

زنجان

550

7/16

6/1

پوراصل

1386

آذربایجان شرقی

1785

78/15

08/1

احمدی

1382

تهران

397

25/15

8/0

نجفی

1388

گیلان

1927

12/15

4/0

علایی

1389

البرز

447

51/15

1

قریشی

1392

زنجان

1200

42/15

1

بیدل

1392

ایلام

1000

20/16

2/1

 

بر طبق نمودار شماره 3 شیوع مصرف آمفتامین در دانش­آموزان ایرانی در مطالات انجام شده بعد از سال 1389 (2010) حدود 6/1 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد 4/2-1/1درصد به­دست آمده است و برای مطالات انجام شده قبل از سال 1389 اندازه اثر 9/0 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد 2/1-6/0 درصد به­دست آمده است. برای شاخص ترکیبی حاصل از تحلیل زیر گروه­ها مقدار 19/7=Q با درجه آزادی 3 و 07/0P= و برای مطالعات انجام شده قبل از 2010 به­دست آمد. این شاخص­ها برای مطالعات بعد از سال 2010 به­ترتیب 38/6=Q با درجه آزادی 5 و 18/0P= به­دست آمد. همچنین 16/0= 2Ƭ و 31/0=I2در مرحله تحلیل زیرگروه­ها بر اساس سال انجام مطالات به­دست آمد که نشان می­دهد که حدود فقط 31 درصد از کل واریانس مشاهده شده مربوط به شیوع مصرف آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی در بین مطالعات مربوط به واریانس واقعی بین مطالعات (Truevariation) می­باشد.

همچنین نتایج متارگرسیون انجام شده شده بین میانگین سنی دانش­آموزان پسر در هر مطالعه و شیوع مصرف مت­آمفتامین در نمودار شماره 3 نشان داده شده است.

 

 

نمودار 1: نحوه استخراج مقالات مربوط به شیوع آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی

 

 

نمودار 2: وضعیت شیوع مصرف مت آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی در بین سال­های 1394-1380

 

 

بر طبق نمودار شماره 3، با افزایش سن در دانش آموزان پسر شیوع مصرف مت­آمفتامین­ها نیز بیشتر شده است. همچنین ضریب رگرسیونی این رابطه (01/0,p=13/1B=) به­دست آمد که نشان­دهنده تغییرات معنادار مصرف مت آمفتامین­ها در دانش­آموزان بر اساس سن آنها می­باشد.

 

بحث

هدف اصلی این مطالعه بررسی شیوع شیوع مصرف آمفتامین در دانش آموزان پسر ایرانی با استفاده از مطالعه متاآنالیز در ایران از سال 1380 تا 1394 بود. بر طبق جستجوی اینترنتی اولیه 69 مقاله مرتبط توسط گروه پژوهش جستجو گردید که پس از بررسی آنها از لحاظ معیارهای ورود و خروج 10 مقاله وارد این مطالعه شدند. بر طبق نتایج به­دست آمده شیوع کلی شیوع مصرف آمفتامین در دانش­آموزان ایرانی 2/1درصد با فاصله اطمینان 95 درصد بین 6/1-8/0 درصد به­دست آمده است. همچنین 14/0=2Ƭ و62/0=I2 به­دست آمده است

 

نمودار 3: وضعیت شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش آموزان پسر ایرانی بر اساس سال انجام مطالعات

نمودار 4: متارگرسیون بین میانگین سنی دانش آموزان پسر در هر مطالعه و شیوع مصرف مت آمفتامین

 

که نشان می­دهد که حدود 62 درصد از کل واریانس مشاهده شده در بین مطالعات مربوط به واریانس واقعی بین مطالعات (True variation) می­باشد. در واقع ناهمگنی نسبتاً زیادی بین مطالات دیده شد که بر طبق این امر تحلیل زیرگروهها برای تعیین این ناهمگنی انجام گردید.

بر اساس مطالعه Maxwell شیوع مت­آمفتامین و مشتقات آن در کشورهای آمریکای شمالی در سال 2008، در کانادا 8/0درصد، مکزیک 1/0درصد و آمریکا 4/1درصد گزارش شده است (22) که نتایج آن به مطالعه حاضر تا حدودی همخوانی دارد. دلیل تفاوت­های مشاهده شده در کشورها و شهرهای مختلف از لحاظ شیوع مت­آمفتامین و مواد مخدر می­تواند ناشی از متفاوت بودن روش­های بررسی، تغییر الگوی مصرف مواد مخدر در سال­های مختلف، حجم نمونه­های مختلف و تفاوت­های فرهنگی در جوامع مختلف باشد (23). در مطالعه Miuraدر ناجوانان شهر ناگویا ژاپن شیوع مصرف مت­آمفتامین 8/6 درصد به­دست آمد و شیوع آن در پسران حدود 4برابر نسبت به دختران گزارش گردید (24).

در تحلیل زیرگروه­ها بر اساس سال­های انجام مطالعات، شیوع مصرف مت­آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی در مطالعات انجام شده قبل از 2010 حدود 9/0 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد 2/1-6/0 به­دست آمده است و برای مطالعات انجام شده بعد از 2010 شیوع 6/1 درصد با فاصله اطمینان 4/2-1/1 درصد به­دست آمده است. در تحلیل زیرگروه­ها مقدار شاخص­های ناهمگنی 16/0=2Ƭ و 31/0=I2 به­دست آمد که نشان می­دهد که حدود فقط 31 درصد از کل واریانس مشاهده شده مربوط به شیوع مصرف آمفتامین در دانش­آموزان پسر ایرانی در بین مطالعات مربوط به واریانس واقعی بین مطالعات می­باشد و در واقع سال انجام مطالعات علت ناهمگنی در نتایج مطالعات در متاآنالیز بوده است و روند افزایشی شیوع مصرف مت­آمفتامین در سال­های اخیر باعث ایجاد ناهمگنی در برآورد شاخص اثر شده بود. همچنین بر اساس متارگرسیون انجام شده بین میانگین سن دانش­آموزان پسر و شیوع مصرف مت­آمفتامین رابطه معنادار آماری مشاهده گردید، که نشان می­دهد با بالاتر رفتن میانگین سنی دانش­آموزان پسر شیوع مصرف مت­آمفتامین نیز در آنها بیشتر می­شود.

مطالعات انجام شده در این زمینه حاکی از افزایش سوءمصرف این دارو دارند. مطالعه­ای که در استرالیا انجام شد، نشان داد که میزان استفاده از مت­آمفتامین در افراد بالای 12 سال از 2 درصد در سال 1995 به 8 درصد در سال 2007 رسیده است. این آمارها نشان می­دهند که در بین دانش­آموزان سال آخر دبیرستان میزان سوءمصرف مواد بیشتر است. اکثر مصرف­کنندگان مت­آمفتامین در جهان در گروه سنی 18 تا 10 سال و پس از آن در گروه سنی 12 تا 17 سال قرار دارند (9).

میزان شیوع های مختلف در مطالعات و ناهمنگنی در میزان شیوع می تواند ناشی از ابزارهای اندازه­گیری مورد استفاده در مطالعات، تغییر الگوی مصرف مواد مخدر در سالهای مختلف، درک دانش­آموزان از مصرف مواد، محیط­های متفاوت فرهنگی و اجتماعی که درآن زندگی می­کنند و یا عدم گزارش­دهی باشد که توجیه­کننده ناهمگنی بین شیوع برآورد شده از مطالعات است (26,25).

 

نتیجه­گیری

هر چند که شیوع مت­آمفتامین نسبت به سایر مواد مخدر در دانش­آموزان پسر کمتر می­باشد، اما شیوع افزایشی در دانش­آموزان ایرانی در سال­های اخیر به­عنوان یک هشدار جدی برای مسؤولان و خانواده­ها می­باشد. افزایش آگاهی دانش­آموزان در زمینه اثرات مخرب این ماده مخدر می­تواند در کاهش شیوع آن در دانش­آموزان پسر مؤثر باشد. با توجه به اینکه سلامت دانش­آموزان و نوجوانان به دلایل متعددی از جمله ماهیت سنی آنها و فشار همسالان آنها را در معرض خطرات بیشتری قرار می­دهد، آگاهی دانش­آموزان، دبیران، اولیاء و متولیان بهداشت و درمان کشور نسبت به شناخت اثرات سوء مصرف مواد مخدر ضروری به­نظر می­رسد. در این راستا لازم است تدابیر مدیریتی، حمایت­های اجتماعی، بهبود شرایط محیط مدرسه و آموزش­های لازم در رابطه با مقابله با مواجهه با مواد مخدر و مشکلات به­منظور کاهش، کنترل و پیشگیری از مواد مخدر صنعتی اندیشیده شود. بررسی عوامل خطر مصرف مت­آمفتامین در قالب مطالعات کوهورت و موردشاهدی برای پژوهش­های بعدی پیشنهاد می­شود.

 

تقدیر و تشکر

این پژوهش توسط مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب­های روانی- اجتماعی، دانشگاه علوم­پزشکی ایلام با شماره طرح 909588 و کد کمیته اخلاق 3522 ثبت شده است، از زحمات کارشناسان و کارکنان این مرکز قدردانی می­شود.

 

 

 

References

  1. Johnston LD, O'Malley PM, Bachman JG, Schulenberg JE. Monitoring the Future National Survey Results on Drug Use, 1975-2010. Volume I, Secondary School Students. Institute for Social Research. 2011.
  2. Elvik R. Risk of road accident associated with the use of drugs: A systematic review and meta-analysis of evidence from epidemiological studies. Accident Analysis & Prevention. 2013;60:254-67.
  3. Kassani A, Niazi M, Hassanzadeh J, Menati R. Survival Analysis of Drug Abuse Relapse in Addiction Treatment Centers. International journal of high risk behaviors & addiction. 2015;4(3).
  4. Ekici B, Ozbay S. Iranian methamphetamine and Turkey: an emerging transnational threat. Trends in organized crime. 2013; 16(3):286-305.
  5. Tiffany ST. A cognitive model of drug urges and drug-use behavior: role of automatic and nonautomatic processes. Psychological review. 1990; 97(2):147.
  6. Liao M, Jiang Z, Zhang X, Kang D, Bi Z, Liu X, et al. Syphilis and methamphetamine use among female sex workers in Shandong Province, China. Sexually transmitted diseases. 2011;38(1):57-62.
  7. Mehrjerdi ZA. Crystal in Iran: methamphetamine or heroin kerack. Daru. 2013;21(1):22.
  8. Mehrjerdi ZA, Noroozi A. An emerging trend of methamphetamine injection in iran: a critical target for research on blood-borne infection diseases. Hepatitis monthly. 2013; 13(2).
  9. Degenhardt L, Degenhardt L, Roxburgh A, Degenhardt L, Roxburgh A, Black E, et al. The epidemiology of methamphetamine use and harm in Australia. Drug and alcohol review. 2008; 27(3):243-52.
  10. Darke S, Darke S, Kaye S, Darke S, Kaye S, McKetin R, et al. Major physical and psychological harms of methamphetamine use. Drug and alcohol review. 2008; 27(3):253-62.
  11. Najafi K, Fekri F, Mohseni R, Zarrabi H, Nazifi F, Faghir Pour M, et al. Survey of the Prevalence of Substance Use Among High School Students in Guilan 2005-2006. Journal of Guilan University of Medical Sciences. 2007; 16(62):67-79.
  12. Barati M, Ahmadpanah M, Soltanian A. Prevalence and factors associated with methamphetamine use among adult substance abusers. Journal of research in health sciences. 2014; 14(3):221-6.
  13. Deeks JJ, Higgins J, Altman DG. Analysing Data and Undertaking Meta‐Analyses. Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions: Cochrane Book Series. 2008:243-96.
  14. Taremian F, Bolhari J, Pairavi H, Askari A. The prevalence of drug use in the students of universities of medical sciences in Tehran. Quarterly Journal of Research on Addiction. 2014; 7(28):23-39.
  15. Zarrabi H, Najafi K, Shirazi M, Borna S, Sabahi E, Nazifi F. Prevalence of substance use among students of Guilan University of Medical Sciences (2005-2006). J Qazvin Univ Med Sci. 2009;12(4):69-74.
  16. Momtazi S, Rawson R. Substance abuse among Iranian high school students. Current opinion in psychiatry. 2010;23(3):221-6.
  17. Poorasl AM, Vahidi R, Fakhari A, Rostami F, Dastghiri S. Substance abuse in Iranian high school students. Addictive behaviors. 2007;32(3):622-7.
  18. Ahmadi J, Hasani M. Prevalence of substance use among Iranian high school students. Addictive behaviors. 2003;28(2):375-9.
  19. Alaee Kharaiam R, Kadivar P, Mohammad Khani SH, Sarami GH, Alaee Kharaiam S. The extent of cigarette, hookah, alcoholic breavegaes, narcotics and stimulants among high school students. J Subst Abuse Addict Stud 5th Year. 2010; 2(3):99–114.
  20. Goreishi A, Shajari Z. Substance Abuse among Students of Zanjan’s Universities (Iran): A Knot of Today's Society. Addiction & health. 2013;5(1-2):66.
  21. Bidel Z, Nazarzadeh M, SaburMohamadi M, Zareimanesh E, Tazval J, Mohamadi E, Delpisheh A. Smoking Stages, Prevalence of Drug Abuse and Role of Associated Psychological and Social Factors: A Study on Male High School Students in Ilam City, Iran. Journal of Kerman University of Medical Sciences. 2014;21(1):81-93.
  22. Maxwell JC, Maxwell JC, Rutkowski BA, Maxwell JC, Rutkowski BA. The prevalence of methamphetamine and amphetamine abuse in North America: a review of the indicators, 1992–2007. Drug and alcohol review. 2008; 27(3):229-35.
  23. Volkow ND, Chang L, Wang G-J, Fowler JS, Leonido-Yee M, Franceschi D, et al. Association of dopamine transporter reduction with psychomotor impairment in methamphetamine abusers. American Journal of Psychiatry. 2014.
  24. Miura H, Fujiki M, Shibata A, Ishikawa K. Prevalence and profile of methamphetamine users in adolescents at a juvenile classification home. Psychiatry and clinical neurosciences. 2006;60(3):352-7.
  25. Sattah MV, Supawitkul S, Dondero TJ, Kilmarx PH, Young NL, Mastro TD, et al. Prevalence of and risk factors for methamphetamine use in northern Thai youth: results of an audio‐computer‐assisted self‐interviewing survey with urine testing. Addiction. 2002;97(7):801-8.
  26. Bramness JG, Reid MJ, Solvik KF, Vindenes V. Recent trends in the availability and use of amphetamine and methamphetamine in Norway. Forensic science international. 2015;246:92-7.

 

 


 

 

Review Article

 

The Prevalence of Methamphetamine Useamong Iranianmale Students: a Systematic Review and Meta-analysis

 

Mehran Sohrabzadeh,

Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanities, University of Kashan, Kashan, Iran.

 

Mohsen Niazi,

Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanities, University of Kashan, Kashan, Iran, &  Prevention of Psychosocial Injuries Research Center, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

 

RostamMenati,

PhD student of Sociology,  Faculty of Humanities, University of Kashan, Kashan, Iran, &  Prevention of Psychosocial Injuries Research Center, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

 

Aziz Kassani ,

Assistant Professor of Epidemiology, Prevention of Psychosocial Injuries Research Center, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

 

Walieh Menati,

Prevention of Psychosocial Injuries Research Center, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

 

Received:29/07/2015, Revised:10/10/2015, Accepted:30/11/2015


Abstract

Background: The use of industrial drug such as methamphetamine ,reported asan important health problemin students and adolescents in around the world. It was regarded as a concerning event in the students by World Health Organization (WHO). Therefore, the aim of present study was determining prevalence of methamphetamine in the Iranian male student using a meta-analysis study.

Material and Methods: the present meta-analysis was conducted using random effect model. For the selecting studies on the prevalence of methamphetamine were searched in SID, Iranmedex, Magiran, Medlib, Pubmed, ISIand Scopus databases by three researchers from 2001 to2014. Then, were identified 69articles and after reviewing based on inclusion and exclusion criteria wereincluded10 articles in the study and was used from the random-effects model by CMA-2 software for analyzing data. Also, the heterogeneity was determined to Q,Ƭ2 and I2 coefficients.

Results:The pooled effect size (prevalence)was obtained around 1.2% (CI 95%: 0.8-1.6). Also, in the subgroup analysis, the prevalence of amphetamine was attained 1.6% and 0.9%after and before 2010, respectively. Moreover, the indices related to heterogeneity were including; Q=6.38, I2=0.31 and T2=0.16. In addition, there was a significant association between age and the prevalence of methamphetamine (B=1.13, p=0.01) in the meta-regression analysis. 

Discussion: Although, the prevalence of methamphetamine was less than other drugs in the male students. But, the increasing prevalence of methamphetamine in the Iranian students, especially in male students, is as a serious warning to the authorities and families.

Key words: Amphetamine, Drug abuse, Meta-analysis, Iran.

Corresponding author:

Walieh Menati,

Prevention of Psychosocial Injuries Research Center, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

E-mail:  waliehmenati@yahoo.com

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  1. Johnston LD, O'Malley PM, Bachman JG, Schulenberg JE. Monitoring the Future National Survey Results on Drug Use, 1975-2010. Volume I, Secondary School Students. Institute for Social Research. 2011.
  2. Elvik R. Risk of road accident associated with the use of drugs: A systematic review and meta-analysis of evidence from epidemiological studies. Accident Analysis & Prevention. 2013;60:254-67.
  3. Kassani A, Niazi M, Hassanzadeh J, Menati R. Survival Analysis of Drug Abuse Relapse in Addiction Treatment Centers. International journal of high risk behaviors & addiction. 2015;4(3).
  4. Ekici B, Ozbay S. Iranian methamphetamine and Turkey: an emerging transnational threat. Trends in organized crime. 2013; 16(3):286-305.
  5. Tiffany ST. A cognitive model of drug urges and drug-use behavior: role of automatic and nonautomatic processes. Psychological review. 1990; 97(2):147.
  6. Liao M, Jiang Z, Zhang X, Kang D, Bi Z, Liu X, et al. Syphilis and methamphetamine use among female sex workers in Shandong Province, China. Sexually transmitted diseases. 2011;38(1):57-62.
  7. Mehrjerdi ZA. Crystal in Iran: methamphetamine or heroin kerack. Daru. 2013;21(1):22.
  8. Mehrjerdi ZA, Noroozi A. An emerging trend of methamphetamine injection in iran: a critical target for research on blood-borne infection diseases. Hepatitis monthly. 2013; 13(2).
  9. Degenhardt L, Degenhardt L, Roxburgh A, Degenhardt L, Roxburgh A, Black E, et al. The epidemiology of methamphetamine use and harm in Australia. Drug and alcohol review. 2008; 27(3):243-52.
  10. Darke S, Darke S, Kaye S, Darke S, Kaye S, McKetin R, et al. Major physical and psychological harms of methamphetamine use. Drug and alcohol review. 2008; 27(3):253-62.
  11. Najafi K, Fekri F, Mohseni R, Zarrabi H, Nazifi F, Faghir Pour M, et al. Survey of the Prevalence of Substance Use Among High School Students in Guilan 2005-2006. Journal of Guilan University of Medical Sciences. 2007; 16(62):67-79.
  12. Barati M, Ahmadpanah M, Soltanian A. Prevalence and factors associated with methamphetamine use among adult substance abusers. Journal of research in health sciences. 2014; 14(3):221-6.
  13. Deeks JJ, Higgins J, Altman DG. Analysing Data and Undertaking Meta‐Analyses. Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions: Cochrane Book Series. 2008:243-96.
  14. Taremian F, Bolhari J, Pairavi H, Askari A. The prevalence of drug use in the students of universities of medical sciences in Tehran. Quarterly Journal of Research on Addiction. 2014; 7(28):23-39.
  15. Zarrabi H, Najafi K, Shirazi M, Borna S, Sabahi E, Nazifi F. Prevalence of substance use among students of Guilan University of Medical Sciences (2005-2006). J Qazvin Univ Med Sci. 2009;12(4):69-74.
  16. Momtazi S, Rawson R. Substance abuse among Iranian high school students. Current opinion in psychiatry. 2010;23(3):221-6.
  17. Poorasl AM, Vahidi R, Fakhari A, Rostami F, Dastghiri S. Substance abuse in Iranian high school students. Addictive behaviors. 2007;32(3):622-7.
  18. Ahmadi J, Hasani M. Prevalence of substance use among Iranian high school students. Addictive behaviors. 2003;28(2):375-9.
  19. Alaee Kharaiam R, Kadivar P, Mohammad Khani SH, Sarami GH, Alaee Kharaiam S. The extent of cigarette, hookah, alcoholic breavegaes, narcotics and stimulants among high school students. J Subst Abuse Addict Stud 5th Year. 2010; 2(3):99–114.
  20. Goreishi A, Shajari Z. Substance Abuse among Students of Zanjan’s Universities (Iran): A Knot of Today's Society. Addiction & health. 2013;5(1-2):66.
  21. Bidel Z, Nazarzadeh M, SaburMohamadi M, Zareimanesh E, Tazval J, Mohamadi E, Delpisheh A. Smoking Stages, Prevalence of Drug Abuse and Role of Associated Psychological and Social Factors: A Study on Male High School Students in Ilam City, Iran. Journal of Kerman University of Medical Sciences. 2014;21(1):81-93.
  22. Maxwell JC, Maxwell JC, Rutkowski BA, Maxwell JC, Rutkowski BA. The prevalence of methamphetamine and amphetamine abuse in North America: a review of the indicators, 1992–2007. Drug and alcohol review. 2008; 27(3):229-35.
  23. Volkow ND, Chang L, Wang G-J, Fowler JS, Leonido-Yee M, Franceschi D, et al. Association of dopamine transporter reduction with psychomotor impairment in methamphetamine abusers. American Journal of Psychiatry. 2014.
  24. Miura H, Fujiki M, Shibata A, Ishikawa K. Prevalence and profile of methamphetamine users in adolescents at a juvenile classification home. Psychiatry and clinical neurosciences. 2006;60(3):352-7.
  25. Sattah MV, Supawitkul S, Dondero TJ, Kilmarx PH, Young NL, Mastro TD, et al. Prevalence of and risk factors for methamphetamine use in northern Thai youth: results of an audio‐computer‐assisted self‐interviewing survey with urine testing. Addiction. 2002;97(7):801-8.
  26. Bramness JG, Reid MJ, Solvik KF, Vindenes V. Recent trends in the availability and use of amphetamine and methamphetamine in Norway. Forensic science international. 2015;246:92-7.