تاثیرمصرف ماءالشعیر بر ظرفیت تام آنتی اکسیدان در افراد جوان

منصور کرجی بانی¹، علیرضا نخعی²، فرزانه منتظری فر^3*، احسان رخشانی⁴

¹ استادیار گروه تغذیه ، مرکز ارتقاء سلامت ، دانشکده پزشکی ، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، ایران

² دانشیار گروه بیوشیمی ، دانشکده پزشکی ، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ، ایران.

³ استادیار گروه تغذیه، مرکز ارتقاء سلامت بارداری، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، ایران

⁴ کارشناس علوم آزمایشگاهی ، دانشکده پیراپزشکی ، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ، ایران

* نشانی نویسنده مسئول: استادیار گروه تغذیه، مرکز ارتقاء سلامت بارداری، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، ایران، فرزانه منتظری فر

E-mail: fmontazerifar@gmail.com

وصول:12/1/94، اصلاح:22/2/94، پذیرش:3/4/94

مقدمه

ماءالشعیر یک نوشیدنی متشکل از مالت جو،غله ،رازک، مخمر و آب می باشد که بطور گسترده ای در در کشورهای اسلامی مصرف می گردد (1).ترکیب این مواد طبیعی نوشیدنی سالمی را به وجود می آورند. خواص ارگانولپتیک ابجو غیر الکلی ماءالشعیر شامل طعم ، شفافیت ، رنگ ،کف نمودن، چسبندگی ،احساس دهان وپایداری کلوئیدی میباشد (2).عناصر متشکله ماءالشعیر را می توان تعیین نمود که شامل انواع آنتی اکسیدان ها، ویتامین های گروه B،ترکیبات فنلی ،مواد معدنی مثل سیلیسیوم وفیبرهای محلول می باشند. 93% درصد ماءالشعیر را آب تشکیل می دهد (3).آنتی اکسیدان های طبیعی در میوه جات،سبزیجات وغله یافت می شوند.ماءالشعیر نیز به علت دارا بودن مالت و رازک سرشار از آنتی اکسیدان های مختلف است(4).تحقیقات نشان داده است که مقادیر آنتی اکسیدان های موجود در خون افراد به دنبال مصرف ماءالشعیر الکلی افزایش پیدا می کند که به علت سهولت در جذب  آنتی اکسیدان های موجود در آن می باشد(5). ماءالشعیر دارای انواع آنتی اکسیدانها ، ویتامین های گروه B،سلیس وفیبر های محلول میباشند و با توجه به اینکه 93%  ماءالشعیر را آب تشکیل میدهد نقش مهمی در رفع عطش و تشنگی دارد (3و4).

آنتی اکسیدان ها نقش مهمی در خنثی کردن رادیکال های آزاد دارند و از سرطانی شدن سلول های بدن جلوگیری میکنند و دارای اهمیت بالینی می باشند(6).کاهش سیستم دفاع آنتی اکسیدانی و افزایش تولید رادیکالهای آزاد نقش مهمی در بروزبیماریهای قلبی و عروقی، سرطان و سایر بیماریها دارد (7).سیستم آنتی اکسیدانی غیر آنزیمی شامل ویتامین های E وC وپیشسازها ی ویتامین A مانند بتا کاروتن می باشد.هر یک از این آنتی اکسیدانها دارای فعالیت اختصاصی بوده که معمولا به شکل هم افزایی ( synergistically) ظرفیت آنتی اکسیدانی بدن را بهبود می دهند  8( (9و8).همچنین می توان به آنتی اکسیدانهای گروه تیول همانند گلوتاتیون و تیول های غیر پروتئینی اشاره نمود. همچنین ترکیبات فنلی با خواص ضد اکسیدانی و افزایش قابلیت آنتی اکسیدانی پلاسما باعث کاهش اکسیداسیون LDL و بی اثر نمودن رادیکال های آزاد میشود (10). ظرفیت تام آنتی اکسیدانی شامل تعیین مجموع انتی اکسیدانهای موجود در پلاسما می باشدبجای اینکه  مقدارهر یک ازآنتی اکسیدانهارا اندازه گیری نماید (11).

شواهد متعددی دلالت بر تولید بیش از اندازه گونه های فعا لاکسیژن Reactive Oxygen Species (ROS) در بدن تحت شرائط پاتولوژیک مانند: فشار خون ، افزایش کلسترول و اکسیداسیون  LDL  وجود دارد (11.12).امروزه در مورد تاثیر حفاظتی نوشابه های غیر الکلی اساسا به ترکیبات انتی اکسیدانی فنلی اشاره شده است که در ارتباط باقدرت آنتی اکسیدانی آنها ا است(14). .اگر بدن از طرق مختلف در معرض رادیکال های آزاد قرار بگیرد،ارگان های بدن به سمت یک سری مکانیسم های دفاعی هدایت می شود که این مکانیسم های دفاعی علیه رادیکال های آزاد،شامل انواع سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی آنزیمی شامل سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)، گلوتاتیون پراکسیداز (GPx)، کاتالاز (CAT) و گلوتاتیون ردوکتازمی باشند.آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی شامل ویتامین C ،آلفا ویتامینE، ویتامین A، آرژنین، سیترولین، سلنیوم، روی، کاروتنوئیدها، فلاوونوئیدها و پلی­فنل­ها می­باشند (15،10)..زمانی که بین مقدارتولید رادیکال های آزاد و سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی تعادل وجود نداشته باشد، استرس اکسیداتیو ایجاد می شود.در حالت عادی این تعادل و توازن بین تولید رادیکال های آزاد و غلظت درون سلولی این آنتی اکسیدان ها وجود دارد که برای سلامتی و بقای ارگان ها ضروری می باشد(10).

امروزه به موازات تنوع در مصرف خوردنی ها بویژه غذاهای آماده (Fast food) و آشامیدنی ها بویژه نوشابه های معدنی(Soft drink) مصرف ماءالشعیر به عنوان نوشیدنی در دسترس و پر جاذبه به لحاظ خواص ارگانولپتیک در همه گروه های سنی در جامعه افزایش یافته با ذکر این نکته که دربررسیهای تغذیه ای مشاهده شده که به موازات کاهش مصرف آب در افراد مصرف نوشیدنی ها ی غیرالکلی افزایش داشته است(16).

با توجه به گرمسیر بودن منطقه و افزایش روز افزون مصرف ماءالشعیر وتولید ب برند های مختلف آن آن مانند: بهنوش ،عالیس،Jever ،جوجو، بتامالت، Bavaria ، پاکبان ،Baltika ،Horses ، ایستک،آپرا جهت مصرف کنندگان بویژه نسل جوان این تحقیق با هدف تعیین مقدار ظرفیت تام آنتی اکسیدانی در برندهای مختلف ذکر شده عرضه شده در بازار مصرف  در شهر زاهدان  و نیز تعیین سطح ظرفیت تام آنتی اکسیدان سرم در بین دانشجویان به عنوان مصرف کنندگان غالب این مجصول نوشیدنی قبل و پس از مصرف ماءالشعیر طراحی گردید.

مواد و روش ها

در یک مطالعه نیمه تجربی از نوع مداخله ای بصورت قبل و بعد تعدادی از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انتخاب شدند. طبق مطالعات انجام شده و با توجه به آن که اختلاف قبل و بعد سطح آنتی اکسیدانی سرم در مطالعات انجام شده  تفاوت زیادی داشته است حجم نمونه طبق فرمول بسیار کم برآوردشده لذا با توجه به تفاوت برندهای مختلف ماءالشعیر موجود توسط مصرف کنندگاندر بازار حجم نمونه 50 نفر تعیین شد.

با توجه به اینکه مطالعه ای در این مورد یافت نشده بودمشاهده نشد بر اساس مطالعه آزمایشی  بر روی 10 نمونه انتخابی دانشجویان با شرائط معیار های ورود به مطالعه مقدار ظرفیت تام اکسیدان (TAC) قبل از مصرف ماالشعیر   l/mol µ 80 ±1450 و بعد از مصرف ماالشعیر  l/mol µ 100± 1600 محاسبه شد که با در نظر گرفتن خطای 05/0 و توان مطالعه 95% حجم نمونه طبق فرمول ذیل 10 نفر تعیین گردید که به منظور دستیابی به آزمونهای پارامتریک حجم نمونه به 50 نفر افزایش یافت.لازم به ذکر است برای انجام تحقیق در بین دانشجویان علوم پزشکی ساکن خوابگاه فراخوان اعلام شد که با توجه به استقبال بی نظیر دانشجویان از بین افراد متقاضی شرکت کننده نمونه های مورد آزمون به شکل تصادفی ساده ( قرعه کشی ) انتخاب شدند.

پس از دریافت مجوز از معاونت پژوهشی  و هماهنگی های لازم فهرست دانشجویان دریافت و بر اساس حجم نمونه مورد مطالعه بصورت تصادفی تعدادی دانشجوانتخاب شدند. پس از کسب رضایت کتبی از نمونه ها اطلاعات دموگرافیک مانند سن و جنس در چک لیست اطلاعاتی جمع آوری و اهمچنین از روز قبل با دانشجویان مورد مطالعه هماهنگی به عمل آمده تا حداقل 12 ساعت قبل از نمونه گیری هیچگونه ماده غذایی مصرف ننمایند.سپس نمونه ها به دو گروه 25 نفری دختر و پسر تقسیم شدند.

معیارهای ورود به مطالعه شامل آزمودنی ها ی دانشجو دختر و پسر با میانگین سنی 2/1±20  (23-18 سال) و بدون بیماری زمینه ای و ساکن خوابگاه بوده اند و سلامتی آنان توسط پزشک تایید شده بود .افرادیکه دارای سابقه بیماریهای زمینه ای و سابقه مصرف مکمل ها و مولتی ویتامین ها داشته  و همچنین خارج از خوابگاه اسکان داشتند از مطالعه خارج می شدند. در مرحله اول 4 میلی لیترخون از دانشجویان انتخابی اخذ شده  و  سپس  240 میلی لیتر ماءالشعیر با مارک عالیس (پروانه ساخت 50/14943 ساخت ایران مشهد- چناران) با طعم مالت که 2 ماه از تاریخ تولید آن گذشته بود افراد مورد مطالعه دریافت نمودند. متعاقبا یکساعت بعد از نوشیدن ماءالشعیر نمونه دوم خون از دانشجویان اخذ گردید.پس از لخته شدن خون نمونه را به مدت 15 دقیقه در دستگاه سانتریفیوژ با دور 1500 بار در دقیقه قرارداده و سرم آن جدا و تا زمان اندازه گیری ظرفیت تام آنتی اکسیدان در 20- درجه سانتی گراد فریز شدند. اندازه گیری ظرفیت تام آنتی اکسیدانی سرم به روش(Ferric Reducing Antioxidant Power (FRAP انجام شد. ظرفیت تام آنتی اکسیدان به روش تعیین قدرت آنتی اکسیدان/ احیاء فریک تعیین می شود. درPH  کم کمپلکسFerric – tripyridyltriazine به شکل فرو احیا شده و به رنگ آبی غلظت آن درطول موج 593 نانومتر سنجیده می شود. تغییر در جذب مستقیما مرتبط با کل قدرت احیا کنندگی آنتی اکسیدانی در واکنش کمپلکس میباشد. فعالیت FRAP بر اساس µmol/l بیان می گردد (17).

متعاقبا اندازه گیری آنتی اکسیدان  تیول نیز به روش methodHu's تعیین گردید. این روشبر اساس واکنش گروه های تیولها با 5, 5ʹ-dithiobis-(2-nitrobenzoic acid) (DTNB) و تشکیل یک آنیونپر رنگ با حداکثر پیک در 412nm می باشد (18).همچنین پس از جدا نمودن سرم اسید اوریک به روش اسپکتروفتومتریک Pars Azmoon Co., Tehran, Iran) اندازه گیری شد (19).

با توجه به اهداف تحقیق و جلب رضایت کتبی نمونه های انتخابی، شرکت در تحقیق به شکل اختیاری بوده وهیچ گونه اجباری جهت همکاری افراد درمطالعه وجود نداشته است.ضمنا تحقیق فوق به شماره 90-2589  درکمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی زاهدان تصویب شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از نرم افزار SPSS, version 17 استفاده شد. داده ها به شکل  Mean ±SD بیان گردید. جهت مقایسه متغیرها از آزمون واریانس یک طرفه وهمبستگی بین نمونه ها ازآنالیز رگرسیون استفاده شد. 05/0P<به عنوان تفاوت معنی دار شدن مقادیر متغیرها در بین دو گروه در نظر گرفته شد.

یافته ها

میانگین سن افراد مورد مطالعه 2/1 ±20 سال بود.تحقیق نشان داد میانگین دفعات نوشیدن ماءالشعیربر حسب جنس در هفته در پسران 5/1±6/1 و در دختران2/1±1/1 نوبت در هفته بوده است.  میانگین سطح سرمی ظرفیت آنتی اکسیدانی تام افراد در قبل و بعد مداخله تفاوت معنی داری نشان داد (جدول 1).

براساس مقادیر آنتی اکسیدانها ی موجود در برندهای مختلف مالشعیر مصرفی نتایج نشان داد دامنه تغییر پذیری آن از کمترین مقدار )l/mol µ( 3/208 در مالشعیر آپرا و بیشترین مقدار)l/mol µ ( 3/1072 در مالشعیر بهنوش وجود دارد (جدول 2).

بر اساس نتایج تحقیق تفاوت معنی داری درمیانگین اسید اوریک سرم خون افراد مورد مطالعه در دومرحله قبل و بعد مصرف ماالشعیرو در مقایسه با گروه شاهدمشاهده نشد  (جدول 3). یافته ها نشان داد که میانگین سطح سرمی تیول تام در افراد مورد مطالعه بعد از مداخله  در مقایسه  با قبل   و گروه شاهد تفاوت  معنی د اری داشته است (جدول 4).همچنین بین سطح سرمی ظرفیت تام آنتی اکسیدان و تیول تام سرم در قبل ( 0005/0> P 1=r ) وبعد (0005/0> P و1=r ) از مداخله همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد.

بحث

یافته های مطالعه نشان داد نوشیدن یک لیوان (250 سی سی) ماءالشعیر با طعم مالت به طور معنی داری بعد از 90 دقیقه باعث افزایش میانگین ظرفیت تام آنتی اکسیدانی سرم درافراد می گردد (002/0 =P) که مطابق با نتایج Claire و همکاران در برزیل می باشد (20).همچنین گزارش شده در بین نوشیدنی های الکلی آبجو دارای  خاصیت آنتی اکسیدانی مناسبی بوده(21)و متوسط ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما پس از مصرف آبجو و آبجوهای بدون الکل در افراد بعد از 240 دقیقه افزایش چشمگیری داشته است (22).همچنین گزارش شده دریافت آبجو غیر الکلی در وعده غذایی شام موجب افزایش ظرفییت تام آنتی اکسیدان و کاهش اکسیداتیو استرسدر افراد سالم در مدت دو هفته شده است (23).مصرف متعادل آبجو غیر الکلی باعث بهبود متابولیسم چربی ها وپیشگیری از استرس اکسیداتیو افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی و آنتی کواگوالانت درفرد می شود که منجر به اثرات حفاظتی در قلب می گردد (24و 25).همچنین تفاوت معنی داری بین میانگین سطح سرمی تام آنتی اکسیدان در افراد مورد مطالعه قبل و بعد از نوشیدن ماءالشعیردر دو جنس ودر مجموع مشاهده شد.بررسی ها نشان داد تفاوتدراستعداد ابتلا بهاسترس اکسیداتیودر مردان و زنانوجود دارد. دفاع قوی در برابر آسیب های اکسیداتیو در زنان برای همه بافت مختلف بدن مشاهده شده که احتمالا میتواند در ارتباط با طول عمر طولانی درخانمها باشد (26). تاثیر و نقش هورمونهای استروئیدی جنسی برفعالیت GSH-Px و ظرفیت تام آنتی اکسیدانی مشخص شده کهوابسته به سنو جنسمی باشد (27).

اگرچه نتایج تحقیق افزایش مقدار اسید اوریک رادر افراد مورد مطالعه پس از نوشیدن مالشعیر  را نشان  نداداما ikusuk و همکارانتاثیر نوشیدن  مشروبات الکلی را بر متابولسیم ترکیبات پورینی مشاهده نمودند (28). این احتمال وجود دارد نوع مالشعیر مصرفی ، مقدار آن و دفعات مصرف مالشعیر در روز جهت افزایش اسید اوریک در افراد مورد مطاله  کفایت ننموده است. لازم به ذکر است یکی از ترکیبات سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی بدن، اسید اوریک ‏با وزن مولکولی پایین می باشد با ذکر این نکته که سطح اسید اوریک خون در مردان بیشتر از زنان می باشد(29) که در تحقیق فوق مشاهده شد . آبجو حاوی الکل نیست اما دارای بازهای پورین می باشد لذا می تواند باعث افزایش اسید اوریک شود. نوشابه های الکلی به مراتب  بیشترمقدار اسید اوریک خون را افزایش می دهند (30و 31).هرچندآبجو الکل کمتری نسبت به سایرنوشیدنی ها دارد اما اثر افزایش اسید اوریک آن به دلیل مقدارزیاد پورین آن می باشد (32).نوکلئوتید های پورین و پیریمیدین و پلی نوکلئوتیدها به هنگام  فرایند تهیه مالت تشکیل می شوند که می تواند از طریق تداخل اثر باسایر ترکیبات در رنگ آبجو غیر الکلی تاثیر گذار می باشد (33). به موازات نکات فوق لازم به ذکراست بر اساس نتایج تحقیق برندهای مختلف مالشعیر مصرفی دارای مقادیر متفاوت آنتی اکسیدانی بوده که می تواند از نظر مقدار و دوز تاثیر گذاری و دفعات مصرف مقادیر آنتی اکسیدان تام بدن را در نزد مصرف کنندگان تغییر دهد.

اگرچه دراین تحقیق ما نتوانستیم مقادیر آنتی اکسیدان فنل را در مالشعیر اندازه گیری نماییم اما مشخص شده که فنل ها دارای خاصیت آنتی اکسیدانی ، ضد التهابی و قدرت سم زدایی در بدن می باشند. فنولیک ها ، پروتئین و کربوئیدراتها بطو چشمگیری بر عطر آبجو غیر الکلی تاثیر می گذارند. در فرایند حرارتی تولید مالت ترکیبات فنولیک تحت شرائط گرمایی دکربوکسیله واکسید شده که منجر به تولید گسترده مشتقات فنولی وپلی فنول ها می شود(33و34). ترکیبات فنلی و پلی فنولیک غنی موجود در مواد غذایی و آبجو غیر الکلی موجب پیشگیری از استرس اکسیداتیووبروز بیماریهایی مانند آترواسکلروز ، سرطان ، دیابت و بیماریهای تحلیل رونده عصبی و سالمندی می گردد. لازم به ذکر است خواص آنتی اکسیدانی در آبجو های طبیعی بر اساس محتوای فنولیکی و فعالیت آنتی اکسیدانی تامبوده که تحت تاثیر فرایند رسیدن و کامل شدن آن می باشند (35).پلی فنل ها بر روی رنگ آبجو غیر الکلی تاثیر گذارند بویژه اینکه در حضور آهن و مس اکسیده می شوند (36).

تحقیق نشان داد میانگین سطح سرمی تیول تام درافراد مورد مطالعه قبل و بعد از نوشیدن ماءالشعیر تفاوت معنی داری داشته است. مطالعه WuMing J و همکاران نشان دادگلوتاتیون و سایر مولکول های تیول دار مثل سیستئین و پروتئین های سولفیدریل نقش آنتی اکسیدانی مهمی در نوشابه های الکلی و ارگان های زنده ایفا می کنند بعلاوه گروه تیول نقش عمد ه ای در فعالیت آنتی اکسیدانی داشته و می تواند رادیکالهای آزاد را حذف نماید دارد(37). با دریافت ماالشعیر عوامل آنتی اکسیدانی مستقیما وارد بدن شده و می توانند ظرفیت تام انتی اکسیدان را افزایش دهند که در تحقیق مشاهده شد. در تبدیل عوامل تیول اکسید شده به شکل احیا نیاز به مدت زمان بیشتر مداخله بر اساس دریافت ماالشعیر به عنوان یک عامل موثر تغذیه ای دارای آنتی اکسیدان می باشد. بنظر میرسد هرچه زمان مداخله افزایش یابد افزایش مقدار آنتی اکسیدان نسبت به مرحله قبل بیشتر میگردد.گروه تیول پروتئینی نقش مهمی در پایداری طعم آبجودارد. فعالیت آنتی اکسیدانی گروه تیولدر lipid transfer protein (LTP1) با احیاء diphenylpicrylhydrazyl (DPPH) و ارزیابی آثر آنتی اکسیدانی آن در مخمرنشان می دهداین پروتئینمی تواند به عنوان جارو کننده گونه اکسیزن آزاد (ROS) در طی تخمیر آبجو عمل نماید (38).سولفیت یک نگهدارنده بوده که بطور گسترده در مواد غذایی وجود دارد و مانع فعا لیت آنزیم ها و رشد میکرو ارگانیزمها در آبجو می گردد که به هنگام ذخیره سازی وجود دارد. سولفیت همانند سیستین ، گلوتاتیون وعامل دی سولفیدی موجود در پپتید و پروتئین ها در مواد غذایی خام و فرایند تولید آبجو ممکن است اکسیده شوند.به هر حال گروههای تیول نقش مهمی در عملکرد آنتی اکسیدانی و پایداری طعم آبجو دارد (37).آبجو غیر الکلی دارای مقادیر متنابعی از سلنیم میباشد.نسبت پتاسیم به سدیم (1  : 4) است که مقدار سدیم آن کم می باشد. به این دلیل است که آبجو الکلی بطور مهمی دارای اثرات دیورتیک بیشتری می باشد. بعلاوه اسیدهای فنولیک آبجوغیر الکلی نسبتا دارای ظرفیت آنتی اکسیدان بالا بر علیه استرس اکسیداتیو می باشد (39). اثرات سودمند مالشعیر را می توان به افزایش توان آنتی اکسیدانی ، تیول پروتئینی ، کمپلکسهای متفاوت وسایر فیتوکیمیکالها و ویتامینها برشمرد.

از محدودیت های این مطالعه زمان کم مداخله بعلت احتمال از دست دادن نمونه ها ، محدودیت در مصرف نوشیدنی ماالشعیر که فقط یکبار در روز بوده و به جهت احتمال مصرف سایر مواد غذایی این امر انجام شد و تعیین صرفا ظرفیت تام آنتی اکسیدان  در سرم خون بوده که اگر سایر شاخص های آنتی اکسیدانی اندازه گیری می شد بر مزیت تحقیق می افزود.تحقیق نشانداد مصرف نوشابه غیر الکلی مالشعیر در یک دوز مناسب و مطابق الگوی صحیح مصرف تغذیه ای باعث افزایش مقادیر آنتی اکسیدان تام درافراد جوان شده مضافا اینکه مقادیر سایر شاخص های آنتی اکسیدانی مانند تیول نیز افزایش داشته است اگرچه بایستی به سایر ترکیبات آنتی اکسیدان موجود در ماءالشعیر مانند فنلها و مشتقات آن توجه نمود هرچند در این تحقیق اندازه گیری نشده است. ضمنادر افزایش توان آنتی اکسیدانی بدن به مقدار نوشابه غیر الکلی مالشعیر روزانه دریافتی و انواع آن ،نوع مواد خام مصرفی و فرآیند تولید مالت ، دفعات مصرف و سهولت جذب آن بایستی توجه نمود. 

تشکر و قدردانی

این مقاله برگرفته از طرح تحقیقاتی مصوب معاونت تحقیقات و فن آوری دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به شماره 90-2435 میباشد ضمنا از حمایت مالی آن معاونت ، مدیریت محترم و همکاری صمیمانه کلیه دانشجویان شرکت کننده در تحقیق ومسئولین محترم سپاسگزاری می نماید.

References

1. Devoutly K,StewartS H,TheakstonJ A.Is beer the drink of choice for women with alcohol use problems? --Positive alcohol outcome expectancies as a function of beverage type. .Addict Behav. 2006 Jul; 31(7):1133-43. Cited in PubMed; 16139433
2. AlcazarA,Pablos, F,JesusMartin,M, Gustavo Gonzalez, A. 2002. Multivariate characterizationofnon-alcoholic beersaccording totheirmineralcontent.Talnta,57:45-52.
3. Bamforth CW. Nutritional aspects of beer: a review. Nutrition Research.2002; 22:227- 237.
4. Vinson JA, Mandarano M, Hirst M, Trevithick JR, Bose P. Phenol antioxidant quantity and quality in foods:   Beers and the effect of two types of beer on an animal model of atherosclerosis”. Journal of Food Chemistry.2003; 51: 5528- 5533. Cited in PubMed; 12926909
5. Ghiselli A, Natella F, Guidi A, Montanari L, Fantozzi P, Scaccini C. Beer increases        plasma antioxidant capacity in humans. J Nutr Biochem.2000; 11(2):76-80. Cited in        PubMed: 10715591
6. BaradaranM,AshrafpourM,RezaeiH,SefidgarA.A,SharifiH.Antioxidant activity of different extracts of the Artemisia Annua growing in an area of Babol city. Quarterly Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, September & October 2014, 21, 4: 529-539. [Persian]
7. Heistad DD: Oxidative stress and vascular disease.ArteriosclerThrombVasc Biol. 2006; 26(4):689-695. Cited in PubMed: 16410455
8. Al-Shahrani M M. Zaman G S. AmanullahM.Measurement of Antioxidant Activity in elected Food Products and Nutraceuticals.JNutr Food Sci. 2013;3.3: 2-6
9. Bagchi K, PuriS.Free radicals and antioxidants in health and disease. Eastern Mediterranean Health Journal.1998; 4:350-60
10. Valko M, Leibfritz D, Moncol J, Cronin Mark T.D, Mazur M, Telser J. Free radicals and antioxidants in normal physiological functions and human disease. The International Journal of Biochemistry & Cell Biology.2007; 39:44–84
11. Polideri MC, Savine K, Alunni  G, Freddio M,  Senin U,Sies H, et al. Plasma lipophilic antioxidants and malondialdehyde in congestive heart failure patients. Relationship to disease severity.Free Radical Bio & Med. 2002; 32:148-152. Cited in PubMed: 11796203
12. Singh U, Jialal I: Oxidative stress and atherosclerosis. Pathophysiology.2006; 13:129- 142.
13. Karajibani M,Montazerifar F,Hashemi M,Ahmad B,Dikshit M.Studyon Oxidative Stress in Patientswith Angina pectorisAdmitted toCoronaryCare Unit. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences.2013; 15(3): 20-25
14. Serafini M,MaianiG,Ferro-LuzziA.Alcohol-Free Red Wine Enhances Plasma Antioxidant Capacity in Humans^..J. Nutr.1998 June 1; 128. 6:1003-1007. Cited in PubMed:9614160
15. Naazeri S, HedayatiM,TavakkoliDarestani A,Ahmadvand H. Relation of menopausal with total Antioxidant capacity, Super Oxide dismutase and catalase activity enzymes.QuarterlyJournalofSabzevarUniversityofMedicalSciences, Autumn2013,20,3: 367 -372. [Persian]
16. Bello LL, Al-Hammad N. Pattern of fluid consumption in a sample of Saudi Arabian adolescents aged 12-13 years. Int J Paediatr Dent. 2006; 16 (3): 168-173. Cited in PubMed: 16643537
17. Benzie I, Strain J. The ferric reducing ability of plasma (FRAP) as a measure of “antioxidant power”; The FRAP Assay. Analytical Biochemistry.1996; 239:70-6
18. Hu ML. Measurement of protein thiol groups and glutathione in plasma. Methods  Enzymol. 1994; 233:380-5.
19. Matheke ML, Kessler G, Chan KM. Interference of the chemotherapeutic agent etoposidewith the direct phosphotungstic acid method for uric acid.Clin Chem. 1987 Nov; 33(11):2109-10. Cited in PubMed:  3479271
20. Prickett CD, Lister E, Collins M, Trevithick-Sutton CC, Hirst M, Vinson JA,, et al. Alcohol: Friend or Foe? Alcoholic Beverage Hormesis for Cataract and Atherosclerosis is Related to Plasma Antioxidant Activity.Nonlinearity in Biology Toxicology and Medicine. 2004; 2(4):353-70. Cited in PubMed: 19330151
21. Polak J, Bartoszek M, Stanimirova.A study of the antioxidantproperties of beers using    electron paramagnetic resonance.Food Chem. 2013 Dec; 141(3):3042-9. Cited in      PubMed: 23871057
22. Lourdes F,RafaelB,Carmen G, Cristina S, Ana Beatriz  R, Carmen B, et al.. Effects of beer, Hops (Humuluslupulus)on total antioxidant capacity in plasma of stressed subjects. CellMembranes andFreeRadicalResearch 2013;5 (1),:232-235
23. Kondo,K.Beerand health:preventiveeffectsofbeer components on lifestyle-relate disease. Biofactors. 2004;22 (1):303-310. Cited in PubMed: 15630301
24. KatalinicV,Modun D, Music I, Boban M. Gender differences in antioxidant capacity of rat tissues determined by 2,2-azinobis (3-ethylbenzothiazoline 6-sulfonate; ABTS) and ferric reducing antioxidant power (FRAP) assays. CompBiochemPhysiol C ToxicolPharmacol. 2005; 140 (1): 47–52. Cited in PubMed: 15792622
25. Kankofer M, Wawrzykowski J, Giergiel M.Sex- and age-dependent activity of glutathione peroxidase in reproductive organs in pre- and post-pubertal  cattle in relation to totalantioxidant capacityAging ClinExp Res. 2013 Aug;25(4):365-70. Cited in PubMed:23740597
26. Nishioka K, Sumida T, Iwatani M, Kusumoto A, Ishikura Y, Hatanaka H, et al. Influence of Moderate Drinking on Purine and Carbohydrate Metabolism.AlcoholClinExp Res. 2006; 26(1):20s - 25s. Cited in PubMed: 12198370
27. Fan XH, Cai JF, Gao BX, Mou LJ, Li JH, Liu XJ, et al. The relationship between urinary albumin excretion and serum uric acid in general population.ZhonghuaNeiKeZaZhi. 2011 Jul; 50(7):550-4. Cited in PubMed: 22041263
28. Choi HK, Atkinson K, Karlson EW, Willett W, Curhan G. Alcohol intake and risk of incident gout in men: a prospectivestudy. Lancet.2004 Apr 17; 363(9417):1277-81. Cited in PubMed:  15094272
29. Lin KC, Lin HY, Chou P.The interaction between uric acid level and other risk factors on the development of gout among asymptomatic hyperuricemic men in a prospective study.J Rheumatol. 2000 Jun, 27(6):1501-1505. Cited in PubMed: 10852278
30. GibsonT,RodgersAV,SimmondsHA, Toseland P,et al. Beer drinking and its effect onuric acid. BrJ R heumatol. 1984 Aug; 23(3):203-9. Cited in PubMed: 6743968
31. Hardwick WA,VanOevelenDE, NovellieL,Yoshizawa K.The Properties of beer. In Handbook of Brewing 1995d.1 sted; MarcelDekker; New York.USA:551-586.
32. Hill,P.andSmith, R.M.Determination of sulphurcompounds  in beer usingheadspacesolid-phasemicroextraction and gaschromatographic analysiswithpulsedflame photometric detection.  Journal of ChromatographyA. 2000;872:203-213. Cited in PubMed: 10749498
33. Siqueira P B, André Bolini H M,Macedo G A. Polyphenols and antioxidant properties in forced and naturally aged Brazilian beer. Journal of Brewing and Distilling.2011 May; 2(3): 45-50
34. Briggs,D.E,Boulton, C.A,Brookes, P.A,StevensR.ChemicalandPhysical Propertiesofbeer.BrewingScienceandPractice. CRCPressLLC,New York; 2004:662-712
35. Wu MJ, Clarke FM, Rogers PJ, Young P, Sales N, O'Doherty PJ, et al. Identification of a Protein with antioxidant activity that is important for the Protection against Beer Ageing. Int. J. Mol. Sci. 2011; 12, 9:6089- 103.
36. UchidaM,OnoM.Determination of hydrogen peroxide einbeeranditsroleinbeer oxidation.J.Am.Soc.Brew.Chem.1999; 57: 145–150.
37. BudayAZ,DenisG.Thediuretic effectofbeer. BrewingDig.1974; 49 (6): 56

21.    PellegriniN,Del Rio D. ColombiB,Bianchi M, BrighentiF.Application of the 2-2 azobis(3 ethylenebenzothiazoline-6-sulfonic acid) radicalcation assay to a flow injection system for the evaluation of antioxidant activity of some pure compounds and beverages. J. Agric. Food Chem.2003; 51: 260–264. Cited in PubMed:  12502418

25.           Gorinstein S, Zemser M, Berliner M, Goldstein R, Libman I, Trakhtenberg S, et al. Moderate beer consumption and positive biochemical changes in patients with coronary atherosclerosis. J Intern Med. 1997 Sep; 242(3):219-24

The effect consumption of non- alcoholic beer (Ma-al-Shaeer) on the total antioxidant capacity level in young people

Mansour Karajibani.,

Assistant professor. Health Promotion Research Center and Nutrition Department, School of Medicine, Zahedan University of Medical Sciences, Zahedan, Iran.

Alireza Nakhaei.,

Associate professor. Biochemistry Department, School of Medicine, Zahedan University of Medical Sciences, Zahedan, Iran.

*Farzaneh Montazerifar.,

Assistant professor ,  Nutrition Department , Pregnancy Health Research Center , School of Medicine, Zahedan University of Medical Sciences, Zahedan, Iran.

EhsanRakhshani.,

Department of biochemistry, School of Paramedical, Zahedan University of Medical Sciences, Zahedan, Iran.