نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس‌ارشد فیزیولوژی ورزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
2 دکتری فیزیولوژی ورزشی، گروه فیزیولوژی ورزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
3 کارشناس‌ارشد تربیت‌بدنی، گروه فیزیولوژی ورزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
چکیده
اهداف: شیوع دیابت در سراسر دنیا روبه افزایش است. به‌علت آثار نامساعد داروهای صنعتی نیازی آشکار به روش‌های درمانی کم‌عارضه از قبیل استفاده از گیاهان دارویی و فعالیت‌های ورزشی وجود دارد. هدف از تحقیق حاضر بررسی آثار تعاملی هیپوگلایسمی عصارة زعفران و تمرین شنا در موش‌های دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین بود.
مواد و روش‌ها: در این تحقیق تجربی از بین 50 سرموش صحرایی نر نژاد اسپراگودوالی دیابتی‌شده با تزریق mg/kg 60 استروپتوزوتوسین، 32 سرموش صحرایی دارای گلوکز ناشتای بالای mg/dL300 نمونة آماری انتخاب شدند. بر اساس گلوکز ناشتا به‌طور تصادفی در چهار گروه هشت سری (1) مصرف عصارة زعفران، (2) تمرین شنا، (3) مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا و (4) کنترل قرارگرفتند. موش‌های صحرایی گروه 1 و 3 به‌مدت چهار هفته روزانه mg/kg 25 عصارة زعفران را به‌صورت صفاقی دریافت کردند. همچنین، موش‌های صحرایی گروه‌های 2 و 3 به‌مدت چهار هفته، پنج جلسه در هفته و هر جلسه 30 دقیقه شنا کردند. برای تجزیه‌وتحلیل یافته‌های تحقیق از آزمون‌های آماری کالموگروف- اسمیرنوف، t وابسته، تحلیل واریانس یک‌طرفه، به‌همراه آزمون تعقیبی توکی استفاده شد (05/0≥p).
یافته‌ها: نتایج نشان داد چهار هفته تمرین شنا اثر معناداری بر کاهش گلوکز ناشتای موش‌های صحرایی دیابتی دارد (04/0=p). چهار هفته مصرف عصارة زعفران اثر معناداری بر کاهش گلوکز ناشتا (02/0=p)، انسولین (001/0=p) و مقاومت به انسولین (001/0=p) در موش‌های صحرایی دیابتی دارد. چهار هفته مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا اثر معناداری بر کاهش گلوکز ناشتا، انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های صحرایی دیابتی دارد (001/0=p). مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا، در مقایسه با تمرین شنا، اثر بیشتری بر کاهش گلوکز ناشتا، انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های صحرایی دیابتی دارد (001/0=p). همچنین، چهار هفته مصرف عصارة زعفران در مقایسه با تمرین شنا اثر بیشتری بر کاهش انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های صحرایی دیابتی دارد (001/0=p).
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج تحقیق حاضر نتیجه‌گیری میشود مصرف عصارة آبی زعفران به‌همراه تمرین شنا آثار تعاملی هیپوگلایسمی در موش‌های صحرایی‌دیابتی شده با استروپتوزوتوسین دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Hypoglycemic interactional effects of saffron (Crocus Sativus) aqueous extract and swimming training in streptozotocin induced diabetic rats
نویسندگان [English]
- Iman Asishirazi 1
- Seyed Ali Hosseini 2
- Farideh Keikhosravi 3
1 M.A. of Sport Physiology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Ph.D. of Sport Physiology, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran
3 M.A. of Sport Physiology, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran
چکیده [English]
Background & Objectives: Prevalence of diabetes is increasing in worldwide and because of unfavorable effects of pharmaceutical drugs, there is a clear need to very few side effects therapeutic methods such as medicinal plants consumption and exercises. Aim of present study was to review the hypoglycemic interactional effects of saffron (crocus sativus) extract and swimming training in streptozotocin induced diabetic rats.
Methods: In this experimental research from 50 sprague dawley diabetic rats which induced by 60 mg/kg streptozotocin, 32 rats with more than 300 mg/dL fasting glucose selected as statistical sample and base on their fasting glucose divided into four groups of 8 rats (1) saffron extract, (2) swimming training, (3) saffron extract with swimming training and (4) control. Groups 1 and 3 received four weeks intraperitoneal25 mg/kg saffron extract. Also, groups 2 and 3 swam four weeks, five sessions per week for 30 minutes per-session. For statistical analysis of data used Kolmogorov-Smirnov, dependent t test, one way ANOVA and tukey post hoc tests (p≤0.05).
Results: Four weeks swimming training has significant effect on reduction fasting glucose of diabetic rats (p=0.04). Four weeks saffron extract has significant effect on reduction fasting glucose (p=0.02), insulin (p=0.001) and insulin resistance (p=0.001) of diabetic rats. Four weeks saffron extract with swimming training has significant effect on reduction fasting glucose, insulin and insulin resistance of diabetic rats (p=0.001). Saffron extract with swimming training rather than swimming training has significant effect on reduction fasting glucose, insulin and insulin resistance of diabetic rats (p=0.001) also, four weeks saffron extract rather than swimming training has significant effect on reduction insulin and insulin resistance of diabetic rats (p=0.001).
Conclusion: Regards to results of present study, it concluded that saffron aqua extract with swimming training has hypoglycemic interactional effects in streptozotocin induced diabetic rats.
کلیدواژه‌ها [English]
- crocus
- glycemic index
- Rat
- streptozotocin
- swimming
مقدمه
الگوی بیماری در دهه‌های اخیر تغییر یافته و از بیماری‌های واگیردار به بیماری‌های غیرواگیر نظیر دیابت، پوکی استخوان و بیماری قلبی- عروقی تبدیل‌شده است [1]. دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غیرواگیر و مزمن در کشورهای توسعه‌یافتة غربی و کشورهای درحال‌توسعه است. با توجه به سبک زندگی و عادات غذایی مردم، بیماری دیابت در سراسر دنیا همچنان رو به افزایش است [2]. فعالیـت ورزشی به نوسان شدید سطوح گلـوکز خون میانجامد کــه بــرای مــدیریت ایــن بیمــاری قابل‌استفاده است. کنتـرل سـطوح گلـوکز خـون در فـرد دیابتی مشغول به فعالیت ورزشی مهم است، به‌طوری که برنامة غـذایی و دوزهـای انـسولین را می‌توان بر اساس آن تنظیم کرد. با وجود این، فعالیت ورزشــی، گلــوکز در دســترس را افــزایش و احتیاجــات انــسولین را در روزهــای ورزشــی کــاهش می‌دهد [3].
امروزه، پژوهشگران پی‌برده‌اند که استراحت کامل برای درمان دیابت مضر است. فعالیت ورزشی در بیماران دیابتی موجب افزایش اعتمادبه‌نفس، احساس بهتر و انرژی بیشتری میشود. به‌علاوه، ورزش‌کردن عملکرد فکری، خواب و کاهش وزن را بهبود می‌بخشد و امید به زندگی را افزایش می‌دهد [1]. ازاین‌رو، اصلاح شیوة زندگی و فعالیت جسمانی به افراد مبتلا به دیابت توصیه میشود. آثار سودمند فعالیت ورزشی بر بهبود بیماری دیابت و شاخص‌های قندی ناشی از آن شناخته‌شده است. در حقیقت، ورزش شنا رهیافتی درمانی و پیشگیری‌کننده از عوارض دیابت در بیماران است [4].
از طرفی، تمایل افراد به استفاده از روش‌های درمانی سالم‌تر و کم‌عارضه‌تر، همچنین استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها افزایش پیدا کرده است. در طب سنتی از گیاهان گوناگونی در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده میشود، از قبیل بیماری‌های التهابی، اختلالات کلیویو کبدی، دیابت شیرین و اختلالات تنفسی [6 و 5]. به‌نظر می‌رسد که گیاهان دارویی با عوارض جانبی کم در کاربردهای تجربی، قیمت مناسب و در دسترسی‌بودن، توجه بسیاری از محققان را برای مطالعات بیشتر به خود معطوف کرده است [7].
زعفران یکی از گرانبهاترین ادویه‌جات محسوب میشود که با نام علمی Crocus Sativus از خانواده زنبقیان است. طعم تلخ زعفران ناشی از وجود ماده‌ای به نام پیکروکروسین است. این ماده طی فرآوری گیاه تازه بر اثر تجزیة حرارتی یا آنزیمی به الدییدی معطری به‌نام «سافرانال» تبدیل میشود [8]. کروسین‌ها که گلیکوزیدهایی متشکل از کاروتنوییدی به نام کروسین‌ها و قندهاست، مسئول رنگ زعفران محسوب میشود. کاروتنوییدهای دیگری مانند بتاکاروتن، لیکوپن و زآگزانتین و ویتامین‌ها به‌خصوص ریبوفلاوین و تیامین نیز در زعفران یافت میشود. کروسین، کروستین و سافرانال مواد مؤثر اصلی زعفران است [8 و 2].
مطالعات اخیر روی زعفران نشان داد که کروسین که مادة اصلی زعفران است بـر چربی‌ها و شاخص‌های قندی تأثیر دارد. با وجود این، گزارش شده است که دوزهای مصرفی مختلف آثار متفاوتی بر زیرمجموعه‌های شاخص‌های قندی و پروفایل لیپیدی داشته است [17-8]. همچنین، اگرچه فعالیت‌های ورزشی منظم راهکار مطلوبی در بهبود شاخص‌های قندی بیماران دیابتی پذیرفته شده است، مشخص نیست که کدام برنامة تمرینی آثار مطلوب‌تری دارد. ازاین‌رو، تعیین پروتکل تمرینی مناسب و مطلوبی که به بهبود شاخص‌های گلایسمی بینجامد اهمیت بالایی دارد. لذا، با مروری بر جنبه‌های مطالعاتی تحقیقات پیشین خلأ بررسی اثر هم‌زمان مصرف مکمل خوراکی زعفران و تمرین شنا بر شاخص‌های قندی بیماران دیابتی به‌چشم می‌خورد. ازاین‌رو، هدف تحقیق حاضر بررسی آثار مثبت عصارة زعفران همراه با تمرین شنا بر بهبود شاخص‌های گلایسمی موش‌های دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین است.
مواد و روش‌ها
نخست، 50 سرموش صحرایی نر بالغ نژاد اسپراگودوالی با دامنة وزنی 200 تا 260 گرم از خانة حیوانات دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت خریداری شد. موش‌ها به آزمایشگاه فیزیولوژی ورزشی این واحد دانشگاهی انتقال یافت. پس از یک هفته سازگاری با محیط آزمایشگاه، القای دیابت با استفاده از تزریق داخل صفاقی سم استرویتوزوتوسین (mg/kg 60) حل‌شده در بافر سیترات صورت گرفت. پس از گذشت چهار روز، جهت تأیید القای دیابت، گلوکز موش‌های صحرایی در وضعیت ناشتایی با گلوکومتر اندازه‌گیری و 32 سر موش صحرایی دارای گلوکز ناشتای بالای mg/dL300 نمونة آماری انتخاب شدند و بر اساس گلوکز ناشتا به‌طور تصادفی در چهار گروه هشت سری قرارگرفتند: (1) مصرف عصارة زعفران، (2) تمرین شنا، (3) مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا، و (4) کنترل. در ادامه، موش‌های صحرایی گروه 1 و 3 روزانه mg/kg 25 عصارة زعفران را به‌صورت صفاقی دریافت کردند. همچنین، موش‌های صحرایی گروه‌های 2 و 3 پنج جلسه در هفته و هر جلسه 30 دقیقه در وان شنای ویژة موش‌های صحرایی (با دمای 25-30 درجة سانتی‌گراد) شناکردند.
در رابطه با دوز مصرفی mg/kg 25 عصارة زعفران این نکته قابل‌ذکر است که میلاجردی وهمکاران در مطالعة مروری خود گزارش کردند که طبق مطالعات گزارش‌شدة محققان، دوز مذکور برای مصرف انسانی بی‌خطر است و در حقیقت در مطالعات آزمایشگاهی در حیوانات، سمیت زعفران و اجزای آن بسیار کم یا صفر بوده است [7]. همچنین، در مطالعات منتشرشده، آثار هیپوگلایسمی آن گزارش‌شده است [2].
در پایان دورة چهار هفته‌ای تحقیق، برای اندازه‌گیری متغیرهای تحقیق، طبق برنامة ازپیش‌تعیین‌شده، همة حیوانات مورد مطالعه با استفاده از شیوة مناسب آسان‌کشی، قربانی شدند. در روز خون‌گیری، نخست حیوانات با کتامین و زایلوزین بی‌هوش شدند. آن‌گاه با بازکردن قفسة سینه، خون‌گیری مستقیم از بطن چپ حیوانات انجام شد. تمام جنبه‌های اخلاقی این پژوهش در کمیتة اخلاق در پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت بررسی و تأیید شد.
اندازه‌گیری انسولین ناشتا با روش آنزیم ایمنواسی از نوع ساندویچی و رقابتی انجام شد. اندازه‌گیری گلوکز ناشتا با استفاده از کیت بیوشیمی و به‌روش آنزیمی (روش گلوکز اکسیداز) انجام شد. برای اندازه‌گیری مقاومت به انسولین فرمول HOMA-IR به‌کار رفت. در تجزیه‌وتحلیل یافته‌های تحقیق از آزمون‌های آماری کالموگروف- اسمیرنوف، t وابسته، تحلیل واریانس یک‌طرفه، به همراه آزمون تعقیبی توکی استفاده شد (05/0≥p).
روش عصاره‌گیری زعفران
نخست، 4 گرم کلالة خشک زعفران خوراکی معروف به «زعفران پوشالی» تهیه شد. سپس، 400 سی‌سی آب‌مقطر به آن اضافه شد. در ادامه، محلول به مدت 72 ساعت در شیکر انکوباتور قرارگرفت. سپس، نمونه صاف و عصاره جداشد و با دستگاه فریز- درایر به‌صورت پودر درآمد.
یافته‌ها
سطح‌های پیش‌آزمون و پس‌آزمون وزن موش‌های صحرایی در شکل 1 ارائه شده است. همچنین، در شکل‌های 2 تا 4 سطح‌های ناشتای شاخص‌های قندی موش‌های صحرایی آمده است. نتایج آزمون t وابسته نشان داد که در سطح‌های پیش‌آزمون و پس‌آزمون وزن موش‌های صحرایی گروه‌های کنترل (08/0=p)، تمرین شنا (28/0=p)، عصارة زعفران (44/0=p) و مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا (06/0=p) تفاوت معناداری وجود ندارد (شکل 1). نتایج آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه نشان داد در سطوح گلوکز ناشتا (001/0=p،06/11=28 و 3 F)، انسولین (001/0=p،10/76=28 و 3 F) و مقاومت به انسولین (001/0=p،96/71=28 و 3 F) در گروه‌های تحقیق تفاوت معناداری وجود دارد.
نتایج آزمون تعقیبی توکی نشان داد چهار هفته تمرین شنا، بر کاهش گلوکز ناشتای موش‌های صحرایی دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین اثر معناداری دارد (04/0=p). چهار هفته مصرف عصارة زعفران بر کاهش گلوکز ناشتا (02/0=p)، انسولین (001/0=p) و مقاومت به انسولین (001/0=p) موش‌های صحرایی دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین اثر معناداری دارد. چهار هفته مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا بر کاهش گلوکز ناشتا، انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های صحرایی دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین اثر معناداری دارد (001/0=p). مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا، در مقایسه با تمرین شنا، بر کاهش گلوکز ناشتا، انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های صحرایی دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین اثر بیشتری دارد (001/0=p). همچنین، چهار هفته مصرف عصارة زعفران در مقایسه با تمرین شنا بر کاهش انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های صحرایی دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین اثر بیشتری دارد (001/0=p) (شکل 2 تا 4).
شکل 1. وزن موش‌های صحرایی در گروه‌های تحقیق
شکل 2. سطوح گلوکز ناشتا در موش‌های صحرایی در گروه‌های تحقیق
شکل 3: سطوح انسولین موش‌های صحرایی در گروه‌های تحقیق
شکل 4. سطوح مقاومت به انسولین در موش‌های صحرایی در گروه‌های تحقیق
بحث
نتایج مطالعة حاضر نشان داد چهار هفته مصرف عصارة زعفران بر کاهش گلوکز ناشتا، انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های صحرایی دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین اثر معناداری دارد. یکی از سازوکار‌های آثار هیپوگلایسمی عصارة زعفران را می‌توان به کروسین موجود در زعفران نسبت داد، زیرا کروسین موجب افزایش ترشح انسولین از سلول‌های بتای پانکراس میشود [8]. همچنین، از دیگر سازوکار‌های ممکن آثار کاهندة مقاومت به انسولین کروسین [19]، تحریک برداشت گلوکز از طریق بافت‌های محیطی [20] و مهار جذب گلوکز روده‌ای [21] است.
در مطالعات مختلفی آثار هیپوگلایسمی زعفران و کروسین بررسی شده است. یافته‌های اغلب مطالعات همسو با نتایج تحقیق حاضر [2 و 9-17] و برخی [22] ناهمسو با مطالعة حاضر است. در رابطه با شیوة اثرگذاری زعفران بر مقاومت به انسولین می‌توان به یافته‌های تحقیق خی و همکاران اشاره کرد [19]. آزمایش تحمل گلوکز خوراکی در موش‌های صحرایی که به آن‌ها روزانه دگزامتازون از راه زیرپوستی برای مدت شش هفته تزریق شد، نشان داد که حساسیت به انسولین در هفته‌های دوم و چهارم و تحمل گلوکز در هفتة چهارم کاهش می‌یابد. غلظت سرمی انسولین در گروه دریافت‌کنندة دگزامتازون در انتهای مطالعه به‌طور معناداری افزایش یافت. همچنین، ذخیرة گلیکوژن کبد کاهش یافت و سلول‌های بتای لوزالمعده بیش‌فعالی جبرانی داشتند. درمان روزانه‌ی این حیوانات با کروستین تمامی آثار دگزامتازون را به‌طور معناداری کاهش داد. بنابراین، کروستین از پیدایش مقاومت به انسولین ناشی از دگزامتازون و اختلالات مربوط در موش‌های صحرایی پیشگیری میکند [19].
با توجه به اینکه بیان TNF-α در وضعیت‌های مقاومت به انسولین بیش‌ازحد افزایش می‌یابد، به کاهش فعالیت انتقال‌دهندة گلوکز (GLUT4) میانجامد. لذا، سطوح پایین TNF-α و انسولین سرم با مصرف کروستین شواهدی را ایجاد میکند مبنی بر اینکه کروستین در داروی درمانی در مقابل مقاومت انسولینی مصرف شود [19]. اکسی و همکاران نشان دادند که کروستین در درمان مقاومت انسولینی و بیماری‌های مرتبط با آن مؤثر است و اثر قابل‌توجه بیان لپتین، آدیپونکتین و TNF-α در بافت چربی سفید در بهبود حساسیت انسولینی ناشی از موش‌های تغذیه‌شده با کروستین مؤثر است [23].
زعفران به میزان بالایی جذب گلوکز و فسفوریله‌شدن AMPK/ACC (acetyl-CoA carboxylase/AMP-activated protein kinase) و AMPKs (mitogen-activated protein kinases) را تقویت میکند. با وجود این، فسفوریله‌شدن PI3-kinase (Phosphatidylinositol 3-kinase) را تقویت نمی‌کند. آثار تعاملی انسولین و زعفران حساسیت به انسولین را از طریق مسیرهای سیگنالی وابسته به انسولین (AMPK/ACC و MAPKs) و غیروابسته به انسولین (PI 3-kinase/Akt و mTOR) بهبود می‌بخشد. AMPK در اثر زعفران بر جذب گلوکز و حساسیت به انسولین در سلول‌های عضلات اسکلتی نقش عمده‌ای دارد [24].
در مطالعة حاضر، چهار هفته تمرین شنا اثر معناداری بر کاهش گلوکز ناشتای موش‌های صحرایی دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین داشت. با وجود این، بر سطوح انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های صحرایی اثر معناداری نداشت. برای القای دیابت از سم استرپتوزوتوسین استفاده شد. با توجه به اینکه پاسخ موش‌های صحرایی به این سم متفاوت است، آثار تمرین شنا بر سطوح انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین تحت تأثیر واکنش موش‌های صحرایی به استروپتوزوتوسین قرارمی‌گیرد. در حقیقت، در برخی موش‌های صحرایی این سم به تخریب بیشتر سلول‌ها و در برخی دیگر به تخریب کمتر آن میانجامد. بنابراین اثر تمرین بر میزان انسولین ممکن است متفاوت باشد. از طرفی، این سم سلول‌های بتا را تخریب میکند و به کاهش انسولین تولیدی و ترشح‌شده از سلول‌های بتای جزایر لانگرهانس لوزالمعده میانجامد. لذا، نمی‌توان به‌صراحت بیان کرد که تغییرات انسولین و مقاومت به انسولین تحت تأثیر تمرین شنا قرارگرفته است یا سم استرپتوزوتوسین.
اگرچه نتایج تحقیق نتوانست آثار بهبود حساسیت به انسولین تمرینات شنا را در موش‌های دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین اثبات کند، تحقیقات گزارش‌شده در زمینة آثار فعالیت‌های ورزشی در بیماران دیابتی و موش‌های صحرایی مبتلابه دیابت، بهبود شاخص‌های گلایسمی را نشان داده‌اند [1، 2 و 25-28].
نتایج اغلب تحقیقات نشان می‌دهد فعالیت‌های ورزشی با سازوکاهای مختلفی به بهبود حساسیت به انسولین میانجامد [3 و 29]. از آنجا که علت اصلی مقاومت به انسولین کاهش پروتئین‌های انتقال‌دهنده‌های گلوکز و اختلالات میتوکندریایی است [3]، احتمالاً چند سازوکار در بهبود حساسیت به انسولین نقش دارد؛ از جمله افزایش پیام‌های پس‌سیناپسی انسولین، افزایش پروتئین انتقال‌دهندة گلوکز، افزایش تخلیة اسید چرب آزاد، افزایش انتقال گلوکز عضله، و تغییر ساختار عضله [3]. همچنین، فعالیت ورزشی علاوه‌برافزایش گیرندة انسولین، ناقلان گلوکز، بهبود پیام‌رسانی داخل سلولی انسولین، همچنین افزایش تحویل گلوکز به عضله، از طریق کاهش تودة چربی و وزن بدن به بهبود حساسیت انسولینی میانجامد و مقاومت به انسولین را تعدیل میکند [29].
همچنین، نتایج تحقیق حاضر نشان داد چهار هفته مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا بر بهبود شاخص‌های گلایسمی موش‌های صحرایی دیابتی اثر معناداری دارد. مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا، در مقایسه با تمرین شنا، اثر بیشتری بر بهبود شاخص‌های گلایسمیک موش‌های صحرایی دیابتی دارد. همچنین، چهار هفته مصرف عصارة زعفران در مقایسه با تمرین شنا اثر بیشتری بر کاهش انسولین و مقاومت به انسولین موش‌های صحرایی دیابتی دارد. این یافته نشان‌دهندة آثار تعاملی تمرینات شنا و مصرف عصارة زعفران در بهبود شاخص‌های قندی موش‌های صحرایی دیابتی‌شده با استروپتوزوتوسین است.
سازگاری ایجادشده بر اثر تمرین هوازی این است که نخست، در پاسخ به تمرین هوازی در بیماران دیابتی نوع دو افزایش دانسیتة عروق عضلانی، همچنین بهبود در حداکثر اکسیژن مصرفی و فعالیت آنزیم‌های اکسایشی در عضلات اسکلتی دیده میشود. دوم، تمرین هوازی حساسیت کلی به انسولین را افزایش می‌دهد. در نتیجه انسولین کمتری برای تنظیم گلوکز خون پس از تمرین نسبت به قبل از آن مورد نیاز است. این بهبود حساسیت به انسولین احتمالاً با ظرفیت اتصال انسولین به محل گیرنده‌های هر یک از یاخته‌های عضلانی مرتبط است. همچنین، افزایشی در حساسیت انسولین در کبد به‌وجود می‌آید [3]. به‌احتمال زیاد در تحقیق حاضر مصرف عصارة زعفران همراه با تمرین شنا، جذب گلوکز و افزایش حساسیت به انسولین در سلول‌های عضلات اسکلتی را از طریق مسیر سیگنالی پروتئین کیناز فعال‌شده با آدنوزین مونوفسفات تقویت کرده است [24].
از نقاط ضعف مطالعة حاضر، نبود گروه‌های کنترل سالم در بررسی آثار القای دیابت بر شاخص‌های گلایسمی و مقایسة آثار تعاملی تمرین شنا و مصرف عصارة آبی زعفران در موش‌های سالم با موش‌های دیابتی است. لذا، پیشنهاد میشود در مطالعات آتی در کنار موش‌های صحرایی دیابتی، از گروه‌های کنترل سالم نیز استفاده شود.
نتیجه‌گیری
با توجه به نتایج تحقیق حاضر، مصرف عصارة آبی زعفران به‌همراه تمرین شنا، در بهبود شاخص‌های قندی موش‌های صحرایی دیابتی با استروپتوزوتوسین آثار تعاملی دارد. ازاین‌رو، می‌توان در کنار پرداختن به تمرینات شنا از زعفران به‌عنوان مکمل طبیعی سودمندی در بهبود بیماری دیابت بهره جست.
تشکر و قدردانی
مطالعة حاضر حاصل پایان‌نامة مقطع کارشناسی‌ارشد ایمان عاصی شیرازی و مصوب دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت است. لذا، نویسندگان مطالعة حاضر مراتب تشکر و قدردانی خود را از کمک‌های معنوی معاونت پژوهشی این واحد دانشگاهی، همچنین کارشناس آزمایشگاه تربیت‌بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت اعلام می‌دارند.
)