مقاله پژوهشی

 

 

 

تعیین عوامل موثر بر طول مدت اقامت سالمندان بستری در بیمارستان واسعی سبزوار با استفاده از مدل های رگرسیون شمارشی

 

مرجان وجدانی¹، رها صالح آبادی²، سید احسان صفاری³، مریم برآبادی⁴، مرضیه وجدانی⁵، زهره نجات زاده گان عیدگاهی⁶

¹ کارشناس ارشد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، مرکز تحقیقات سلامت سالمندان، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

² کارشناس ارشد پرستاری، عضو هیأت علمی دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

³ دکترای تخصصی آمار زیستی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

⁴ کارشناس ارشد مدارک پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

⁵ دانشجوی کارشناسی مامایی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

⁶ کارشناس ارشد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران

 

* نشانی نویسنده مسئول: سبزوار، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سید احسان صفاری

E-mail: ehsanreiki@yahoo.com

 

وصول:12/2/94، اصلاح:31/3/94، پذیرش:16/6/94

 

مقدمه

سالمندی یک پدیده بیولوژیک، طبیعی و غیر قابل اجتناب است (1). مسأله سالمندی جمعیت ایران که به دلایل مختلف از جمله کاهش میزان موالید، پیشرفتهای علم پزشکی، بهداشت، آموزش و پرورش و افزایش امید زندگی در حال ظهور است پدیده نوینی به شمار می آید (2). طبق تخمین سازمان ملل متحد، در سال 1975 حدود 350 میلیون سالمند در سرتاسر جهان وجود داشته و تخمین زده می شودکه تا سال 2025 این تعداد از مرز یک میلیارد و یکصد میلیون نفر تجاوز خواهد کرد. میزان رشد سالمندان به مراتب سریعتر از رشد کل جمعیت جهان است و دو سوم این جمعیت نیز مربوط به کشورهای آسیایی و اقیانوسیه خواهد بود (3).

بسیاری از سالمندان در طول زندگی، یک یا چند بار در بیمارستان بستری می شوند. متأسفانه بستری شدن در بیمارستان برای سالمندان، مشکلاتی را در پی دارد (5,4). ابتلا به بیماری و بستری شدن میتواند بسیاری از افراد را صرف نظر از سن آنها، در شرایطی بحرانی قرار دهد. اما این امر در افراد سالمند که تطابق و سازش آنها با بستری شدن کمتر است نمود بیشتری پیدا میکند، زیرا آنها نسبت به افراد جوانتر، انرژی جسمی کمتری داشته، ظرفیت آنان در تطابق با محیط نا آشنا کمتراست (5).

شاخص متوسط اقامت بیماران بستری یکی از معیارهای اصلی در پیش بینی و ارزیابی عملکرد بیمارستانها است (6) و یکی از مواردی است که همواره مورد توجه مدیران بیمارستان ها قرار گرفته است (7).طول مدت اقامت متاثر از خصوصیات فردی مانند سن و جنس، وضعیت بیماری، شیوه مدیریت بیمار و ویژگی های سازمانی و مدیریتی بیمارستان می باشد (8).نتایج مطالعه  Gruenbergو همکاران نشان داد افزایش طول مدت اقامت در بخش مراقبت ویژه، افزایش هزینه ها و خستگی بیمار و همراهانش را درپی دارد. همچنین آنها بیان کردند عواملی از قبیل مسائل پزشکی، اجتماعی، روانی و سازمانی بر میزان طول مدت اقامت مؤثر بود (9). امروزه در بسیاری از کشورهای جهان با استفاده از شیوه های نوین درمانی، اقدامهای درمانی را تا حد امکان به سمت فعالیتهای سرپایی سوق داده، مراکز درمانی و بخشهای (care (day اهمیت و جایگاهی ویژه در سیستم درمانی پیدا کرده اند (10).

عوامل موثر بر افزایش و کاهش طول اقامت بیماران را نمی توان با استفاده از روش های آماری متداول مانند روش رگرسیون خطی بررسی کرد، زیرا متغیر مطلوب که تعداد روزهای بستری بیماران در بیمارستان است، دارای توزیع نرمال نیست و توزیع تقریبی آن دارای چولگی مثبت است (11).مقادیر طول مدت اقامت بیماران یک متغیر گسسته شمارشی است و بایستی از توزیع های داده های شمارشی برای تحلیل آنها استفاده کرد (12). متداول ترین مدل هایی که در بحث داده های شمارشی مورد استفاده قرار می گیرند، مدل رگرسیون پواسن و مدل رگرسیون دوجمله ای منفی می باشند که در آنها فرض بر آنست که متغیر پاسخ (که طول مدت اقامت بیماران می باشد) دارای مقادیر بزرگتر یا مساوی با صفر و شمارشی (0، 1، 2، 3، ...) می باشد (13). به علاوه از نظر آماری، با توجه به اینکه حداکثر طول مدت اقامت بیماران در تحقیق حاضر مقدار مشخصی می باشد، لذا استفاده از مدل های رگرسیون بریده شده از سمت راست نیز توصیه می شود (14).

بنابراین بدیهی است که به دست آوردن توزیع آماری مقادیر مدت زمان بستری بیماران، کاری بسیار پیچیده و دشوار باشد، به همین علت مطالعات محدودی در این زمینه انجام شده است (15).از جمله این مطالعات، پژوهش Xio در استرالیا می باشد که مدت اقامت بیماران را 9/3 روز گزارش کرد(16).با توجه به اینکه پدیده سالمندی میتواند موجب بروز مشکلات برای سلامتی شود که خود منجر به افزایش بار بیماریها و به موازات آن افزایش دفعات بستری در بیمارستان شود (17)، لذا این مطالعه با هدف تعیین عوامل موثر بر طول مدت اقامت سالمندان بستری در بیمارستان واسعی سبزوار با استفاده از مدل رگرسیون شمارشی انجام شد.

 

روش کار

این تحقیق، یک مطالعه توصیفی- تحلیلی می باشد که جمعیت مورد بررسی آن شامل کلیه بیماران 65 ساله و بالاتر که در فاصله زمانی 6 ماه (ابتدای مهر ماه 1392 تا پایان اسفندماه 1392) به مرکز آموزشی پژوهشی و درمانی واسعی سبزوار مراجعه نموده و برای آنها پرونده بستری تشکیل شده،است. تعداد 3330 بیمار سالمند در طی 6 ماهه دوم سال 1392 با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس وارد این مطالعه شدند. حداقل حجم نمونه مطلوب برای این مطالعه تعداد 3074 نفر و با استفاده از نرم افزار PASS نسخه 11 تعیین شده است که این حجم با خطای نوع اول 05/0، توان 80/0، احتمال شانس 5/0و نسبت نرخ پاسخ 32/1محاسبه شده است. با توجه به این موضوع که امکان دارد برخی از پرونده های ثبت شده ناقص باشند، لذا حجم نمونه 3330 نفری در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است. متغیرهای دموگرافیک، تشخیص اولیه، تشخیص های نهایی و همچنین داده های مربوط به خدمات بستری از قبیل تاریخ پذیرش، تاریخ ترخیص، مدت اقامت از پرونده بیماران سالمند استخراج شد.

آزمون های آماری

جهت مقایسه میانگین مدت اقامت بیماران و تعداد دفعات بستری آنها بر حسب سایر متغیرها از آزمون های آماری ویلکاکسون و کروسکال والیس استفاده می شود. از مدل های رگرسیون شمارشی در راستای بررسی رابطه بین متغیرهای شمارشی مدت اقامت و تعداد دفعات بستری بیماران با سایر متغیرهای این مطالعه شامل سن، جنسیت (با سطح مرجع مرد)، بخش بستری (با سطح مرجع بخش سوختگی)، پیامد بیماری (با سطح مرجع فوت) و تشخیص پزشک (با سطح مرجع سایر تشخیص ها) استفاده می شود. متداول ترین مدل های رگرسیون شمارشی شامل رگرسیون پواسون و دوجمله ای منفی برای هر دو متغیر تعداد روزهای اقامت و تعداد دفعات بستری استفاده شده است. علاوه بر این، حداکثر تعداد روزهای مدت اقامت و تعداد دفعات بستری بر مبنای نمونه 3330 نفری این مطالعه مقداری مشخص می باشد، لذا مدل های رگرسیون پواسون بریده شده از راست و دوجمله ای منفی بریده شده از راست نیز مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین، به علت اینکه تعداد دفعات بستری بیماران در این مطالعه حداقل یک بار بوده است، بنابراین مقدار صفر را نیز از مدل های رگرسیون بریده شده از راست حذف کرده و مدل پواسون با برش فاصله ای و مدل دو جمله ای منفی با برش فاصله ای برای تحلیل تعداد دفعات بستری بیماران مورد استفاده قرار می گیرند.لازم به ذکر است که در مدل های فوق، تابع پیوندی به صورت تابع لگاریتمی تعریف شده است که در آن لگاریتم متغیر مدت اقامت (یا تعداد دفعات بستری) بیماران به صورت تابعی خطی از متغیرهای مدل در نظر گرفته می شود:

 

که در آن  و  به ترتیب بیانگر پارامترهای مدل و متغیر های مستقل (شامل: سن، جنسیت،بخش، پیامد و تشخیص) می باشند.همچنین مدل دوجمله ای منفی دارای یک پارامتر بیشتر (پارامتر پراکندگی) نسبت به مدل پواسون می باشد که باعث می شود مدل دوجمله منفی از توانایی بیشتری جهت تحلیل داده هایی که دارای میانگین و واریانس برابر نیستند برخوردار شود. لازم به ذکر است که مدل های رگرسیونی شمارشی مختلفی که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند با استفاده از آماره مقایسه شده اند.

تمامی آزمون های آماری مورد استفاده در این تحقیق در سطح 05/0 انجام می شوند و داده ها با نرم افزار آماری SAS نسخه 9.2 مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.

 

یافته ها

از 3330 سالمند مورد بررسی، 50.3 درصد (1676 نفر) مرد و 49.7 درصد (1654 نفر) زن ومیانگین سنی آنان 8.4± 74.2 سال بود. میانگین مدت اقامت در سالمندان بستری 4.3±4.3 روز و میانگین تعداد دفعات بستری 4.73.5±3.5 بود و در سطح 05/0، تفاوت معنی داری بین مدت اقامت و تعداد دفعات بستری بیماران زن و مرد وجود ندارد. همه افراد (100 درصد) سابقه بستری قبلی در بیمارستان داشتند که 34.3 درصد (1143 نفر) یک بار و 65.7 درصد (2187 نفر) بیش از یک بار بستری در بیمارستان را تجربه کرده بودند.هنگام ترخیص، 7/47 درصد از بیماران بهبودی نسبی و5/47 درصد بهبودی کامل داشتند و تفاوت معنی داری در میانگین مدت اقامت و تعداد دفعات بستری بیماران از نظر پیامد های مختلف (شامل بهبودی کامل، در حال بهبودی، تشدید بیماری، مرگ) در هنگام ترخیص در سطح 05/0 وجود دارد (001/0p<). بیشترین مدت اقامت (4/24 درصد) مربوط به بیماران با گروه سنی 80 سال و بالاتر و بیشترین تعداد دفعات بستری (2/22 درصد) مربوط به گروه سنی 75 تا 80 سال می باشد. همچنین، میانگین مدت اقامت و تعداد دفعات بستری بیماران در گروه های سنی مختلف به طور معنی داری متفاوت می باشند(001/0p<). مدت اقامت بیماران بستری در بخش ICU(6/12±6/16 روز) و بخش جراحی (5/1±6/1 روز) به ترتیب بیشترین و کمترین گزارش شده است و این در حالی است که تعداد دفعات بستری بیماران در بخش داخلی (2/6±7/4 روز) و بخش سوختگی (2/1±2 روز) به ترتیب بیشترین و کمترین گزارش شده است.به علاوه، تفاوت معنی داری در مدت اقامت و تعداد دفعات بستری بیماران در بخش های مختلف بیمارستان در سطح 05/0 وجود دارد (001/0p<). بیشترین و کمترین مدت اقامت بیماران به ترتیب با تشخیص عفونی-انگلی (8/6±7/7 روز) و بیماری های چشمی (0/9±1/1 روز) و بیشترین و کمترین تعداد دفعات بستری بیماران به ترتیب با بیماریهای تنفسی (9/6±2/5 روز) و بیماری های چشمی (8/2±1/2 روز) گزارش شده است. همچنین آزمون های آماری تفاوت معنی داری بین میانگین مدت اقامت و تعداد دفعات بستری بیماران با توجه به تشخیص ها یا بیماری های مختلف در سطح 05/0 نشان دادند (جدول 1).

در جدول 2، نتایج حاصل از چهار مدل رگرسیونی شامل پواسون، دوجمله ای منفی، پواسون بریده شده از راست و دوجمله ای بریده شده از راست جهت بررسی رابطه بین مدت اقامت بیماران با متغیرهای سن، جنسیت، بخش بستری شده، پیامد بیماری و علت بستری (تشخیص) گزارش شده اند. هر چهار مدل پیشنهادی از قدرت بالایی جهت تحلیل روابط بین متغیرها برخوردار می باشند. همانطور که در جدول 2 مشاهده می شود، مدل های دوجمله ای منفی و دوجمله ای منفی بریده شده از راست کمترین مقدار  را گزارش کرده اند و برآورد پارامترها توسط این دو مدل بسیار نزدیک به هم می باشند، لذا در این قسمت با تاکید بیشتر به این دو مدل به تحلیل نتایج می پردازیم.

با توجه به نتایج مربوط به مدل دوجمله ای منفی بریده شده از راست که در جدول 2 آمده است، متغیر جنسیت در سطح 05/0 معنی دار نمی باشد، به عبارت دیگر رابطه معنی داری بین مدت اقامت بیماران با جنسیت آنها وجود ندارد. با فرض ثابت بودن سایر متغیرها، تعداد روزهای مدت اقامت بیمار به ازای هر یک سال افزایش سن به طور متوسط به طور تقریبی یک ( ) روز افزایش داشته است (008/0P=). آماره نسبت درستنمایی برای متغیرهای گسسته اسمی (شامل بخش بستری شده، پیامد بیماری و علت بستری) نشان داد که تمامی این متغیرها بطور کلی (در تمام سطوح متغیر) معنی دار می باشند (001/0P<). بنابراین به بررسی سطوح مختلف این متغیرها می پردازیم. به علت اینکه کمترین درصد بستری مربوط به بخش سوختگی بود، لذا این بخش به عنوان مرجع در این متغیر انتخاب شد؛ بنابراین مقادیر گزارش شده در بخش های مختلف در

جدول 1: متغیر های دموگرافیک بر حسب مدت اقامت و تعدا دفعات بستری سالمندان تعداد دفعات بستری مدت اقامت   رده متغیر مقدار پی m±SD مقدار پی m±SD درصد تعداد 844/0 2/5±5/3 304/0 4/4±28/4 3/50 1676 مرد جنس 1/4±5/3 1/4±28/4 7/46 1654 زن 001/0> 1/3±8/2 001/0> 4/1±9/3 3/19 643 60 تا 65 سن 1/5±7/3 9/2±6/3 3/16 543 65 تا 70 5/4±5/3 2/4±2/4 8/17 592 70 تا 75 9/5±9/3 1/4±5/4 2/22 739 75 تا 80 3/4±4/3 2/5±9/4 4/24 813 80 و بالاتر 001/0> 2/8±2/8 001/0> 6/3±9/4 9/12 428 مغز-اعصاب بخش 4/2±5/3 3/4 ± 5 3/15 511 اورژانس-بستری 4/7±6/2 4/4±5/5 6/18 618 داخلی 4±5/5 3/5±2/1 7/17 589 قلب 3/2±3/1 4/7±2/6 4/1 47 عفونی 2/5±1/9 16/6±12/6 8/1 60 ICU 3/4±4/1 5/1±3/1 2/9 305 CCU 2/2±2/7 1/6±1/5 8/22 758 جراحی 2/6±1/8 9/2±6/2 3/0 10 اعصاب-روان 2±1/2 7/8±5/4 1/0 4 سوختگی 001/0> 2/7±1/8 001/0> 3/9±2/1 5/0 18 تشدید بیماری پیامد 3/9±5/4 4/8±3/9 7/47 1588 در حال بهبود 3/1±4 3/3±3/5 5/47 1580 بهبودی 2/8±2/3 9/2±9 3/4 142 فوت 001/0> 2/7±3/1 001/0> 7/7±6/8 6/2 86 عفونی-انگلی تشخیص 5/2±6/9 5/4±4/1 2/18 606 تنفسی 2/6±2/5 3/8±2/1 3/4 144 گوارشی 2/7±3 6±2/2 2/0 7 پوست 2/7±2/2 5/1±4/1 5/0 15 سیستم عضلانی 3/8±4/4 4/7±3/3 6/6 220 دستگاه ادراری 3/3±3/3 3/3±2 6/3 120 سایر 2/9±2/6 4/1±3 5/1 49 مسمومیت 3±2/7 5/1±5/1 0/3 101 سرطان 2/4±1/4 2/2±2/3 0/4 13 سلامت 3/4±2/4 5/2±4/1 1/1 37 خون 3/4±2/9 4/3±3/6 2/1 69 غدد-متابولیک 3/9±4/2 6/9±5/4 0/9 31 اختلال رفتاری-روانی 2/5±2/4 3/4±1/8 1/1 37 عصبی 2/1±2/8 1/1±0/9 16/8 558 چشم 2/2±1/4 3/1±1/2 0/9 29 گوش 3/5±4/7 4/9±4/9 36/3 1208 دستگاه گردش خون

جدول 2 و 3 در واقع در مقایسه با بخش سوختگی می باشند. بنابراین می توان چنین استدلال کرد که مدت اقامت بیماران بخش جراحی و بخش CCU به ترتیب به طور متوسط 3/0 ( ) روز و 5/0 ( ) روز کمتر از مدت اقامت بیماران بخش سوختگی می باشد (با استفاده از مدل دوجمله ای منفی بریده شده از راست). میانگین مدت اقامت بیماران در سطوح مختلف پیامد بیماری (شامل بهبودی کامل، در حال بهبود، تشدید بیماری و مرگ) معنی دار می باشد و پیامد مرگ بیمار به عنوان سطح مرجع در این متغیر انتخاب شده است. بنابراین می توان گفت، میانگین مدت اقامت بیماران با پیامد های بهبودی کامل، در حال بهبودی و تشدید بیماری به ترتیب 8/0، 7/0 و 6/0 روز کمتر از مدت اقامت بیماران با پیامد مرگ می باشد. سطح مرجع در متغیر تشخیص یا همان علت بستری، سایر علت ها انتخاب شد و بیماری های پوستی با میانگین مدت اقامت بیشتر (8/1 روز) و بیماری های چشم با میانگین مدت اقامت کمتر (5/0 روز) نسبت به میانگین مدت اقامت بیماران به دلیل سایر علت ها گزارش شدند.

نتایج مربوط به پارامترهای مدل های رگرسیونی با متغیر تعداد دفعات بستری بیماران در جدول 3 گزارش شده اند. نتایج مربوط به آزمون نیکویی برازش (goodness-of-fit) حاکی از آن است که مدل دوجمله ای منفی با برش فاصله ای بهترین برازش (کمترین ) را در بین مدل های پیشنهادی در این مطالعه در مورد رابطه بین متغیر تعدا د دفعات بستری با متغیر های مستقل ارائه کرده است. بنابراین تحلیل این قسمت مبتنی بر این مدل رگرسیون می باشد.

متغیر جنسیت تنها متغیر می باشد که در سطح 05/0 در مدل های رگرسیونی معنی دار نمی باشد (491/0P=). تعداد دفعات بستری بیمار به ازای هر یک سال افزایش سن به طور متوسط به طور تقریبی یک ( ) روز افزایش داشته است (008/0P=، با فرض ثابت بودن سایر متغیرها). در مورد متغیر تعداد دفعات بستری نیز آماره نسبت درستنمایی برای متغیرهای گسسته اسمی (شامل بخش بستری شده، پیامد بیماری و علت بستری) نشان داد که تمامی این متغیرها بطور کلی (در تمام سطوح متغیر) معنی دار می باشند (001/0P<). نتایج مربوط به رابطه بین تعداد دفعات بستری بیماران با سطوح مختلف متغیرهای مستقل در جدول 3 آمده است و به عنوان نمونه می توان به این موارد اشاره کرد. تعداد دفعات بستری بیماران بخش قلب و بخش داخلی به ترتیب به طور متوسط 3/0 ( ) روز و 6/0 ( ) روز کمتر از تعداد دفعات بستری بیماران بخش سوختگی می باشد. میانگین تعداد دفعات بستری بیماران با پیامد های بهبودی کامل، در حال بهبودی و تشدید بیماری به ترتیب 8/0، 7/0 و 6/0 روز کمتر از تعداد دفعات بستری بیماران با پیامد مرگ می باشد. از بین علت های بستری شدن معنی دار در جدول 3، تنها متوسط تعداد دفعات بستری بیماران با مشکل چشمی 5/0 دفعه از میانگین تعداد دفعات بستری بیماران با مشکل "سایر علت ها" کمتر می باشد و میانگین تعداد دفعات بستری بیماران با بیماری های عفونی-انگلی 7/1 دفعه، تنفسی 6/1 دفعه ، مسمومیت 2/1 دفعه ، گوارشی 2/1 دفعه و ... از میانگین تعداد دفعات بستری بیماران با مشکل "سایر علت ها" بیشتر می باشد.

مقدار مثبت پارامتر آلفا (پارامتر پراکندگی) برآورد شده توسط مدل های دو جمله ای منفی در هر دو مدل با متغیر های مدت اقامت و تعداد دفعات بستری نشاندهنده آن است که پراکندگی بیش از حد معمول در مدت اقامت بیماران و تعداد دفعات بستری بیماران وجود دارد (جدول 2و3).

 

بحث

این مطالعه با هدف تعیین عوامل موثر بر طول مدت اقامت سالمندان بستری در بیمارستان واسعی سبزوار با استفاده از مدل رگرسیون شمارشی انجام شده است.

نتایج مطالعه حاضر نشان داد، بیشترین موارد بستری در سالمندان، مردان (50.3%) می باشند که این یافته با سایر مطالعات همخوانی دارد (18-20).در این مطالعه همه افراد (100 درصد) سابقه بستری قبلی در بیمارستان داشتند که 34.3 درصد (1143 نفر) یک بار و 65.7 درصد (2187 نفر) بیش از یک بار بستری در بیمارستان را تجربه کرده بودند. نتایج مطالعه عرب و همکاران نشان داد،

جدول2:رابطه بین مدت اقامت سالمندان و متغیرهای دموگرافیک با استفاده از مدلهای رگرسیونی دوجمله ای منفی پواسن دوجمله ای منفی بریده شده از راست پواسون بریده شده از راست رده پارامتر مقدار پی برآورد* مقدار پی برآورد* مقدار پی برآورد* مقدار پی برآورد* <0/001 1/89 <0/001 1/91 <0/001 1/87 <0/001 1/89 - مقدار ثابت 0/008 <0.01 0/001 <0.01 0/008 <0.01 0/001 <0.01 - سن 0/500 0/02 0/912 <0.01 0/491 0/02 0/916 <0.01 زن جنسیت - 0/00 - 0/00 - 0/00 - 0/00 مرد 0/025 -0/64 <0/001 -0/70 0/026 -0/64 0/001 -0/69 مغز-اعصاب بخش 0/015 -0/70 <0/001 -0/74 0/016 -0/69 <0/001 -0/73 اورژانس-بستری 0/043 -0/58 0/002 -0/62 0/045 -0/57 0/002 -0/61 داخلی <0/001 -1/14 <0/001 -1/23 <0/001 -1/14 <0/001 -1/22 قلب 0/009 -0/78 <0/001 -0/83 0/010 -0/78 <0/001 -0/82 عفونی 0/245 0/34 0/143 0/29 0/233 0/35 0/122 0/31 ICU 0/008 -0/76 <0/001 -0/85 <0/001 -0/77 <0/001 -0/84 CCU <0/001 -1/19 <0/001 -1/25 <0/001 -1/19 <0/001 -1/24 جراحی 0/606 -0/18 0/323 -0/24 0/636 -0/17 0/370 -0/22 اعصاب-روان - 0/00 - 0/00 - 0/00 - 0/00 سوختگی <0/001 -0/58 <0/001 -0/54 <0/001 -0/57 <0/001 -0/52 تشدید پیامد <0/001 -0/30 <0/001 -0/26 <0/001 -0/29 <0/001 -0/25 در حال بهبود <0/001 -0/21 <0/001 -0/14 <0/001 -0/19 0/001 -0/13 بهبودی - 0/00 - 0/00 - 0/00 - 0/00 فوت <0/001 0/55 <0/001 0/53 <0/001 0/55 <0/001 0/54 عفونی-انگلی تشخیص <0/001 0/45 <0/001 0/45 <0/001 0/46 <0/001 0/46 تنفسی 0/017 0/20 0/003 0/20 0/015 0/21 0/003 0/20 گوارشی 0/008 0/60 <0/001 0/60 0/009 0/59 <0/001 0/61 پوست 0/017 0/40 0/001 0/40 0/016 0/40 0/001 0/41 سیستم عضلانی <0/001 0/41 <0/001 0/41 <0/001 0/41 <0/001 0/41 دستگاه ادراری 0/109 0/19 0/152 0/13 0/101 0/19 0/136 0/14 مسمومیت <0/001 0/45 <0/001 0/45 <0/001 0/46 <0/001 0/45 سرطان 0/281 -0/25 0/261 -0/22 0/276 -0/25 0/318 -0/19 سلامت 0/004 0/34 0/001 0/28 0/004 0/34 0/001 0/28 خون 0/087 0/17 0/015 0/19 0/081 0/17 0/013 0/19 غدد-متابولیک <0/001 0/54 <0/001 0/54 <0/001 0/54 <0/001 0/54 اختلال رفتاری-روانی 0/987 <0.01 0/902 0/01 0/988 <0.01 0/909 0/01 اعصاب <0/001 -0/64 <0/001 -0/65 <0/001 -0/64 <0/001 -0/64 چشم 0/512 -0/09 0/466 -0/09 0/519 -0/09 0/430 -0/09 گوش <0/001 0/45 <0/001 0/48 <0/001 0/45 <0/001 0/49 دستگاه گردش خون - 0/00 - 0/00 - 0/00 - 0/00 سایر <0/001 0/16 - - <0/001 0/16 - - - آلفا 18029 16990 14422 15464 -2LL * برآوردها به صورت توان نمایی هستند

17.8% بیماران 2 بار و 80.6% آنان بیش از 2 بار در بیمارستان بستری شده اند و بیشترین افرادی که برای بار دوم و بیشتر در بیمارستان بستری شده بودند در گروه سنی بیش از 60 سال قرار داشتند (21). همچنین در پژوهش گریمندر و همکـاران بیمارانی که مجددا بـه بیمارستان مراجعه کرده بودند بالای70 سال داشتند. در مجموع افراد سالمند بـا توجـه بـه وضـعیت جسمی خود آسیب پذیرتر هستند و نیاز به مراقبتهای خـاص چه در بیمارسـتان وچـه پـس از تـرخیص دارنـد؛ لذا لازم است بیمارستان ها آموزشهای مورد نیازبرای جلوگیری از عود و عوارض بیمـاری را به بیمـاران بخصوص بیماران سالمند ارائـه نمایند (22).

در این پژوهش، 7/47 درصد از بیماران هنگام ترخیص بهبودی نسبی و 5/47 درصد بهبودی کامل داشتند. در مطالعه گلشا و همکاران بر روی افراد سالمند پیامد اکثریت افراد (84.7%) بهبودی بود (23).

میانگین مدت اقامت در سالمندان بستری در این مطالعه 3.5±4.8 روز بود. میانگین مدت اقامت در سالمندان بستری در سایر مطالعات بین یک تا 9 روز گزارش شده است (19,24- 30). در بیمارستان مورد مطالعه ما بیماران بیش از حد معمول در بخش ICU (6/12±6/16 روز) نگه داشته شده اند. با توجه به اینکه مطالعات نشان داده اند باافزایشطولمدتبستری،مرگ و میرنیز افزایش می یابد (31). اتخاذ تدابیر مناسب به منظور کاهش مدت اقامت در بخش های ویژه ضروی است.

در این پژوهش، تعداد دفعات بستری بیماران در بخش داخلی (2/6±7/4 روز) نسبت به سایر بخش ها بیشتر گزارش شده است و این ممکن است به این دلیل باشد که بستری شدگان توسط متخصص داخلی به دلیل نوع بیماری سالمند و نیاز به اقـدامات تشخیـصی و درمانی نیاز به بررسی بیشتر دارند (32). نتایج مطالعه مولونی و همکاران نشان داد، مدت اقامت بیماران بستری شـده در بیمارسـتان توسط پزشکـان عمومی کمتر از پزشکان متخصص و فوق تخصص می باشد (33).

مطالعه حاضر نشان داد، میانگین مدت اقامت بیماران در گروه های سنی مختلف به طور معنی داری متفاوت می باشد. تاثیر عامل سن بر طول مدت اقامت در مطالعات متعدد به اثبات رسیده است (30, 34). coid نشان داد، بیماران مسن به دلیل کهولت سن مستعد ابتلا به بیماریهای مزمن بوده و در نتیجه در مراقبت از خود ناتوان هستند (34). مطالعات مختلف، عواملی متعدد به عنوان عوامل مؤثر در مدت اقامت بیماران گزارش شده اند که مهمترین آنها، نوع بیماری، شدت بیماری، سن بیمار و نوع بیمه بیمار بوده اند (19, 30).

در پژوهش حاضر، بیشترین و کمترین مدت اقامت بیماران به ترتیب با تشخیص عفونی-انگلی (8/6±7/7 روز) و بیماری های چشمی (0/9±1/1 روز) بود.نتایج مطالعه روانگرد و همکاران نشان داد، بیماران بستری مبتلا به بیماریهای نئوپلاسـم، غدد درون ریز، تغذیهای و سیستم ادراری-تناسـلی بـه دلیل نیاز به انجام معاینات، آزمایشها و رادیـوگرافی هـای متعدد جهت تشخیص نوع بیماری و نیز طول درمان، نسبت بـه سایر بیمـاریهـا مدت بیـشتری در بیمارسـتان بـستری مـیشـوند (32).

در این مطالعه بین مدت اقامت بیماران و جنسیت بیماران رابطه آماری معنی دار مشاهده نشد. مطالعه قلی وحیدی و همکاران نیز بین جنسیت و طول اقامت بیماران رابطه معنادار نشان نداد؛ اما نتایج بیانگر این بود که زنان 2 برابر بیشتر از مردان در بیمارستان مانده اند. همچنین جنسیت بیماران جزء عوامل کم اهمیت تاثیرگذار بر طول مدت اقامت عنوان شده است (19).

نتایج پژوهش حاضر نشان داد، میانگین مدت اقامت بیماران در سطوح مختلف پیامد بیماری (شامل بهبودی کامل، در حال بهبود، تشدید بیماری و مرگ) دارای رابطه آماری معنی دار است. نتایج مطالعه عرب و همکاران نشان داد، بین وضعیت بیمار هنگام ترخیص و میـانگین مـدت اقامـت در بیمارستان نیز رابطه معنی دار وجود داشـت؛ به عبارتی بیمـارانی کـه هنگام ترخیص دارای وضعیت بهبودی بوده اند، میـانگین اقامـت کمتری

جدول3: رابطه بین تعداد دفعات بستریسالمندان و متغیرهای دموگرافیک با استفاده از مدلهای رگرسیونی دوجمله ای منفی پواسن دوجمله ای منفی با برش فاصله ای پواسون با برش فاصله ای رده پارامتر مقدار پی برآورد* مقدار پی برآورد* مقدار پی برآورد* مقدار پی برآورد* 0/985 0/01 0/971 0/01 <0/001 1/87 0/536 0/23 - مقدار ثابت 0/003 0/01 <0/001 0/01 0/008 <0/01 <0/001 0/01 - سن 0/537 -0/02 0/122 -0/03 0/491 0/02 0/108 -0/03 زن جنسیت - 0/00 - 0/00 - 0/00 - 0/00 مرد 0/538 0/32 0/383 0/32 0/026 -0/64 0/807 -0/08 مغز-اعصاب بخش 0/256 0/58 0/110 0/58 0/016 -0/69 0/511 0/23 اورژانس-بستری 0/164 0/72 0/050 0/71 0/045 -0/57 0/289 0/37 داخلی 0/203 0/66 0/077 0/65 <0/001 -1/14 0/395 0/30 قلب 0/656 0/24 0/539 0/23 0/010 -0/78 0/636 -0/17 عفونی 0/547 0/32 0/420 0/30 0/233 0/35 0/722 -0/13 ICU 0/309 0/53 0/163 0/51 0/008 -0/77 0/680 0/14 CCU 0/745 0/17 0/646 0/17 <0/001 -1/19 0/419 -0/28 جراحی 0/980 0/02 0/978 0/01 0/636 -0/17 0/269 -0/47 اعصاب-روان - 0/00 - 0/00 - 0/00 - 0/00 سوختگی 0/600 -0/12 0/483 -0/11 <0/001 -0/57 0/443 -0/14 تشدید پیامد 0/002 0/27 <0/001 0/31 <0/001 -0/29 <0/001 0/37 در حال بهبود 0/007 0/24 <0/001 0/28 <0/001 -0/19 <0/001 0/34 بهبودی - 0/00 - 0/00 - 0/00 - 0/00 فوت 0/073 -0/24 0/012 -0/21 <0/001 0/55 <0/001 -0/27 عفونی-انگلی تشخیص <0/001 0/36 <0/001 0/38 <0/001 0/46 <0/001 0/40 تنفسی 0/035 -0/24 0/003 -0/22 0/015 0/21 0/001 -0/28 گوارشی 0/456 -0/27 0/293 -0/25 0/009 0/59 0/260 -0/30 پوست 0/464 -0/19 0/329 -0/16 0/016 0/40 0/270 -0/21 سیستم عضلانی 0/201 0/13 0/009 0/17 <0/001 0/41 0/006 0/19 دستگاه ادراری 0/929 -0/01 0/984 <0.01 0/101 0/19 0/678 -0/05 مسمومیت 0/840 0/03 0/654 0/03 <0/001 0/46 0/701 0/03 سرطان 0/753 -0/09 0/652 -0/08 0/276 -0/25 0/566 -0/13 سلامت 0/932 -0/01 0/961 -0/01 0/004 0/34 0/921 -0/01 خون 0/577 -0/08 0/490 -0/06 0/081 0/17 0/451 -0/07 غدد-متابولیک 0/164 0/28 0/012 0/29 <0/001 0/54 0/007 0/32 اختلال رفتاری-روانی 0/493 -0/12 0/325 -0/12 0/988 <0/01 0/264 -0/15 اعصاب 0/484 -0/08 0/383 -0/07 <0/001 -0/64 0/146 -0/13 چشم 0/203 -0/25 0/065 -0/25 0/519 -0/09 0/035 -0/35 گوش 0/702 0/03 0/225 0/07 <0/001 0/45 0/204 0/08 دستگاه گردش خون - 0/00 - 0/00 - 0/00 - 0/00 سایر <0/001 0/48 - - <0/001 0/16 - - - آلفا 15099 19111 14422 18710 -2LL * برآوردها به صورت توان نمایی هستند

نسبت به سایر بیماران دارند. علت احتمـالی این موضوع می تواند اقدام به موقـع و درمـان سـریع بیمـاری و همچنین ماهیت بیماری باشد (30).

مدل های رگرسیونی استفاده شده در این تحقیق شامل مدل های رگرسیون پواسون و دوجمله ای منفی بوده که استفاده از آنها در اکثر تحقیقات مشابه با متغیرهای شمارشی متداول می باشند (12, 35). به علاوه از مدل های رگرسیون  پواسون با برش فاصله ای و دوجمله ای منفی با برش فاصله ای نیز در جهت تجزیه و تحلیل مناسب تر استفاده شده است که این دو مدل رگرسیونی در مطالعات داخل کشور هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است. همچنین یافته های این تحقیق نشان داد که مدل های رگرسیون دوجمله ای منفی و دوجمله ای منفی با برش فاصله ای برازش مناسب تری برای بررسی رابطه بین مدت اقامت و تعداد دفعات بستری سالمندان با سایر متغیرهای مستقل این تحقیق دارند.

چشم انداز نظام سلامت گرایش به سمت درمانهـای سرپائی و مراقبـت در منـزل اسـت و بمنظـور بهـره بـرداری صـحیح از منـابع و ظرفیـت هـای بیمارسـتانی و جلوگیری از هـدر رفـتن سرمایه های انسانی و مادی لازم است بیمارستان ها بـا رعایـت پروتکلهـای درمـانی از طـرف پزشـکان و دقـت در فرآینـد درمان بیماران، از طول اقامت بیماران کاسته وظرفیت تخت های بیمارسـتانی را بـه بیمـاران دیگر اختصـاص دهنـد. ضـمن اینکـه اقامـت طـولانی مـدت بیماران در بیمارستان میتواند باعـث بـروز عفونتهـا وسـایر بیماریها شده و دلیلی بربستریهای بعدی بیمـاران باشـد (21).

 

نتیجه گیری

بررسی مدت اقامت و تعداد دفعات بستری سالمندانو تحلیل ارتباط سنجی های این دو مورد با عوامل احتمالی موثر، موضوع بسیار مهمی است که همواره مورد توجه خانواده هایی است که دارای سالمند بیمار هستند. به علاوه مدیریت بیمارستان ها و مراکز بهداشتی درمانی نیز توجه ویژه ای به بستری بیماران سالمند دارند. در این مطالعه نشان داده شد که رابطه بین مدت اقامت و تعداد دفعات بستری که جزو متغیرهای شمارشی می باشند را می توان با استفاده از مدل های رگرسیون شمارشی بررسی کرد و مدل رگرسیون دوجمله ای منفی با برش فاصله ای با برازش مناسب تر جهت تحلیل اینگونه داده ها پیشنهاد شد. از نتایج این تحقیق می توان در راستای برنامه ریزی مناسب تر در جهت مقاصد اقتصادی و سازمانی و در عین حال فراهم نمودن رفاه بیشتر برای بیماران سالمند استفاده نمود.

 

 

 

 

References

1. Totonchi P. Prevalent chronic diseases and some properties of aging with elderly disability covered by Imam Khomeini Relief Committee in Tehran and affecting factors. Payesh. 2004;3(3):219-25.
2. Gheisarian E. Dimensions of social, economic aging phenomenon in Iran. Journal of Population. 2009(69-70.29-1.
3. Amiri ZM, FarazmandE, Tolloie MH. Causes of hospitalization of elderly in teaching hospital-Rasht. Journal Of Guilan University Of Medical Sciences. 2002;11(42).
4. Jacelon C. Managing personal integrity: the process of hospitalization for elders. J Adv Nurs. 2004;46(5):549-57.
5. Rejeh N, Heravi-Karimooi M, Foroughan M. The needs of hospitalized elderly patients: A qualitative study. Iranian Journal of Ageing 2010;5(15).
6. Burns CM, Bennett CJ, Myers CT, Ward M. The use of cusum analysis in the early detection and management of hospital bed occupancy crises. Medical journal of Australia. 2005;183(6):291.
7. Ryan S, Sics A, Congdon P. Cost of neonatal care. Archives of disease in childhood. 1988;63(3):303-6.
8. Ansari H, Ebadifard-Azar F. Principles of Hospital management and Planning. Tehran: Publisher: Semat; 1999.
9. Gruenberg DA, Shelton W, Rose SL, Rutter AE, Socaris S, McGee G. Factors influencing length of stay in the intensive care unit. American Journal of critical care. 2006;15(5):502-9.
10. Gohari M, Vahabi N, Moghadamifard Z. Semi-parametric Cox regressionfor factors affecting hospitalization length. Daneshvar Medicine. 2012;19(99):23-30.
11. Silberbach M, Shurnaker D, Menashe V, Cobanoglu A, Morris C. Predicting hospital charge and length of stay for congenital heart disease surgery. The American journalof cardiology. 1993;72(12):958-63.
12. Hashemi FA, Saffari SE, Adnan R. The effective factors on the length of hospital stay for MI patients in Vasei hospital of Sabzevar In 2012 using regression models.
13. Hilbe J. Negative binomial regression: Cambridge University Press: Cambridge, U.K; 2007.
14. Cameron C, Trivedi P. The analysis of count data: New York: Cambridge University Press; 1998.
15. Hashemi-Fard A, Saffari SE, Adnan R. Analysis of hospitalization length for cerebrovascular accident patients in Sabzevar Vaseyee hospital using count regression models. Daneshvar Medicine. 2014;21(109):17-24.
16. Xiao J, Lee AH, Vemuri SR. Mixture distribution analysis of length of hospital stay for efficient funding. Socio-Economic Planning Sciences. 1999;33(1):39-59.
17. Soltani MH, Sahaf R, Mohammadi F, Ghaffari S, Khosravi A, Gohari MR. Elderly, duration of hospitalization and Hospital cost in Milad Hospital in Iran Iranian Journal of Ageing 2012;6(23):58-65.
18. Amirzadeh N, Amirzadeh E, Amirzadeh J. A Survay of Health Problems among the Elderly Patients of Medical Teaching and Private Centers of Urmia. Journal of Urmia Nursing And Midwifery Faculty. 2005;3(4):0-.
19. Vahidi R, Kushavar H, Khodayari R. Factors affecting coronary artery patients hospital length of stay of Tabriz Madani hospital 2005-2006. Journal of Health Administration. 2006;9(25):63-8.
20. Soltani MH. Elderly, duration of hospitalization and Hospital cost in Milad Hospital in Iran. Iranian Journal of Ageing. 2012;6(0):58-65.
21. Arab m, Eskandari Z, Rahimi A, pourreza A, Dargahi H. Reasons for patients' readmission in Tehran University of Medical Sciences Hospitals Hospital. 2010;9(1):43-56.
22. Singh G, McCormack D, Roberts DR. Readmission and overstay after day case nasal surgery. BMC Ear, Nose and Throat Disorders. 2004;4(1):2.
23. Golshah R, Golshah E, Jalali Z, Rajabali N, Roshandel GR. Investigation infectious causes leading to the hospitalization of the elderly in infectious unit and outcome of disease. Medical Journal of Mashhad University of Medical Sciences. 2012;55(3):158-63 (Persian).
24. Chen Y-C, Lin S-F, Liu C-J, Jiang DD-S, Yang P-C, Chang S-C. Risk factors for ICU mortality in critically ill patients. JOURNAL-FORMOSAN MEDICAL ASSOCIATION. 2001;100(10):656-61.
25. Ahsan B, Khaledi S. Patients prognosis and mortality in intensive care unite of sanandaj tohid hospital in 2000. Scientific journal of Kurdistan university of medical sciences. 2005.
26. Noorizad S, Tabesh H, Mahdian M, Akbari H, Taghadosi M. Causes of Mortality and Morbidity in a Neurosurgery ICU in Kashan 1999-2001. KAUMS Journal (FEYZ). 2005;9(2):15-20.
27. Rafeie M, Ayatollahi SM, Behbodian J. A comparison of statistical modeling strategies for analyzing length of stay in Shiraz educational hospitals. MedicalJournal of Tabriz University of Medical Science & Health Service. 2007;29(2):43-51.
28. Maleki M, Khoshgam M, Goharinezhad S. The Effect of Six Sigma Approach in reducing the hospital stays of patients of the Orthopedic Surgical Ward in Firoozgar TeachingHospital 2008. Journal of Health Administration. 2009;11(34):15-20.
29. Golaghaie F, Sarmadian H, Rafiie M, Nejat N. A study on waiting time and length of stay of attendants to emergency department of Vali-e-Asr Hospital, Arak-Iran. Arak Medical University Journal. 2008;11(2):74-83.
30. Arab M, Zarei A, Rahimi A, Rezaiean F, Akbari F. Analysis of factors affecting length of stay in public hospitals in Lorestan Province, Iran. Hakim Research Journal. 2010;12(4):27-32.
31. Zand S., Rafiei M. Causes and duration of hospitalization and mortality rate in intensive care units in Central province. Iranian Journal of Critical Care Nursing. 2010;2(3):7-8.
32. Ravangard R, Arab M, Rashidian A, Akbarisari A, Zare A, Salesi M, et al. Hospitalized patients' length ofstay and its associated factors in Tehran University of Medical Sciences Women's Hospital using the survival analysis method. Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research. 2010;8(3):25-35.
33. Moloney E, Smith D, Bennett K, O'riordan D, Silke B. Impact of an acute medical admission unit on length of hospital stay, and emergency department ‘wait times’. QJM. 2005;98(4):283-9.
34. Coid J, Crome P. Bed blocking in Bromley. British medical journal (Clinical research ed). 1986;29. 1253:(6530)2
35. Hashemi-Fard A, Saffari SE, Adnan R. Analysis of hospitalization length for cerebrovascular accident patients in Sabzevar Vaseyee hospital using count regression models. 2. 2014;21(109):17-24.

 

 

 

Original Article

Assesment the factors affecting on length of hospitalization stay for elderly of Vaseie hospital in Sabzevar (2014) using count regression models

 

Marjan Vejdani.,

M.Sc of medical and health services management, Iranian Research Center on Healthy Aging, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran

 

Raha Saleh Abadi.,

M.Sc. in Nursing, Faculty Member of Paramedicine College, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran

 

Seyed Ehsan Saffari.,

PhD, Biostatistics, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran

 

Maryam Borabadi.,

M.Sc of Medical Records, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran

 

Marzieh Vejdani.,

Student of Midwifery, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran

 

Zohreh Nejatzadehgan-Eidgahi.,

M.Sc. of medical and health services management, School of Health, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran