بررسی دریافت انرژی، ماکرونوترینت­ها و آنتی­اکسیدان‎هادر مبتلایان به سرطان پستان

اکرم کوشکی¹، رویا اکبرزاده^*2، فاطمه قارداشی³، معصومه هاشمیان⁴، رها صالح آبادی⁵، منیژه یوسفی مقدم⁶، محسن حیطه⁷

¹ دانشیار علوم تغذیه، عضو هیأت علمی دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

² کارشناس ارشد پرستاری، عضو هیأت علمی دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

³ کارشناس ارشد پرستاری، عضو هیأت علمی دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

⁴ استادیار آموزش بهداشت، عضو هیأت علمی دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

⁵ کارشناس ارشد پرستاری، عضو هیأت علمی دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

⁶ استادیار بیهوشی و رانیماسیون، عضو هیأت علمی دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

⁷ کارشناس ارشد مدیریت، کارشناس پژوهش، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

* نشانی نویسنده مسئول: سبزوار، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، رویا اکبرزاده

E-mail: Roakbarzadeh53@gmail.com

وصول:25/5/93، اصلاح:20/10/93، پذیرش:21/11/93

مقدمه

سرطان پستان شایع­ترین سرطان مهاجم در بین زنان است (1). سرطان پستان به عنوان دومین عامل مرگ ناشی از سرطان­ در زنان 54-35 ساله است(2). در جهان سالانه بیش از یک میلیون مورد جدید تشخیص داده می‌شود و بیشتر از 9-8 درصد زنان سرطان پستان را یک بار در طول زندگیشان تجربه می‌کنند. براساس آمارهای به‌دست آمده، این سرطان مقام اوّل را در ایران داراست(3). اگرچه به دلیل عدم ثبت همه‌ی موارد سرطان در ایران نمی‎توان در مورد بروز، شیوع و مرگ و میر ناشی از آن اظهار نظر قطعی نمود (4). با این حال سالانه حدود 8400 مورد جدید این سرطان در کشور گزارش می‌شود که 7778 مورد آن، زنان می‌باشند (5). پاتولوژی سرطان پستان مشخص نیست و عوامل متعددی را در بروز آن مؤثّر دانسته­اند. انجمن سرطان آمریکا تخمین زده­است که تنها یک­چهارم موارد سرطان پستان توسّط عوامل خطر شناخته شده قابل توجیه هستند (6). در میان عوامل خطر بروز سرطان پستان می‎توان عوامل مربوط به رژیم غذایی از جمله انرژی دریافتی، چربی، پروتئین و کربوهیدرات دریافتی را نام برد(8 و 7). افزایش وزن و دریافت بالای انرژی به عنوان یکی از عوامل بروز سرطان پستان شناخته شده است(9). هم‎چنین برخی مطالعات ارتباط بین سرطان پستان و مصرف چربی را تأیید (10) و برخی این ارتباط را تأیید نکردند.(11).

هلمز و همکارانش طی تحقیقی در سال 1999 بیان کردند که دریافت اسیدهای چرب اشباع(SFA)، اسیدهای چرب غیر­اشباع با یک باند دو گانه (MUFA) و اسیدهای چرب غیر­اشباع با چند باند دو گانه (PUFA) بیشتر از کلّ چربی دریافتی بر خطر بروز سرطان پستان تأثیر دارند (12).

در برخی مطالعات بین دریافت پروتئین حیوانی و خطر سرطان پستان ارتباط مثبتی مشاهده شد(13). ولی، در مجموع ارتباط بین افزایش مصرف گوشت و افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان هنوز مورد تردید است(14).

نتایج متفاوتی درمورد مصرف انواع کربوهیدرات و سرطان پستان گزارش شده است. مصرف قندهای ساده ارتباط مثبت (14) و فیبر در اکثر مطالعات ارتباط  معکوسی را با تومورهای پستانی نشان داده است (16و 15). گاگلیانو و همکاران بیان کردند مصرف مقادیر بالای غلّات تصفیه‌ی شده، شکر، چربی‌های اشباع و ترانس، مقادیر کم‌فیبر و آنتی‌اکسیدان‎های طبیعی منجر به فعّال شدن سیستم ایمنی و افزایش فاکتورهای التهابی می‎شوند (17). امّا، پرنتیس و همکاران ارتباطی بین مصرف سرانه کربوهیدرات و بروز سرطان در 21 کشور پیدا نکردند (18). امروزه مطالعات مختلف بیان می‌کنند که آنتی ­اکسیدان‎ها از جمله ویتامین‎های A،E وC با کاهش رادیکال­های آزاد، خطر ابتلا به سرطان از جمله سرطان پستان را کاهش می دهند(16).  

مطالعات مختلف نتایج متفاوتی را در خصوص تأثیّر انرژی و درشت مغذّی­ها بر سرطان پستان نشان داده­اند.با توجّه به این‎که این سرطان در ایران سیر صعودی دارد، دریافت برخی عوامل رژیم غذایی در مبتلایان به سرطان پستان بررسی شد.

مواد و روشها

این مطالعه‌ی مقطعی بر روی زنان مبتلا به سرطان پستان در شهرستان سبزوار در سال 1390انجام شد. روش نمونه‌گیری به صورت سرشماری بود. جهت این کار پس از کسب مجوزاز دانشگاه علوم پزشکی سبزوار و وزارتبهداشت(ریاست محترم واحد مبارزه با بیماری‎ها) برای رابطین فعّال همه‌ی مراکز بهداشتی-درمانی جلسه‎ی توجیهی برگزار شد.در این جلسهاهداف طرح توصیف گردیدو از آنان جهت شناسایی زنان مبتلا به سرطان پستان در خانوارهای تحت پوشش خود کمک گرفتهشد. هم‎چنین با مراجعه به مراکزآمار ثبت بیماران مبتلا به سرطان پستان در شهرستان‎هایسبزوار ومشهد،  زنانی که در 10سال اخیر به این بیماری مبتلا بودند، شناسایی شدند. تشخیص ابتلا به سرطان توسّط پزشکان متخصّص و با استفاده از تکنیک­های پاتولوژی و ماموگرافی انجام شده بود.کسانی که ابتلا به سرطان در آن‎ها تشخیص داده شده بود، هم‏چنین ابتلا به بیماری‌های دیگر، مصرف داروهای دیگر غیر از داروهای سرطان، مصرف مکمّل‌های غذایی در یکسال گذشته نداشتند و هیچ‌گونه رژیم غذایی خاص در یک‌سال گذشته رعایت نمی­کردند، وارد مطالعه شدند.پس از تکمیلرضایت‌نامه کتبی توسّط افراد انتخاب شده، پرسشنامه‌های مربوط به اطّلاعات دموگرافیک و بسامد خوراک نیمه کمّی(19) مشتمل بر 160 مادّه‌ی غذایی که یک پرسشنامه استاندارد است وقبلاً روایی آن تأیید شده است،توسّط پزشک مجرب تکمیل گردید. داده­های تن‌سنجی شامل وزن با استفاده از ترازوی فنری و با دقّت 100 گرمبا حدّاقل پوشش و قد با استفاده از متر نواری با دقّت 50 سانتی متر و بدون کفش اندازه گیری گردید. نمایه‌ی توده‌ی بدن با استفاده از فرمول وزن تقسیم بر قد به توان دو (برحسب متر) محاسبه گردید. اطّلاعات غذایی به‌دست آمده با استفاده از نرم افزارNutritioni IV  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

از آمار توصیفی one- sample t-testبرای مقایسه داده ها با مقادیر استاندارد و جهت فهم توزیع نرمال از آزمون اسمیرنف کولموگراف و نیز جهت آنالیز داده­ها و از نرم افزار Spss16 استفاده گردید و 05/0P< به عنوان سطح معنی­دار در نظر گرفته شد. این مطالعه‌، توسّط کمیته‌ی اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی سبزوار تأیید گردید و حاصل طرح مصوب به شماره 390020302 می ‌باشد.

یافته‌ها

هم‌چنین در این مطالعه دریافت درشت مغذّی­ها بیش از مقادیر توصیه ­شده (جدول1) و دریافت ویتامین­های A، E،C و سلنیوم آن‎ها کم‎تر از مقادیر توصیّه­ شده روزانه بود (05/0(P< که معنی دار می باشد (جدول 2).

بحث

برخی مطالعات ارتباط مثبت معناداری بین افزایش وزن و سرطان پستان بیان کردند(20). چاقی و اضافه وزن با افزایش فاکتورهای التهابی و پیشرفت تومور، مرگ و میر و نتایج درمانی نامطلوبی را در مبتلایان به سرطان پستان سبب می شوند( 17).

نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین دریافت انرژی در زنان مبتلا به سرطان ، با انرژی مورد نیاز روزانه اختلاف معنی­دار دارد و بالاتر از آن است. مالین وفاورو نیز در مطالعات خود به ارتباط مستقیم دریافت انرژی و افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان اشاره نمودند(22 و 21) در صورتی که نتایج مطالعه‌ی ما با نتایج مطالعه‌ی زانگ و همکاران مطابقت نداشت.آن‌ها در مطالعه‌ی خود، ارتباط معکوسی را بین دریافت انرژی و سرطان پستان گزارش کردند (23). در این مطالعه مقدار مصرف چربی اسیدهای­چرب­ اشباع و اسیدهای­چرب PUFA بالاتر از مقدار توصیّه شده روزانه بود؛ امّا، دریافت اسیدهای­چرب MUFAکم‎تر از مقادیر توصیّه شده بود. تیبات و همکاران بین دریافت انرژی، مقدار چربی، نوع چربی مصرفی با بروز سرطان ارتباط مستقیم معنی­داری را گزارش کردند (24)؛ در حالی‎که،باسکارفیلا و همکارانش در مطالعه‌ی خود ارتباطی بین دریافت چربی و سرطان مشاهده ننمودند(25). گارسیا-سگوویا بین دریافت اسیدهای چرب MUFA و سرطان پستان ارتباط معکوسی را گزارش نمود(26)؛ ولی، بیان کرد که روغن­های حاوی MUFA مثل روغن زیتون، دارای مقادیر بالایی از ویتامین E آنتی­اکسیدان هستند و هم‌چنین حساسیّت آن‎ها نسبت به اکسیداسیون کم‎تر از اسیدهای چرب PUFA می‌باشد. در این مطالعه دریافت اسیدهای چرب MUFA در بیماران کم‎تر از مقدار توصیّه شده بود چون بیماران بیشتر از روغن‌های مایع غیر از روغن زیتون و کانولا و روغن­های نباتی جامد استفاده می‌کردند که از نظر اسیدهای چرب MUFA غنی نیستند. در این مطالعه قسمت اعظم اسیدهای چرب PUFA دریافتی، از نوع امگا-6 بود که اثر مثبتی بر بروز سرطان پستان دارند و مطالعه بارت کانرنیز آن را تأیید نمود(24).

در بررسی ما، دریافت پروتئین روزانه بیش از تعداد مجاز توصیّه شده می‌باشد.بادوریا بیان داشت که افزایش دریافت پروتئین با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان همراه است(27) واکایی و همکاران نیز این ارتباط را تأیید کردند. ارتباط بین مصرف گوشت و سرطان به دلیل دریافت آمین­های هتروسیکلیک مانند بنزوپیرن در گوشت­های پخته شده  می‌باشد. باکتری­های موجود در کولون با تولید ترکیبات N- نیتروز و آمونیاک از پروتئین می‌توانند سبب تشکیل تومور شوند. هم‌چنین ترکیبات آمین­دار می‌توانند باعث موتاسیون ژن­ها و ایجاد تومور شوند که این فرضیّات با نتایج مطالعه‌ی ما مطابقت دارد. دریافت کربوهیدرات در زنان مورد مطالعه بیش از مقادیر توصیّه شده روزانه بود. برخی از محقّقان ارتباط مستقیمی بین دریافت کربوهیدرات تام و سرطان پستان گزارش کردند( 28 و 22)؛ ولی، در مطالعه‌ی دیگر این ارتباط تأیید نشد(25).

احتمالاًتأثیّر کربوهیدرات در ابتلا به سرطان پستان غیرمستقیم بوده و از طریق افزایش دریافت کالری بر سرطان مؤثّر باشد. هم­چنین دریافت فیبر خام در این مطالعه بسیار پایین بود که با نتایج بسیاری از مطالعات که تأثیّر مثبت فیبر را در پیشگیری از سرطان‎ها به ویژه سرطان پستان نشان می‌دهند، مشابه است(18). گاگلیانو بیان می‌دارد که فیبر غذایی می‌تواند تا 30 درصد، ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهد(17).

در این مطالعه دریافت ویتامین E و C توسط بیماران کم‎تر از مقادیر توصیّه شده روزانه بود که به دلیل مصرف پایین میوه و سبزی در این بیماران می‌باشد. هریس و همکارانش بیان کردند دریافت ویتامین C می تواند بقای بیماران مبتلا به سرطان پستان را افزایش دهد(29). چا نیز معتقد است مکمل­یاری با ویتامین C رشد تومور و ترشّح سایتوکین‌های التهابی از جمله IL-1B (62 درصد کاهش) و IL-6 (90 درصد کاهش) را تعدیل نموده و از رشد و متاستاز تومورهای سرطانی جلوگیری می کند(30).

در مطالعه ­هایگاگلیانو وساین بیان می­دارند که ویتامین­های E،A وC به طور معنی­داری ابتلا به سرطان پستان را کاهش می دهد که می‌تواند به دلیل خاصیّت آنتی­اکسیدانی آن‎ها و خنثی نمودن رادیکال­های آزاد توسّطآن‎ها باشد(31 و 17).

در این مطالعه سلنیوم مصرفی بیماران کم‎تر از مقادیر توصیّه شده بود. در این مورد، چن در مطالعه‌ی خود اظهار می‌دارد که سلنیوم ارگانیک ممکن استمتاستاز سلول‌های سرطانی پستان را کاهش دهد یا به تأخیر بیندازد؛ در حالی‌که، سلنیت ممکن است آن را تشدید نماید (32).

سلنیوم با قرار گرفتن در ساختار پروتئین­ها، استرس اکسیداتیو در سلول‌ها را کاهش داده و اثر مهار کنندگی بر پیشرفت سرطان دارد. همچنین سلنو پروتئین­های متعدّدی چون GHPX نقش کلیدی در جلوگیری از رشد و پیشرفت تومور بازی می‌کنند و سلنیوم به عنوان یک مادّه‌ی ضدّرگ­زایی یا ضدّمتاستاز عمل می‌کند(33).

نتیجه­گیری

در این مطالعه دریافت انرژی و اکثر درشت مغذّی­ها در مبتلایان به سرطان پستان بیشتر از مقادیر مجاز توصیّه شده‌ی روزانه بود؛لذا، طبق نتایج مطالعات موجود، این عوامل غذایی خود به تنهایی می‌توانند یکی از عوامل مهم بروز سرطان پستان به حساب آیند. لذا، اصلاح رژیم غذایی افراد و مصرف کم‎تر چربی و افزایش مصرف اسیدهای چرب MUFA ، فیبر و آنتی­اکسیدان‎ها می‌تواند تأثیّر به سزایی در کاهش بروز سرطان پستان در زنان داشته باشد.

تشکر و قدردانی

بدینوسیله از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، ریاست محترم واحد مبارزه با بیماری­های وزارت بهداشت جناب آقای دکتر اعتماد وکارشناس مربوط جناب آقای نوروزی نژاد، رابطین محترم، ناظرین محیطی وسایر همکاران مرکز بهداشت ودرمانگاه شهید الداغی که در انجام این پژوهش ما را یاری نمودند،  تشکر وقدردانی می گردد.

References

1. Hirsch BR, Layman GH. Breast cancer screening with mammography.CurrOncol Rep. 2011;13:63-70.[Persian]
2. TahmasebiFard Z, Tafvizi F, KhegarehL.Association between Epstein - Barr virus and Breast Carcinoma. J MazandaranUniv Med Sci.2012; 22(95): 85-91. [Persian]
3. Eftekhari MH, Moradi M. Assesment energy and macronutrients intake in breast cancer patients. J BabolUniv Med Sci.2009; 11(3): 60-6. [Persian]
4. FasihiHarandi T, Anoosheh M, Ghofranipoor F, Montazeri A, Ahmadi F, Mohamadi I, and et al. Qualityof life inwomen with breast cancer: qualitative study. J Payesh.2011; 11(1): 73-81.
5. Akbarzadeh R, Ghardash F, Koshki A, Tabaraei R, Hashemian M, NorozinejadT.Individual characteristics, family history and blood groupin with breast cancer in Sabzevar.JSabzevarUniv Med Sci. 2014; 20(5): 582-9. [Persian]
6. American-Cancer-Society. Cancer Facts and Figures, 2008: Atlanta. Atlanta: American Cancer Society; 2008.
7. Makarem N, Chanadran U, Bandera EV, Parekh N. Dietary fat in breast cancer survival. Annu Rev Nutr. 2013; 33: 319-48.
8. Romieu I. Diet and breast cancer. SaludPublica Mexico. 2011; 53(5):430-9.
9. Mazhar D, Waxman J. Dietary fat and breast cancer.QJM. 2006; 99(7):469-73.
10. Cade J, Thomas E, ValiA.Case-control study of breast cancer in south east England: nutritional factors. J Epidemiol Community Health 1998; 52(2):105-10.
11. Holmes MD, Hunter DJ, Colditz GA, Stampt MJ, Hankinson SE, Speizer FE, Rosner B, Willett WC. Association of dietary intake of fat and fatty acids with risk of breast cancer.JAMA.1999; 281(10): 914 – 20.
12. Sieri S , K rogh V , Muti P, Micheli A, Pala V, Crosignani P, Berrino F. Fat and protein intake and subsequent breast cancer risk in postmenopausal women. Nutrcancer.2002; 42(1): 10 –7.
13. Hanf V, Gonder U. Nutrition and primary prevention of breast – cancer: foods, nutrients and breast cancer risk. Eur J obstetGynecolReprod Biol. 2005; 123 (2): 139 – 49.
14. Birkimer S J, Donegan WL, Spratt JS. Cancer of breast. 2th ed , USA , Saunders. 1995; 52 – 72.
15. Park Y, Brinton L A, subar A F , Hollenbeck A , Schatzkin A. Dietary fiber intake and risk of breast cancer in postmenopausal women : the national institutes of health – AARP diet and health Study.  Am J clinNutr.2009; 90(3): 664 –71.
16. BotterweckAA,van den Brandt PA, Goldbohm RA. Vitamins, carotenoids, dietary fiber, and the risk of gastric carcinoma: results from a prospective study after 6.3 years of follow-up. Cancer. 2000; 88(4):737-48.
17. Giugliano D, Ceriello A, Esposito K.The effects of diet on inflammation: emphasis on the metabolic syndrome. J Am CollCardiol. 2006; 48: 677-85.
18. Prentice RL , Kakar F , Hurrsing S , Sheppard L , Klein R , Kushin LH. Aspects of the rationale for the woman̕s health trial. J Natl cancer Inst. 1998; 80(11): 802–14.
19. Malin A , Matthews CE , Shu XO, Cai H, Dai Q, Gao Y-T, Zheng W. Energy balance and breast cancer risk. Cancer EpidemBiomar.2005; 14 (6) : 1496-1501.
20. Favero A, Parpinel M, Montella M. Energy sources and risk of cancar and colon_rectum in Italy. Adv Exp Med Biol. 1999; 472: 51-5.
21. Thiebaut AC, Kipnis V, Chang SC, Subar AF, Thompson FE, RosenburgPS,Hollenbeck AR, Leitzmann M, SchatzkinA.Dietary Fat and Postmenopausal Invasive Breast Cancer in the National Institutes of Health–AARP Diet and Health Study Cohort.JNatl Cancer Inst. 2007; 99 (6): 451-62.
22. Bhadoria AS, Kapil U, Sareen N,  Singh P. Duffy SW. Reproductive factors and breast cancer: A case-control study in tertiary care hospital of North India. Indian J Cancer. 2013; 50(4): 316-21.
23. Wakai K, Dillon D, Ohno Y, Prihartono J, Budiningsih S, Ramli M, etal. Fat intake and breast cancer risk in an area where fat intake is low: a case-control study in Indonesia. Int J Epidemiol. 2000; 29 (1):20-8.
24. Suzana S, Cham BG, Ahmad Rohi G, Mohd Rizal R, Fairulnizal MN, Normah H, Fatimah A. Relationship between selenium and breast cancer: a case-control study in the Klang Valley. Singapore Med J. 2009; 50(3): 265-9.

19.   Mahan LK, Escott-Stump S, Janikle R. Krause ^,s Food & Nutrition therapy.13 ed. New York. Saunders/Elsevier. 2012.

20.   Ligibel JA, StricklerHD.Obesity and its impact on breast cancer: tumor incidence, recurrence, survival, and possible interventions.AmSocClinOncolEduc Book. 2013; 2013:52-9.

23.   Zhang CX¹, Ho SC, Lin FY, Chen YM, Cheng SZ, Fu JH. Dietary fat intake and risk of breast cancer: a case-control study in China. Eur J Cancer Prev. 2011; 20(3): 199-206.

25.   BhaskarapillaiB,AleyammaM.Dietary fat and risk of breast cancer. World Journal of Surgical Oncology.2005; 3: 45. 

26.   García-Segovia P, Sánchez-Villegas A, Doreste J, Santana F, Serra-Majem L. Olive oil consumption and risk of breast cancer in the Canary Islands: a population-based case-control study. Public Health Nutr. 2006; 9(1A): 163-7.

29.   Harris HR, Bergkvist L, Wolk A. Vitamin C intake and breast cancer mortality in a cohort of Swedish women.Br J Cancer. 2013; 109(1):257-64.

30.   30)Cha J, Roomi MW, Ivanov V, Kalinovsky T, Niedzwiecki A, Rath M. Ascorbate supplementation inhibits growth and metastasis of B16FO melanoma and 4T1 breast cancer cells in vitamin C-deficient mice.IntJOncol. 2013; 42(1):55-64.

31.   31)Singh P, Kapil U, Shukla NK, Deo S, Dwivedi SN. Association between breast cancer and vitamin C, vitamin E and selenium levels: results of a case-control study in India. Asian Pac J Cancer Prev. 2005; 6(2):177-80.

32.   Chen YC, Sosnoski DM, Gandhi UH, Novinger LJ, Prabhu KS, Mastro AM. Selenium modifies the osteoblast inflammatory stress response to bone metastatic breast cancer.Carcinogenesis. 2009. 30(11):1941-8.

Akram Kooshki.,

Associate Professor of Nutrition Sciences, Faculty Member of Medicine College, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.

* Roya Akbarzadeh.,

M.Sc. in Nursing, Faculty Member of Paramedicine College, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.

Fatemeh Ghardashi.,

M.Sc. in Nursing, Faculty Member of Paramedicine College, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.

Masomeh Hashemian.,

Assistant Professor of Health Education, Faculty Member of Health College, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.

Raha Saleh Abadi.,

M.Sc. in Nursing, Faculty Member of Paramedicine College, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.

Manidheh Yousefi Moghaddam.,

Assistant Professor of Anesthesia and Ranymasyvn, Faculty Member of Medicine College, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.

Mohsen Hiteh.,

M.Sc. in Management, Research Expert, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.