نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علوم بهداشتی در تغذیه، مرکز تحقیقات رشد کودکان، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران

2 دانشیار گروه اطفال، مرکز تحقیقات رشد کودکان، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران

3 دانشجوی دکترای بیوانفرماتیک، دانشکده پیراپزشکی، گروه آمار، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

4 استادیار تغذیه، مرکز تحقیقات رشد کودکان، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران

چکیده

زمینه و هدف: اختلالات چربی خون در نوجوانان روبه افزایش بوده و با عوامل خطر بیماری­های قلبی ـ عروقی درارتباط است. مطالعات نشان­داده­اند که بین شاخص­های تن­سنجی با سطح چربی­های خون و بیماری­های مرمن در نوجوانان رابطه وجوددارد. در این مطالعه به بررسی اختلالات ترکیب چربی­های خون و ارتباط آن با شاخص­های تن­سنجی در نوجوانان  پرداخته­شد.
مواد و روشها: مطالعه­ی حاضر مطالعه­ای توصیفی ـ تحلیلی است که 318 نفر نوجوان 18-10 ساله به روش نمونه­گیری تصادفی ـ خوشه‌ای، انتخاب و مورد بررسی قرارگرفتند. ازکلیه­ی افراد اطلاعات دموگرافیکی، تن­سنجی و بیوشیمایی اخذشد. اطلاعات توسط آزمون­های آماری تی­تست، کای دو و آنالیز واریانس تجزیه وتحلیل­گردید و سطح معناداری(P≤ 0.05) در نظرگرفته­شد.
یافته­ها: 5/19 درصد افراد کلسترول تام بالای mg/dl 170، 7/33 درصد تری گلیسرید بالاتر از mg/dl100، 6/12 درصد کلسترول LDLبالاتر از mg/dl110 و 41 درصد کلسترول HDLکمتر از mg/dl40 داشتند. افزایش نمایه­ی توده­ی بدن، اندازه­ی دور کمر، نسبت دور کمر به باسن و نسبت دور کمر به قد با افزایش اختلالات چربی خون همراه بود.
نتیجه­گیری:هر چند استفاده از شاخص­های تن­سنجی به­تنهایی نمی­تواند نشان­دهنده­ی وضعیت پروفایل چربی خون در نوجوانان باشد، اما می­توان از آن به­عنوان یکی از ابزارهای آسان و دردسترس استفاده­نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Lipid Disorders and their Relationship with Anthropometric Indices in Adolescents

نویسندگان [English]

  • Foad Alimoradi 1
  • Shabnam Jaliloghadr 2
  • Amir Javadi 3
  • Maryam Javadi 4

چکیده [English]

Background and Objectives: Lipid disorders, which are associated with the risk factors for cardiovascular diseases, are increasing in adolescents. Studies are indicative of the relationship of blood lipid level and chronic diseases with anthropometric indices in adolescents. This study aims to investigate lipid disorders and their relationship with anthropometric indices in adolescents.
Materials and Methods: The sample of this descriptive and analytical study included 318 adolescents aged 10-18 who were selected and analyzed using stratified random sampling. The subjects’ demographic, anthropometric and biochemical data were obtained. The data were then analyzed using t-test, chi-square and ANOVA.
Findings: Of the subjects, 19.5% had a total cholesterol above 170 mg/dl, 33.7% had a triglyceride level above 100 mg/dl, 12.6% had an LDL cholesterol level above 110 mg/dl, and 41% had an HDL cholesterol level below 40 mg/dl. The increase in BMI, waist circumference, waist to hip ratio, and waist to height ratio was accompanied by increased lipid disorders. Significance level was considered as 0.05.
Conclusion: Although the use of anthropometric indicators alone cannot indicate the condition of the blood lipid profile in adolescents, but they can be used as a simple and accessible method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lipid disorders
  • Anthropometric Indices
  • Cardiovascular diseases
  • Adolescent

 

 

 


اختلالات چربی خون و ارتباط آن با شاخص­های تن­سنجی در نوجوانان

 

فؤاد علیمرادی1، شبنم جلیل القدر2،  امیر جوادی3،مریم جوادی4*

1  کارشناس ارشد علوم بهداشتی در تغذیه، مرکز تحقیقات رشد کودکان، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران

2 دانشیار گروه اطفال، مرکز تحقیقات رشد کودکان، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران

3 دانشجوی دکترای بیوانفرماتیک، دانشکده پیراپزشکی، گروه آمار، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

4 استادیار تغذیه، مرکز تحقیقات رشد کودکان، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران

 

* نشانی نویسنده مسئول: قزوین، بلوار شهید بهشتی، مرکز آموزشی درمانی قدس، مرکز تحقیقات رشد کودکان، مریم جوادی

E-mail: mjavadi@qums.ac.ir

 

وصول:27/10/93، اصلاح:14/11/93، پذیرش:26/11/93

چکیده

زمینه و هدف: اختلالات چربی خون در نوجوانان روبه افزایش بوده و با عوامل خطر بیماری­های قلبی ـ عروقی درارتباط است. مطالعات نشان­داده­اند که بین شاخص­های تن­سنجی با سطح چربی­های خون و بیماری­های مرمن در نوجوانان رابطه وجوددارد. در این مطالعه به بررسی اختلالات ترکیب چربی­های خون و ارتباط آن با شاخص­های تن­سنجی در نوجوانان  پرداخته­شد.

مواد و روشها: مطالعه­ی حاضر مطالعه­ای توصیفی- تحلیلی است که 318 نفر نوجوان 18-10 ساله به روش نمونه­گیری تصادفی ـ خوشه‌ای، انتخاب و مورد بررسی قرارگرفتند. ازکلیه­ی افراد اطلاعات دموگرافیکی، تن­سنجی و بیوشیمایی اخذشد. اطلاعات توسط آزمون­های آماری تی­تست، کای دو و آنالیز واریانس تجزیه وتحلیل­گردید و سطح معناداری(P≤ 0.05) در نظرگرفته­شد.

یافته­ها: 5/19 درصد افراد کلسترول تام بالای mg/dl 170، 7/33 درصد تری گلیسرید بالاتر از mg/dl100، 6/12 درصد کلسترول LDLبالاتر از mg/dl110 و 41 درصد کلسترول HDLکمتر از mg/dl40 داشتند. افزایش نمایه­ی توده­ی بدن، اندازه­ی دور کمر، نسبت دور کمر به باسن و نسبت دور کمر به قد با افزایش اختلالات چربی خون همراه بود.

نتیجه­گیری:هر چند استفاده از شاخص­های تن­سنجی به­تنهایی نمی­تواند نشان­دهنده­ی وضعیت پروفایل چربی خون در نوجوانان باشد، اما می­توان از آن به­عنوان یکی از ابزارهای آسان و دردسترس استفاده­نمود.

واژه های کلیدی: اختلال چربی خون، شاخص­های تن سنجی، بیماری قلبی عروقی، نوجوان.

 

 

مقدمه

بررسی­های بالینی و جمعیتی، حاکی از این است که اختلالات چربی خون مهمترین عامل در پاتوژنز بیماری­های قلبی- عروقی و دیابت نوع 2 می باشد (3-1). اختلالات چربی خون به­صورت افزایش غلظت کلسترول تام و لیپوپروتیین با چگالی پایین، بالابودن سطح تری‌گلیسیرید و کاهش غلظت لیپوپروتیین با چگالی بالا به تنهایی یا بایکدیگر تعریف می­شود (4). مطالعات دراز مدت نشان­داده­اند که تجمع و افزایش کلسترول تام و لیپوپروتیین با چگالی پایین در دوران کودکی و نوجوانی، باعث سخت­شدن دیواره­ی عروق­ شده و خطر تصلب شرایین در بزرگسالی را افزایش­می­دهند(5, 6). اطلاعات درباره­ی ترکیب چربی­های خون و شیوع اختلالات لیپیدی در میان کودکان ایرانی، کم است(2). برخی مطالعات انجام­شده در ایران، شیوع دیس لیپیدمی را در کودکان و نوجوانان ایرانی نشان­داده­است(7). پژوهشی نشان­داد که 6/20 درصد از نوجوانان 19-12 ساله، حداقل در یکی از انواع لیپوپروتیین ها دچار عدم تعادل هستند(8).

پیش­بینی­می­شود که بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد از نوجوانان چاق در آینده به بزرگسالان چاق تبدیل شوند(9). چاقی، اضافه وزن و افزایش چربی بدنی، از عوامل مهم دخیل در اختلالات چربی خون هستند(10, 11). درسال 1998، سازمان بهداشت جهانی، ایران را به عنوان یکی از 7 کشور دارای بالاترین میزان شیوع چاقی کودکان و نوجوانان در منطقه­ی خاورمیانه معرفی کرد(12). مطالعات از بالابودن شیوع اضافه وزن و چاقی در بزرکسالان(13) و نوجوانان حکایت­دارند(14, 15). شیوع اضافه وزن و چاقی در پسران نوجوان 19-10 ساله‌ی منطقه­ی شرق تهران، 19درصد گزارش­شده­است(16).

به­طورمعمول، از نمایه­ی توده­ی بدن برای نشان­دادن چاقی عمومی استفاده­می­شود(17) درحالی­که اندازه­ی دور کمر و نسبت دور کمر به باسن، نشان­دهنده‌ی چاقی مرکزی و پیش­بینی­کننده­ی بهتری برای چربی شکمی است و با بیماری­های قلبی ـ عروقی و دیابت در ارتباط­می­باشد. عنوان­شده­است که استفاده از اندازه­گیری دور کمر و نسبت دور کمر به باسن جهت تشخیص بیماری­های قلبی ـ عروقی، بهتر از استفاده­ی تنها از نمایه­ی توده­ی بدن است(18-20). برخی مطالعات نیز نشان­ داده­اند که با کاهش­یافتن BMI در نوجوانان، سطح چربی­های خون نیز متعادل­شده و خطر بیماری­های قلبی ـ عروقی کاهش می­یابد(21). باتوجه به این­که مطالعات از رابطه­ی بین نمایه­ی توده­ی بدن، دور کمر و نسبت دور کمر به باسن با سطح  چربی­های خون و بیماری­های مزمن در نوجوانان و بزرگسالان حکایت دارند(18, 19, 22) و باعنایت به این­که اطلاعات ما در مورد اختلالات چربی خون در نوجوانان ایرانی، کم است(2)، لذا این مطالعه با هدف بررسی اختلالات ترکیب چربی­های خون و ارتباط آن با شاخص­های تن­سنجی در نوجوانان طراحی­گردید.

 

مواد و روش ها

 مطالعه­ی حاضر، مطالعه­ای توصیفی ـ تحلیلی است که درسال 90-89 در منطقه­ی مینو در قزوین به انجام­رسید. منطقه­ی مینودر در شمال غربی شهر قزوین واقع­شده که به­دلیل داشتن بافت جمعیتی همگن و شرایط جغرافیایی، تنها پایگاه تحقیقات جمعیتی استان قزوین در این منطقه دایرشده­است. جامعه­ی مورد مطالعه، افراد  18-10 سال تحت پوشش مرکز تحقیقات جمعیت مینودر قزوین بودند. نمونه­گیری با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه­ای تصادفی چندمرحله­ای انجام­شد. حجم جامعه­ی مورد نظر، 2007 نفر بود که باتوجه به درنظرگرفتن حدود اعتماد 95 درصد، عدم پاسخگویی به دعوت 20 درصد و دقت انداره­گیری 5 درصد، حجم نمونه 324 نفر برآوردشد. از هفت بلوک مسکونی موجود در منطقه­، پنج بلوک انتخاب گردید. باعنایت به وجود پرونده­های خانوار در مرکز، به­صورت تصادفی 90 تا 105 پرونده­ی خانوار برحسب تعداد خانوار هر بلوک، انتخاب و خانواده­ها ازطریق تماس تلفنی به مرکز دعوت­شدند. افرادی که تمایل به شرکت در مطالعه را داشتند در زمان مقرر به مرکز مراجعه­کرده و بعد از جلسه توجیهی و تکمیل رضایت­نامه کتبی وارد مطالعه­شدند. با ریزش 6 نفر از نمونه­ها، تعداد افراد مورد مطالعه به 318 نفر کاهش­یافت.

پس از کسب رضایت از والدین، اطلاعات فردی به­وسیله­ی پرسش­نامه اخذگردید. اندازه­گیری­های تن‌سنجی و بیوشیمیایی نیز ثبت­شد. ابتدا هر فرد جداگانه توسط ترازوی دیجیتالی استاندارد سکای ساخت کشور آلمان با دقت 100 گرم، به صورت ایستاده، بدون کفش و بدون لباس اضافی، وزن­ و قد نیز توسط قدسنج استاندارد سکای ساخت کشور آلمان با دقت 1/0 سانتی­متر در ساعات 10-8 صبح اندازه­گیری و ثبت­گردید. اندازه­ی قد به شکل ایستاده، بدون کفش به­طوری­که کتف و باسن به دیوار چسپیده و فرد به­صورت موازی جلو را نگاه­کرده و قدسنج روی بلندترین قسمت سر قرارگرفته، گرفته­شد.

نمایه­ی توده­ی بدن از تقسیم وزن(به کیلو گرم) بر مجذور قد(به متر) محاسبه­گردید. دور کمر در باریکترین ناحیه­ی آن درحالتی ارزیابی­شد که فرد در انتهای بازدم طبیعی خود قرارداشت. اندازه­گیری دور کمر با استفاده از یک متر نواری غیر قابل ارتجاع بدون تحمیل هر گونه فشار به بدن فرد با دقت 1/0 سانتی­متر صورت گرفت. به­منظور جلوگیری از خطای فردی همه­ی اندازه گیری­ها توسط یک نفر انجام­گرفت. دور باسن در پهن‌ترین قطر بین کمر و رانها با متر نواری و برحسب سانتی­متر و در حالت ایستاده و از روی یک لباس نازک اندازه‌گیری­شد. بعد از 12-10 ساعت ناشتایی، 3 سی­سی خون وریدی توسط سرنگ 3 سی­سی یک­بار مصرف به منظور اندازه­گیری تری­گلیسرید تام، کلسترول تام، لیپوپروتیین با چگالی پایین و لیپوپروتیین با چگالی بالا از افراد گرفته­شد. کلیه­ی نمونه­های خون به آزمایشگاه واحد ارجاع داده­شد.

 

پردازش آماری

باتوجه به تفاوت محاسبه­ی نمایه­ی توده­ی بدنی در افراد زیر 18 سال با افراد بزرگسال، بعد از محاسبه­ی این نمایه، طبق شاخص استاندارد CDC، افراد از نظر نمایه­ی توده­ی بدنی به سه گروه، تقسیم و محاسبات لازم محاسبه­شد: زیر صدک 5 به عنوان افراد کم وزن، بین صدک­های 95-85 به­عنوان افراد دارای اضافه وزن و مساوی و بالاتر از صدک 95 نیز به­عنوان افراد چاق. ترکیب­ چربی­های خون استخراج­شده با مقادیر استاندارد NCEP آمریکا مقایسه­شدند. سطح کلسترول تام کمتر از mg/dl  170، نرمال، بین  mg/dl 199-170 حد مرزی(کم خطر) و بیش از mg/dl 200 بالا (با خطر زیاد) در نظرگرفته شد. همچنین سطح کلسترول LDL به­صورت کمتر از mg/dl 110 نرمال، بین mg/dl 129-110 حد مرزی(کم خطر) و بیش از mg/dl 130 نیز بالا(خطر زیاد) محاسبه­گردید(23).NCEP آمریکا معیاری را برای میزان تری گلیسرید و کلسترول HDL در کودکان و نوجوانان تعیین نکرده­است. در این مطالعه از معیارهای پیشنهادشده توسط مطالعات مروری انجام­شده­ی اخیر استفاده­شد(24).

براین­اساس، تری­گلیسرید بیشتر از mg/dl 200 به صورت بالا(خطر زیاد)، بین mg/dl 200-100 حد مرزی (کم خطر) و کمتر از mg/dl 100 نرمال منظور گردید. سطح کلسترول HDL کمتر از mg/dl 40 پایین (خطر زیاد)، بین mg/dl 59-40 حد مرزی و بیشتر از mg/dl 60 نرمال درنظرگرفته­شد.

به­دلیل این­که در مورد دور کمر کودکان و نوجوانان مقادیر مرجعی وجود ندارد، لذا دور کمر بالا در این مطالعه به­صورت داشتن دور کمر مساوی یا بیشتر از صدک نودم برای سنّ و جنس تعریف­شد. انتخاب صدک نودم براساس ارتباط بین چربی تنه­ای و دور کمر برطبق مطالعه­ی Taylor و همکاران (25) بود. اطلاعات با استفاده از نرم­افزار SPSS-16 و روش­های آماری کای­دو، تی­تست و آنالیز واریانس و تست توکی مورد آنالیز قرارگرفت. سطح معناداری (05/0P≤) درنظرگرفته­شد و روابط مورد نظر به­دست­آمد.

 

یافته­ها

در مطالعه­ی حاضر، 318 نوجوان 18-10 ساله با میانگین سنّ 4/2 ± 1/15 سال مورد بررسی قرارگرفتند. از این تعداد، 9/50 درصد (162 نفر) دختر و 1/49 درصد (156 نفر) پسر بودند. میانگین نمایه­ی توده‌ی بدنی در پسران 1/4 ± 9/19 و در دختران 0/4 ± 9/19 کیلوگرم بر متر مربع به­دست­آمد. اختلاف معناداری بین دو جنس از نظر نمایه­ی توده­ی بدنی مشاهده نشد.

اندازه­گیری­های تن­سنجی

محاسبه­ی نمایه­ی توده­ی بدنی برحسب صدک­ها صورت­گرفت. باعنایت به اطلاعات به­دست­آمده و مقایسه­ی آن با معیار استاندارد CDC، 7/15 درصد(50 نفر) نوجوانان دارای اضافه وزن، 7/4 درصد(15 نفر) چاق و 7/9 درصد(31 نفر) نیز کم وزن بودند. شیوع کم­وزنی، اضافه وزن و چاقی در دو جنس با هم اختلاف معناداری را نشان ­نداد(5/0P=). هرچند که میزان کم­وزنی در دختران نوجوان بیشتر دیده­شد (پسران 7/7 درصد(12 نفر) در مقابل 7/11 درصد(19 نفر) در دختران). شیوع اضافه وزن و چاقی در پسران نوجوان 8/21 درصد(34 نفر) و در دختران 1/19 درصد(31 نفر) بود. 8/9 درصد (31 نفر) از نوجوانان دور کمر بالا (بالای صدک نودم) داشتند. اختلاف معناداری بین دو جنس از نظر اندازه­ی دور کمر، نسبت دور کمر به باسن و نسبت دور کمر به قد دیده ­نشد (جدول 1).

در هر دو جنس با افزایش سنّ، دور کمر افزایش یافت (001/0P<). با افزایش سنّ، دور کمر به باسن در پسران کاهش پیدا کرد (001/0P<)، ولی در دختران تغییرات معناداری دیده­نشد(3/0P=).

اندازه­گیری ترکیب چربی­های خون

میانگین ترکیب چربی­های خون به­تفکیک جنس محاسبه­شد که اختلاف معناداری بین دو جنس دیده نشد(جدول شماره­ی 1). با توجه به طبقه­بندی صورت گرفته(23, 24) شیوع اختلالات چربی خون به صورت ذیل به­دست­آمد: 5/19 درصد(62 نفر) کلسترول تام(mg/dl 170<)، 6/33 درصد(107 نفر) تری­گلیسرید (mg/dl 100<) و 6/12 درصد (40 نفر) کلسترول LDL بالاتر از مقادیر توصیه­شده (mg/dl 110<) داشتند. اختلال در کلسترول HDL نسبت به سایر ترکیبات چربی خون بیشتر بود. به­طوری­که در 41 درصد(130 نفر) نوجوانان کلسترول HDL کمتر از حد نرمال (mg/dl40<) بود. اختلاف معناداری بین دو جنس ازنظر اختلالات چربی خون دیده­ نشد(05/0P>). آنالیزهای مختلف نشان­داد که سنّ، تأثیری بر روی سطح کلسترول تام، تری­گلیسرید و کلسترول LDL خون در نوجوانان مورد مطالعه ندارد، اما نتایج همبستگی معکوس و ضعیفی بین سنّ با کلسترول HDL نشان­داده­ شد (044/0P=).

ارتباط نمایه­ی توده­ی بدن با ترکیب چربی­های خون

میانگین نمایه­ی توده­ی بدن با سطح کلسترول تام، تری­گلیسرید و کلسترول LDL ارتباط­داشت (05/0P<). در این بررسی بین نمایه­ی توده­ی بدن با کلسترول HDL رابطه­ای معنادار و معکوسی دیده­شد. مقایسه­ی میانگین نمایه­ی توده­ی بدن در طبقه­بندی­های مختلف اختلالات چربی خون توسط آنالیز pos hoc نشان­داد که میانگین چربی­های خون(کلسترول تام، تری گلیسرید و کلسترول LDL) در افراد با نمایه­ی توده­ی بدنی بالاتر، بیشتر است (جدول 2).

ارتباط دور کمر با ترکیب چربی­های خون

نتایج نشان­داد افزایش دور کمر در نوجوانان با اختلالات چربی خون رابطه ­دارد (001/0P<). به­طوری­که در افراد مبتلا به هیپرکلسترولمی، میانکین دور کمر 5/9 ± 1/83 سانتی­متر بود، درحالی­که این مقدار در افراد با سطح کلسترول نرمال به مراتب کمتر و 4/9 ± 0/72 سانتی­متر بود. افزایش میانگین دور کمر در نوجوانان، با افزایش سطح تری­گلیسرید و کلسترول LDL خون آنها همراه بود (05/0P<). افزایش دور کمر رابطه­ی معکوسی با سطح کلسترول HDL داشت (001/0P<).

ارتباط نسبت دور کمر به دور باسن و نسبت دور کمر به قد با ترکیب چربی­های خون

افزایش نسبت دور کمر به باسن با افزایش اختلال در کلسترول تام و کلسترول LDL در نوجوانان همراه بود (001/0P<). نسبت دور کمر به باسن، رابطه­ی معناداری با سطح تری­گلیسرید و کلسترول HDL در نوجوانان نداشت (6/0P=). مقایسه­ی میانگین نسبت دور کمر به قد با سطوح مختلف چربی­های خون نشان داد که با افزایش این نسبت سطح کلسترول تام، کلسترول LDL و تری­گلیسرید افزایش و سطح کلسترول HDL در نوجوانان کاهش­ می­یابد (05/0P<).

) b8/4±1/23 bc5/9±1/83 c4/0±9/0 ac0/0±5/0 تری گلیسیرید نرمال (mg/dl100<) a 5/2±7/17 ab 5/9±4/71 1/0±8/0 a 0/0±4/0 خطر کم(mg/dl199-100) 1/4±9/19 a0/10±7/74 0/0±8/0 a0/0±4/0 خطر زیاد(mg/dl200>) a 0/4±5/21 b5/9±6/80 0/0±8/0 a0/0±4/0 کلسترول LDL نرمال (mg/dl110<) 7/4±5/20 a 5/9±4/72 c 0/0±7/0 a 0/0±4/0 خطر کم(mg/dl129-110) c 9/3±7/19 5/11±5/73 b 0/0±8/0 a0/0±4/0 خطر زیاد(mg/dl130>) c 0/5±5/23 a4/11±3/80 bc 4/0±9/0 a0/0±4/0 کلسترول HDL نرمال (mg/dl60>) 2/3±5/19 5/3±5/64 0/0±8/0 0/0±4/0 خطر کم(mg/dl59-40) 1/4±9/19 a 5/8±4/70 0/0±8/0 b0/0±4/0 خطر زیاد(mg/dl40>) 4/4±4/20 a7/10±3/76 4/0±8/0 b0/0±4/0 .a سطح معنی داری بین دو گروه 05/0P< .b سطح معنی داری بین دو گروه 01/0P≤ .c سطح معنی داری بین دو گروه 001/0P≤ " align="left" height="503" hspace="12" width="830">

بحث

اختلال در کلسترول HDL نسبت به سایر ترکیبات چربی خون، بیشتر بود. به­طوری­که 41 درصد از نوجوانان کلسترول HDL کمتر از مقادیر توصیه­شده داشتند. اختلاف معناداری بین دو جنس ازنظر اختلالات چربی خون دیده ­نشد (05/0P>). نمایه­ی توده­ی بدن، دور کمر، نسبت دور کمر به باسن و نسبت دور کمر به قد با ترکیب چربی­های خون رابطه­ی معناداری داشت. در مطالعه­ی عزیزی و همکاران میانگین کلسترول تام در پسران نوجوان  mg/dl167 و در دختران نوجوان mg/dl 170 بود و بین دو جنس اختلاف معناداری وجودداشت(26)، درحالی­که این مقدار در مطالعه­ی حاضر در پسران mg/dl 151 و در دختران mg/dl  154 بود و ارتباط معناداری بین دو جنس ازنظر میانگین کلسترول تام وجودنداشت.

میانگین تری­گلیسرید خون در این مطالعه در دو جنس با هم تفاوت معناداری را نشان­نداد که این یافته، با نتایج به­دست آمده­ی عزیزی و همکاران(26) که با نتایج مطالعه­ی حاضر نیز همسان است، شباهت­دارد. مطالعه­ای در شرق ایران نشان­داد که مهمترین اختلال چربی خون در کودکان سنین مدرسه، کاهش در کلسترول HDL (1/14 درصد) خون است(27). همچنین شیوع افزایش تری­گلیسرید، کلسترول LDL و کلسترول تام به­ترتیب 4/5 درصد ، 1/4 درصد و 3 درصد گزارش­شد که در مقایسه با مطالعه­ی حاضر میزان اختلالات چربی خون کمتر بود.

در این مطالعه نیز پایین­بودن سطح HDL-C نسبت به سایر اختلالات چربی­های خون بیشتر دیده­شد. درسال 2001 در یک بررسی، نشان­ داده ­شد که 47 درصد از نوجوانان دارای کلسترول تام بالای mg/dl 170 و 39 درصد از نوجوانان کلسترول LDL بالای mg/dl 110 داشتند(28) درحالی­که این مقادیر در این مطالعه 5/19 درصد برای کلسترول تام و 6/12 درصد برای کلسترول LDL بود. با مقایسه­ی ترکیب چربی­های خون در مطالعات گذشته با نتایج این مطالعه می­توان گفت که شیوع اختلالات چربی خون در جوامع مختلف، متفاوت است که این امر، احتمالا به­دلیل سبک زندگی، رژیم غذایی و میزان فعالیت فیزیکی متفاوت در هر جامعه می‌باشد.

چندین مطالعه از رابطه­ی بین نمایه­ی توده­ی بدن، دور کمر و نسبت دور کمر به باسن با سطح چربی­های خون و  بیماری­های مزمن در نوجوانان حکایت­دارند(18, 29, 30). در مطالعه­ای صدک نمایه­ی توده­ی بدن و اندازه­ی دور کمر با سطح تری­گلیسرید، کلسترول تام و کلسترول HDL رابطه داشت که نتایج مطالعه­ی حاضر را تأییدمی­کند(31). یک بررسی نشان­داد که نسبت دور کمر به قد در مطالعات بالینی و جمعیتی برای شناسایی کودکان با چربی بدنی بالا که در معرض خطر بیماری­های مرتبط با اضافه وزن هستند، مفیداست(32, 33). در این مطالعه نسبت دور کمر به قد با میانگین کلسترول تام، تری‌گلیسرید و کلسترول HDL رابطه داشت، اما با سطح کلسترول LDL رابطه دیده­نشد. در مطالعه­ای که توسط نامبیار و همکاران(32) انجام شد، مشخص­گردید که بالاتربودن سطح تری­گلیسرید در مردان نوجوان و کاهش سطح کلسترول HDL در هر دوجنس با نسبت دور کمر به قد بیشتر همراه است، اما برخلاف مطالعه­ی حاضر رابطه­ای بین کلسترول تام و کلسترول LDL دیده­نشد.

باوجود بالابودن اختلالات ترکیب چربی­های خون در نوجوانان مورد مطالعه در مقایسه این نتایج با مطالعات انجام شده­ی قبلی، نشان­می­دهد با وجود متفاوت­بودن اختلالات چربی­های خون نوجوانان در جوامع مختلف، این میزان در نوجوانان مورد مطالعه کمتر از سایر مطالعات مشابه بود. استفاده از شاخص­های تن­سنجی مختلف یکی از راه­های مهم و آسان برای ارزیابی وضعیت پروفایل چربی کودکان و نوجوانان ایرانی بوده و می­توان با اندازه‌گیری نمایه­ توده بدن، دور کمر، دور کمر به باسن و دور کمر به قد از وضعیت سلامت آنها مطلع­شد.

پیشگیری از اضافه وزن و چاقی و همچنین کنترل توده­ی چربی بدنی در نوجوانان باعث کاهش اختلالات چربی خون در این افراد شده و سلامت قلبی ـ عروقی آنها را ارتقا می­بخشد.

این مطالعه توصیه­می­کند که کودکان و نوجوانان به­طور دوره­ای مورد غربالگری قرارگرفته و افراد در معرض خطر شناسایی شوند تا با ارایه­ی راه­کار مناسب از ابتلا به بیماری­های مزمن در سنین بزرگسالی جلوگیری گردد. این مطالعه پیشنهاد می­کند که در بررسی­های آتی با افزایش تعداد افراد مورد مطالعه و گسترده­کردن گروه سنّی مورد بررسی نتایج مطالعه­ی حاضر مورد تأیید قرارگیرد.

 

تشکر و تقدیر

این مطالعه حاصل طرح تحقیقاتی مصوب دانشگاه علوم پزشکی قزوین است. بدین­وسیله از کلیه­ی افرادی که ما را در انجام این طرح یاری­کردند، کمال سپاسگزاری را داریم.

 

 

References

  1. Chandalia M, Deedwania PC. Coronary heart disease and risk factors in Asian Indians. Adv Exp Med Biol. 2001;498:27-34.
  2. Fesharakinia A, Zarban A, Sharifzadeh GR. Lipid profiles and prevalence of dyslipidemia in schoolchildren in south Khorasan Province, eastern Iran. Arch Iran Med. 2008;11(6):598-601.
  3. McGill HC Jr, McMahan CA, Zieske AW, Tracy RE, Malcom GT, Herderick EE, et al. Association of Coronary Heart Disease Risk Factors with microscopic qualities of coronary atherosclerosis in youth. Circulation. 2000;102(4):374-9.
  4. Vega GL. Management of atherogenic dyslipidemia of the metabolic syndrome: evolving rationale for combined drug therapy. Endocrinol Metab Clin North Am. 2004;33(3):525-44.
  5. Davis PH, Dawson JD, Riley WA, Lauer RM. Carotid intimal-medial thickness is related to cardiovascular risk factors measured from childhood through middle age: The Muscatine Study. Circulation. 2001;104(23):2815-9.
  6. Li S, Chen W, Srinivasan SR, Bond MG, Tang R, Urbina EM, et al. Childhood cardiovascular risk factors and carotid vascular changes in adulthood: the Bogalusa Heart Study. JAMA. 2003;290(17):2271-6.
  7. Kelishadi R, Pour MH, Zadegan NS, Kahbazi M, Sadry G, Amani A, et al. Dietary fat intake and lipid profiles of Iranian adolescents: Isfahan Healthy Heart Program--Heart Health Promotion from Childhood. Prev Med. 2004;39(4):760-6.
  8. CDCPrevention. Prevalence of abnormal lipid levels among youths e United States,1999-2006. 2010.
  9. Ortega RM, Requejo AM, Andres P, Lopez-Sobaler AM, Redondo R, Gonzalez-Fernandez M. Relationship between diet composition and body mass index in a group of Spanish adolescents. Br J Nutr. 1995;74(6):765-73.
  10. Gutin B, Yin Z, Humphries MC, Bassali R, Le NA, Daniels S, et al. Relations of body fatness and cardiovascular fitness to lipid profile in black and white adolescents. Pediatr Res. 2005;58(1):78-82.
  11. Raghuveer G. Assessment of atherosclerotic cardiovascular risk and management of dyslipidemia in obese children. Progress in Pediatric cardiology. 2008;25(2):167-76.
  12. Dehghan M, Akhtar-Danesh N, Merchant AT. Childhood obesity, prevalence and prevention. Nutr J. 2005;4:24.
  13. Mirzaee H, Mirzaee H, Mirzaeian H, Sharifi I, Mohammadi A, Salehinia H et al . Prevalence of overweight and OBESITY and its related demographic factors in people older than 30 years living in the Frieden city of Isfahan in 2013. J Sabzevar Univ Med Sci. 2015;21(6):968-76. [Persian]
  14. Yosaee S, Ansari S, Zamani A, Gharamaleki A, Mahmoudi M, Djafarian K. Relationship between the Times Spent Watching TV and Playing Games with Fat Mass in Primary School Children . J Mazandaran Univ Med Sci. 2013; 23 (98) :222-31. [Persian]
  15. Yazdimoghaddam H, Najjar L, Akaberi A, Pejhan A, Golmohammadi R. Investigating Puberty Onset and Its Relationship with Body Mass Index in Boys from Sabzevar, Iran. J Sabzevar Univ Med Sci. 2014;12(5):903-12. [Persian]
  16. Azizi F, Allahverdian S, Mirmiran P, Rahmani M, Mohammadi F. Dietary factors and body mass index in a group ofIranian adolescents: Tehran lipid and glucose study--2. Int J Vitam Nutr Res. 2001;71(2):123-7.
  17. Rankinen T, Kim SY, Perusse L, Despres JP, Bouchard C. The prediction of abdominal visceral fat level from body composition and anthropometry: ROC analysis. Int J Obes Relat Metab Disord. 1999;    23(8):801-9.
  18. Janssen I, Katzmarzyk PT, Srinivasan SR, Chen W, Malina RM, Bouchard C, et al. Utility of childhood BMI in the prediction of adulthood disease: comparison of national and international references. Obes Res. 2005;13(6):1106-15.
  19. Fernandez JR, Redden DT, Pietrobelli A, Allison DB. Waist circumference percentiles in nationally representative samples of African-American, European-American, and Mexican-American children and adolescents. J Pediatr. 2004;145(4):439-44
  20. Nazare JA, Smith J, Borel AL, Aschner P, Barter P, Van Gaal L, et al. Usefulness of Measuring Both Body Mass Index and Waist Circumference for the Estimation of Visceral Adiposity and Related Cardiometabolic Risk Profile (from the INSPIRE ME IAA Study). Am J Cardiol. 2015;115(3):307-15.
  21. Cugnetto ML, Saab PG, Llabre MM, Goldberg R, McCalla JR, Schneiderman N. Lifestyle factors, body mass index, and lipid profile in adolescents. J Pediatr Psychol. 2008;33(7):761-71.
  22. Hamed M, Hossein M, Humayun M, Iraj Sh, Ali M, Hamid S.N, et al. Prevalence of overweight and obesity and its related demographic factors in people older than 30 years living in the Frieden city of Isfahan in 2013. J Sabzevar Univ Med Sci. 2014;21(6):968-76. [Persian]
  23. Daniels SR, Greer FR; Committee on Nutrition. Lipid screening and cardiovascular health in childhood. Pediatrics. 2008;122(1):198-208.
  24. Zappalla FR, Gidding SS. Lipid management in children. Endocrinol Metab Clin North Am.2009;  38(1):171-83.
  25. Taylor RW, Jones IE, Williams SM, Goulding A. Evaluation of waist circumference, waist-to-hip ratio, and the conicity index as screening tools for high trunk fat mass, as measured by dual-energy X-ray absorptiometry, in children aged 3-19 y. Am J Clin Nutr. 2000;72(2):490-5.
  26. Azizi F, Rahmani M, Madjid M, Allahverdian S, Ghanbili J, Ghanbarian A, et al. Serum lipid levels in an Iranian population of children and adolescents: Tehran lipid and glucose study. European journal of epidemiology. 2001;17(3):281-8.
  27. Fesharakinia A, Zarban A, Sharifzadeh GR. Lipid profiles and prevalence of dyslipidemia in schoolchildren in south Khorasan Province, eastern Iran. Arch Iran Med. 2008;11(6):598-601.
  28. Azizi F, Rahmani M, Madjid M, Allahverdian S, Ghanbili J, Ghanbarian A, et al. Serum lipid levels in an Iranian population of children and adolescents: Tehran lipid and glucose study. Eur J Epidemiol. 2001;17(3):281-8. [Persian]
  29. Joshi D, Missiuna C, Hanna S, Hay J, Faught BE, Cairney J. Relationship between BMI, waist circumference, physical activity and probable developmental coordination disorder over time. Hum Movement Sci. 2015;40:237-47.
  30. Law MP, Hay J, Faught BE, Cairney J. Using Waist Circumference Measurements to Enhance thePublic’s Understanding of Childhood Obesity: Accounting for Health Literacy. Universal Journal of Public Health. 2015; 3(1): 16-21.
  31. Lee S, Bacha F, Arslanian SA. Waist circumference, blood pressure, and lipid components of the metabolic syndrome. J Pediatr. 2006;149(6):809-16.
  32. Nambiar S, HughesIP, Davies P. Developing waist-to-height ratio cut-offs to define overweight and obesity in children and adolescents. Public Health Nutr. 2010;13(10):1566-74.
  33. Crawford M, Chataut C, Avery EF, Janssen I, Powell LH, Kravitz HM, et al. Waist-to-Height Ratio Performs As Well As Waist Circumference As the Principal Adiposity Indicator of Cardiometabolic Risk Across Five Ethnic Groups of Midlife Women.  Clinical Studies in Obesity: Endocrine Society; 2014.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                  

                  

 

Lipid Disorders and their Relationship with Anthropometric Indices in Adolescents

Foad Alimoradi,

M.Sc in Health Sciences in Nutrition, Children Growth Research Center, Qazvin, Iran

 

Shabnam Jalilolghadr,

Associate Professor,   Children Growth Research Center, Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran

 

 Amir Javadi,

Ph.D. student in Medical information, school of Allied Sciences Tehran University of medical Sciences, Tehran, Iran

 

Maryam Javadi,

Assistant Professor of Nutrition, Children Growth Research Center, Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran

 

Received:17/01/2015, Revised:03/02/2015, Accepted:15/02/2015


Abstract

Background and Objectives: Lipid disorders, which are associated with the risk factors for cardiovascular diseases, are increasing in adolescents. Studies are indicative of the relationship of blood lipid level and chronic diseases with anthropometric indices in adolescents. This study aims to investigate lipid disorders and their relationship with anthropometric indices in adolescents.

Materials and Methods: The sample of this descriptive and analytical study included 318 adolescents aged 10-18 who were selected and analyzed using stratified random sampling. The subjects’ demographic, anthropometric and biochemical data were obtained. The data were then analyzed using t-test, chi-square and ANOVA.

Findings: Of the subjects, 19.5% had a total cholesterol above 170 mg/dl, 33.7% had a triglyceride level above 100 mg/dl, 12.6% had an LDL cholesterol level above 110 mg/dl, and 41% had an HDL cholesterol level below 40 mg/dl. The increase in BMI, waist circumference, waist to hip ratio, and waist to height ratio was accompanied by increased lipid disorders. Significance level was considered as 0.05.

Conclusion: Although the use of anthropometric indicators alone cannot indicate the condition of the blood lipid profile in adolescents, but they can be used as a simple and accessible method.

Keywords: Lipid Disorders, Anthropometric Indices, Cardiovascular diseases, Adolescent

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Correspond Author: 

Foad Alimoradi,

Qazvin, University of Medical Sciences, Department of Nutrition,

E-mail: mjavadi@qums.ac.ir

 

  1. Chandalia M, Deedwania PC. Coronary heart disease and risk factors in Asian Indians. Adv Exp Med Biol. 2001;498:27-34.
  2. Fesharakinia A, Zarban A, Sharifzadeh GR. Lipid profiles and prevalence of dyslipidemia in schoolchildren in south Khorasan Province, eastern Iran. Arch Iran Med. 2008;11(6):598-601.
  3. McGill HC Jr, McMahan CA, Zieske AW, Tracy RE, Malcom GT, Herderick EE, et al. Association of Coronary Heart Disease Risk Factors with microscopic qualities of coronary atherosclerosis in youth. Circulation. 2000;102(4):374-9.
  4. Vega GL. Management of atherogenic dyslipidemia of the metabolic syndrome: evolving rationale for combined drug therapy. Endocrinol Metab Clin North Am. 2004;33(3):525-44.
  5. Davis PH, Dawson JD, Riley WA, Lauer RM. Carotid intimal-medial thickness is related to cardiovascular risk factors measured from childhood through middle age: The Muscatine Study. Circulation. 2001;104(23):2815-9.
  6. Li S, Chen W, Srinivasan SR, Bond MG, Tang R, Urbina EM, et al. Childhood cardiovascular risk factors and carotid vascular changes in adulthood: the Bogalusa Heart Study. JAMA. 2003;290(17):2271-6.
  7. Kelishadi R, Pour MH, Zadegan NS, Kahbazi M, Sadry G, Amani A, et al. Dietary fat intake and lipid profiles of Iranian adolescents: Isfahan Healthy Heart Program--Heart Health Promotion from Childhood. Prev Med. 2004;39(4):760-6.
  8. CDCPrevention. Prevalence of abnormal lipid levels among youths e United States,1999-2006. 2010.
  9. Ortega RM, Requejo AM, Andres P, Lopez-Sobaler AM, Redondo R, Gonzalez-Fernandez M. Relationship between diet composition and body mass index in a group of Spanish adolescents. Br J Nutr. 1995;74(6):765-73.
  10. Gutin B, Yin Z, Humphries MC, Bassali R, Le NA, Daniels S, et al. Relations of body fatness and cardiovascular fitness to lipid profile in black and white adolescents. Pediatr Res. 2005;58(1):78-82.
  11. Raghuveer G. Assessment of atherosclerotic cardiovascular risk and management of dyslipidemia in obese children. Progress in Pediatric cardiology. 2008;25(2):167-76.
  12. Dehghan M, Akhtar-Danesh N, Merchant AT. Childhood obesity, prevalence and prevention. Nutr J. 2005;4:24.
  13. Mirzaee H, Mirzaee H, Mirzaeian H, Sharifi I, Mohammadi A, Salehinia H et al . Prevalence of overweight and OBESITY and its related demographic factors in people older than 30 years living in the Frieden city of Isfahan in 2013. J Sabzevar Univ Med Sci. 2015;21(6):968-76. [Persian]
  14. Yosaee S, Ansari S, Zamani A, Gharamaleki A, Mahmoudi M, Djafarian K. Relationship between the Times Spent Watching TV and Playing Games with Fat Mass in Primary School Children . J Mazandaran Univ Med Sci. 2013; 23 (98) :222-31. [Persian]
  15. Yazdimoghaddam H, Najjar L, Akaberi A, Pejhan A, Golmohammadi R. Investigating Puberty Onset and Its Relationship with Body Mass Index in Boys from Sabzevar, Iran. J Sabzevar Univ Med Sci. 2014;12(5):903-12. [Persian]
  16. Azizi F, Allahverdian S, Mirmiran P, Rahmani M, Mohammadi F. Dietary factors and body mass index in a group ofIranian adolescents: Tehran lipid and glucose study--2. Int J Vitam Nutr Res. 2001;71(2):123-7.
  17. Rankinen T, Kim SY, Perusse L, Despres JP, Bouchard C. The prediction of abdominal visceral fat level from body composition and anthropometry: ROC analysis. Int J Obes Relat Metab Disord. 1999;    23(8):801-9.
  18. Janssen I, Katzmarzyk PT, Srinivasan SR, Chen W, Malina RM, Bouchard C, et al. Utility of childhood BMI in the prediction of adulthood disease: comparison of national and international references. Obes Res. 2005;13(6):1106-15.
  19. Fernandez JR, Redden DT, Pietrobelli A, Allison DB. Waist circumference percentiles in nationally representative samples of African-American, European-American, and Mexican-American children and adolescents. J Pediatr. 2004;145(4):439-44
  20. Nazare JA, Smith J, Borel AL, Aschner P, Barter P, Van Gaal L, et al. Usefulness of Measuring Both Body Mass Index and Waist Circumference for the Estimation of Visceral Adiposity and Related Cardiometabolic Risk Profile (from the INSPIRE ME IAA Study). Am J Cardiol. 2015;115(3):307-15.
  21. Cugnetto ML, Saab PG, Llabre MM, Goldberg R, McCalla JR, Schneiderman N. Lifestyle factors, body mass index, and lipid profile in adolescents. J Pediatr Psychol. 2008;33(7):761-71.
  22. Hamed M, Hossein M, Humayun M, Iraj Sh, Ali M, Hamid S.N, et al. Prevalence of overweight and obesity and its related demographic factors in people older than 30 years living in the Frieden city of Isfahan in 2013. J Sabzevar Univ Med Sci. 2014;21(6):968-76. [Persian]
  23. Daniels SR, Greer FR; Committee on Nutrition. Lipid screening and cardiovascular health in childhood. Pediatrics. 2008;122(1):198-208.
  24. Zappalla FR, Gidding SS. Lipid management in children. Endocrinol Metab Clin North Am.2009;  38(1):171-83.
  25. Taylor RW, Jones IE, Williams SM, Goulding A. Evaluation of waist circumference, waist-to-hip ratio, and the conicity index as screening tools for high trunk fat mass, as measured by dual-energy X-ray absorptiometry, in children aged 3-19 y. Am J Clin Nutr. 2000;72(2):490-5.
  26. Azizi F, Rahmani M, Madjid M, Allahverdian S, Ghanbili J, Ghanbarian A, et al. Serum lipid levels in an Iranian population of children and adolescents: Tehran lipid and glucose study. European journal of epidemiology. 2001;17(3):281-8.
  27. Fesharakinia A, Zarban A, Sharifzadeh GR. Lipid profiles and prevalence of dyslipidemia in schoolchildren in south Khorasan Province, eastern Iran. Arch Iran Med. 2008;11(6):598-601.
  28. Azizi F, Rahmani M, Madjid M, Allahverdian S, Ghanbili J, Ghanbarian A, et al. Serum lipid levels in an Iranian population of children and adolescents: Tehran lipid and glucose study. Eur J Epidemiol. 2001;17(3):281-8. [Persian]
  29. Joshi D, Missiuna C, Hanna S, Hay J, Faught BE, Cairney J. Relationship between BMI, waist circumference, physical activity and probable developmental coordination disorder over time. Hum Movement Sci. 2015;40:237-47.
  30. Law MP, Hay J, Faught BE, Cairney J. Using Waist Circumference Measurements to Enhance thePublic’s Understanding of Childhood Obesity: Accounting for Health Literacy. Universal Journal of Public Health. 2015; 3(1): 16-21.
  31. Lee S, Bacha F, Arslanian SA. Waist circumference, blood pressure, and lipid components of the metabolic syndrome. J Pediatr. 2006;149(6):809-16.
  32. Nambiar S, HughesIP, Davies P. Developing waist-to-height ratio cut-offs to define overweight and obesity in children and adolescents. Public Health Nutr. 2010;13(10):1566-74.
  33. Crawford M, Chataut C, Avery EF, Janssen I, Powell LH, Kravitz HM, et al. Waist-to-Height Ratio Performs As Well As Waist Circumference As the Principal Adiposity Indicator of Cardiometabolic Risk Across Five Ethnic Groups of Midlife Women.  Clinical Studies in Obesity: Endocrine Society; 2014.