نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرم آباد، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، خرم آباد، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

3 دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی عمومی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: امروزه سلامت روان یکی از شاخص­های توسعه‌یافتگی کشورها و یکی از جنبه­های مفهوم کلی سلامت است و باورهای مذهبی یکی از مولفه­های تاثیرگذار بر سلامت روان به شمار می­آید. باوجود این جهت‌گیری مذهبی درونی و بیرونی، می­تواند تاثیرات متفاوتی بر زندگی افراد داشته باشد. به همین منظور هدف پژوهش حاضر تعیین همبستگی جهت‌گیری مذهبی با سلامت روان پرستاران می‌باشد.
موادّ و روش‍ها:پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ مقطعی بود که به روش همبستگی انجام شد. جامعه­ی آماری مورد مطالعه شامل کلیه­ی پرستاران زن شاغل در بیمارستان‌های دولتی شهر تبریز درسال 1393 بودند که 180 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای انتخاب حجم نمونه از هر بیمارستان، از روش تصادفی طبقه‍ای استفاده شد. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرسش­نامه‍های استاندارد سلامت عمومی و جهت‌گیری مذهبی آلپورت استفاده­گردید. داده‍های حاصل از پژوهش توسط روش آماری همبستگی پیرسون در نرم‍افزار SPSS.20 تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌­ها:براساس یافته‌ها بین جهت‌گیری مذهبی بیرونی با مولفه‍های سلامت روان همبستگی مثبت (1 هزارمP= ) و بین جهت‌گیری مذهبی درونی با مولفه‍های سلامت روان همبستگی منفی وجود دارد (1 هزارمP= ). به این معنی که پرستاران با جهت‌گیری مذهبی درونی از سلامت روان بهتری برخوردارند.
نتیجه­گیری:با توجه به تاثیر جهت‌گیری مذهبی بر کیفیت سلامت روان در افراد، به نظر می­رسد در تدوین برنامه­های اشاعه و ترویج فرهنگ دینی و مذهبی و هموارکردن راه به سوی جامعه­ای معنوی و سالم، می­توان بیشتر بر جنبه­های معنوی و درونی مذهب تاکید کرد .

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Religious Orientation and Mental Health among female nurses working in public hospitals of Tabriz in 2014

نویسندگان [English]

  • Javad Mohammadi 1
  • Simin Gholamrezaee 2
  • Amir Azizi 3

چکیده [English]

Background & Objectives: Today, mental health is one of the development indicators of countries and one aspect of the overall concept of health. Religious beliefs are considered as one component of impact on mental health, however internal and external religious orientation can have different effects on lives of individuals. Therefore, the aim of this study was to determine the relationship of religiosity and mental health nurses.
Martial & Methods: This study was performed as a cross-correlation analysis. The studied population consisted of all nurses working in public hospitals in Tabriz in 2014 so that 180 subjects were selected. To selection of the sample size in each hospital were performed randomly. Data from standard general health questionnaire and Alport religious orientation were used and analyzed by Pearson's correlation coefficient and software SPSS.20.
Results: The findings indicate a positive correlation between the religious orientation and the outer component of mental health (P =0.001) and a negative correlation between the intrinsic religious orientation and mental health (P =0.001). This means that the nurses with intrinsic religious orientation have better mental health.
Conclusion: Due to the influence of religious orientation on the quality of mental health, it seems that, for achieving a spiritually healthy society, developing programs to promote religious culture and spiritual and internal aspects of religion should be emphasized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious orientation
  • Mental health nurses

 

 

مقاله اصیل

 

 


بررسی رابطه­ی بین جهت‌گیری مذهبی با سلامت روان پرستاران زن شاغل در بیمارستان‌های دولتی تبریز در سال 1393

 

جواد محمدی1، سیمین غلامرضایی2، امیر عزیزی*3

1دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرم آباد، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، خرم آباد، ایران

2استادیار گروه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

3دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی عمومی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

 

*نشانی نویسنده مسؤول: دانشگاه لرستان، دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی و علوم تربیتی، امیر عزیزی

E-mail:amir28144@gmail.com

 

وصول:21/3/94، اصلاح:4/5/94، پذیرش:16/7/94

چکیده

زمینه و هدف: امروزه سلامت روان یکی از شاخص­های توسعه‌یافتگی کشورها و یکی از جنبه­های مفهوم کلی سلامت است و باورهای مذهبی یکی از مولفه­های تاثیرگذار بر سلامت روان به شمار می­آید. باوجود این جهت‌گیری مذهبی درونی و بیرونی، می­تواند تاثیرات متفاوتی بر زندگی افراد داشته باشد. به همین منظور هدف پژوهش حاضر تعیین همبستگی جهت‌گیری مذهبی با سلامت روان پرستاران می‌باشد.

موادّ و روشها:پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ مقطعی بود که به روش همبستگی انجام شد. جامعه­ی آماری مورد مطالعه شامل کلیه­ی پرستاران زن شاغل در بیمارستان‌های دولتی شهر تبریز درسال 1393 بودند که 180 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای انتخاب حجم نمونه از هر بیمارستان، از روش تصادفی طبقهای استفاده شد. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرسش­نامههای استاندارد سلامت عمومی و جهت‌گیری مذهبی آلپورت استفاده­گردید. دادههای حاصل از پژوهش توسط روش آماری همبستگی پیرسون در نرمافزار SPSS.20 تجزیه و تحلیل شد.

یافته‌­ها:براساس یافته‌ها بین جهت‌گیری مذهبی بیرونی با مولفههای سلامت روان همبستگی مثبت (1 هزارمP= ) و بین جهت‌گیری مذهبی درونی با مولفههای سلامت روان همبستگی منفی وجود دارد (1 هزارمP= ). به این معنی که پرستاران با جهت‌گیری مذهبی درونی از سلامت روان بهتری برخوردارند.

نتیجه­گیری:با توجه به تاثیر جهت‌گیری مذهبی بر کیفیت سلامت روان در افراد، به نظر می­رسد در تدوین برنامه­های اشاعه و ترویج فرهنگ دینی و مذهبی و هموارکردن راه به سوی جامعه­ای معنوی و سالم، می­توان بیشتر بر جنبه­های معنوی و درونی مذهب تاکید کرد .

واژهای کلیدی:جهت‌گیری مذهبی، سلامت روان، پرستاران.

 

 


مقدمه

یکی از محورهای ارزیابی سلامت در جوامع مختلف، بهداشت روانی آن جامعه است و سلامت روانی از سوی سازمان بهداشت جهانی به­عنوان یکی از اصول اولیه بهداشت روانی قلمداد می‌شود (1).

طبق گزارش­های سازمان جهانی از هر 4 نفر، 1 نفر در طی دوره­ی زندگی خود از یک یا چند اختلال روانی رنج خواهدبرد (2). در این میان، پرستاران نیز از این امر مستثنا نبوده و به­دلیل حجم کار فراوان و شرایط خاص شغلی، سلامت عمومی و بهداشت روانی آنها به­خطر می‌افتد. پرستاران به­علت سروکار داشتن با اقشار جامعه و بیماران، نیاز به حفظ روحیه­ی قوی و بهداشت روانی کامل برای ادامه­ی حرفه پرستاری دارند (3). چرا که پرستاران به عنوان بزرگ‌ترین گروه‌های ارایه­دهنده­ی خدمات در سیستم بهداشتی، دارای نیروی بالقوه­ی قابل توجهی هستند که می‌توانند بر کیفیت مراقبت‌های بهداشتی در حال ارایه تأثیر بگذارند. گفتنی است کیفیت پرستاری مستقیماً بر روی بازده­ی سیستم سلامت تأثیرمی‌گذارد (4).

بررسی‌ها درباره‌ی سلامت روانی در پرستاران نشان می‌دهد که در شرایط کاری یکسان، افراد به یک اندازه دچار آسیب‌های ناشی از کاهش سلامت روانی نمی‌شوند. به عبارت دیگر سلامت روانی از تعامل عوامل بی‌شماری از جمله عوامل فردی، بین‌فردی و شغلی پدید می‌آید (5). بنابراین، برای رسیدن به شناختی عمیق نسبت به بهداشت روانی پرستاران ابتدا باید تعریفی علمی و دقیق از مولفه‌ی سلامت روانی حاصل آید تا به این طریق بتوان اقدام‌های کاربردی و پیشگیرانه در جهت رفاه روانی آنها انجام داد.

سلامت روان، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های یک زندگی سالم است که عوامل بی‌شماری در شکل‌بندی صحیح یا ناسالم آن دخیل هستند. این مفهوم در پی آن است تا احساسات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و ناامیدی کمرنگ گشته و از بروز نشانه‌های مرضی در افراد پیشگیری به عمل آید (6).

سازمان بهداشت جهانی ابعاد سه‌گانه­ی سلامت؛ یعنی سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی را مطرح کرد که هر سه بعد لازم و ملزوم یکدیگر است. در این تعریف سلامت روان عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به­طور عادلانه و مناسب (7). به عبارت دیگر سلامت روان به مفهوم احساس خوب بودن و اطمینان از کارآمدی خود، اتکاء به خود، ظرفیت رقابت، تعلق بین نسلی و خودشکوفایی توانایی‌های بالقوه‌ی فکری، هیجانی و غیره است (8).

مفهوم دیگر مورد بحث در پژوهش حاضر مولفه‌ی جهت‌گیری مذهبی می‌باشد. براساس نظریه­ی آلپورت و راس (1967) جهت‍گیری مذهبی به معنای گرایش به انجام اعمال و تفکرات مذهبی است. ازنظر تاریخی، به صورت علمی، نخستین بار آلپورت جهت‌گیری مذهبی را به دو گرایش درونی و بیرونی تقسیم نمود. جهت‌گیری مذهبی درونی، فراگیر و دارای اصول سازمان یافته و درونی شده است، درحالی­که جهت‌گیری مذهبی بیرونی، امری خارجی و ابزاری است که برای ارضای نیازهای فردی از قبیل مقام و امنیت مورد استفاده قرارمی‍گیرد. منظور آلپورت از جهت‍گیری مذهبی درونی عبارت است از یک تعهد انگیزشی فراگیر که غایت و هدف است؛ نه وسیله‍ای برای دستیابی به اهداف فردی. به عبارت دیگر جهت‍گیری مذهبی درونی را می‍توان معادل دینداری یا دین‍ورزی درنظر گرفت (9).

از دیدگاه آلپورت، افراد دارای جهت‌گیری درونی، شامل افرادی می‌شوند که در تمام لحظات زندگی و در تمام رفتارها و اعمالشان باورهای مذهبی خود را انعکاس می‍دهند. درحالی­که افراد دارای جهت‌گیری مذهبی بیرونی که شکل رشد نایافته­تر عقاید و باورهای مذهبی را دارا هستند، منافع شخصی خود را ترجیح و باورهای مذهبی خود را وسیله­ای جهت دستیابی به خواسته‌های خود قرارمی­دهند (10).

در رابطه با تاثیر جهت‌گیری مذهبی بر وضعیت سلامت روان افراد مطالعاتی صورت گرفته که از آن جمله می­توان به مالتبی و دی اشاره کرد که در مطالعه‌ای نشان دادند جهت‌گیری مذهبی درونی رابطه­ی مثبتی با سلامت روان دارد و جهت‌گیری مذهبی بیرونی دارای رابطه­ی منفی با سلامت روان است (11).

همچنین دزاتر، سناننس و هاتزبوت دریافتند که جهت‌گیری درونی و بیرونی با سلامت روان رابطه­ی معناداری دارد و به­ترتیب سطوح بالاتر و پایین‌تری از رفاه و سلامت روان را تبیین می­کنند (12).

با درنظرگرفتن اهمّیّت جهت‌گیری مذهبی در افزایش بهره‌وری پرستاران در محیط شغلی، تأثیرات مثبت آن در ارائه‌ی خدمات سیستم‌های بهداشتی و در نهایت ارتقای سطح توانمندی و بازدهی بیمارستان‌ها و با توجه به اینکه سمت و سوی نگرش مذهبی در پرستاران می‍تواند متفاوت از یکدیگر باشد و این تفاوت­ها می‍تواند تحت شمول مفهوم جهت‌گیری مذهبی قرارگیرد و جهت‌گیری مذهبی اثرات متفاوتی بر وضعیت سلامت روان پرستاران می‌گذارد و نیز تاکنون مطالعه‌ی مرتبطی درخصوص موضوع مورد بحث در حوزه­ی پرستاری انجام نگرفته است، از  این­رو این پژوهش بسیار بدیع و نوآورانه است و وجود خلاء‌هایی در ادبیات پژوهشی این حوزه، انجام مطالعات بیشتر را ضروری می‌سازد. به همین منظور هدف پژوهش حاضر تعیین همبستگی جهت‌گیری مذهبی با سلامت روان پرستاران می‌باشد.

 

مواد و  روشها

پژوهش حاضر از نوع طرح‌های توصیفی ـ مقطعی بود که به روش همبستگی انجام شد. جامعه­ی آماری مورد مطالعه در این تحقیق شامل کلیه­ی پرستاران زن شاغل در بیمارستان‌های تبریز بودند. تعداد نمونه در این پژوهش براساس جدول گرجی. مورگان، 180 نفر برآورد شد. برای انتخاب حجم نمونه از هر بیمارستان از روش تصادفی طبقه‌ای استفاده شد. انتخاب پرستاران زن به­دلیل محدودیّت تعداد نمونه وآسیب‍پذیری بیشتر قشر زنان در حرفه­ی حساس و پراسترس پرستاری انجام شد و به­دلیل این­که انتخاب نمونه‌ از بیمارستان‌های دولتی صورت گرفت، پژوهشگران نمونه‍های خود را از بیمارستان مدنی به تعداد 98 نفر، رازی 25 نفر، شهداء 11 نفر و سینا 46 نفر انتخاب کردند. معیارهای ورود و خروج مطالعه عبارتنداز: دارا بودن حداقل مدرک کارشناسی و بالاتر، نداشتن اختلال جدی پزشکی و روان­پزشکی از جمله صرع، لکنت زبان و میل و رغبت شرکت‌کنندگان برای شرکت در پژوهش. همچنین به دلیل ارتباط بین پیشرفت سنّ با افزایش باورها و عقاید مذهبی به­عنوان عامل مداخله‍گر در پژوهش، از شرکت‍کنندگان بین دامنه­ی 22 تا 35 سال استفاده­گردید.        

محققان در پژوهشگران حاضر شده و بعد از جلب‍نظر و توجیه پرستاران، اقدام به توزیع و جمع‍آوری پرسش­نامه‍ها و پاسخ­نامه‍های مربوط در همان زمان و مکان کردند. در مدت 2 ماه تمامی داده‍ها گردآوری شد. حضور پژوهشگران در بیمارستان و تأکید مکرر به پرستاران باعث شد که تمام پرستاران انتخاب شده به سؤالات پرسش­نامه‍ها به صورت کامل و دقیق پاسخ دهند. همچنین لازم به ذکر است که قبل از ورود شرکت‍کنندکان از کلیه­ی آن­ها رضایت‍نامه­ی اخلاقی اخذ گردید. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش شامل دو بخش بود: پرسش­نامه­ی جهت‌گیری مذهبی و پرسش­نامه­ی سلامت روان. پرسش­نامه­ی جهت‌گیری مذهبی توسط آلپورت در 20 ماده با مقیاس پاسخگویی پنج گزینه‍ای (از «خیلی کم» تا «خیلی زیاد») ساخته شد که 11 ماده­ی آن مربوط به جهت‌گیری بیرونی و 9 ماده مربوط به جهت‌گیری درونی بود (9). براساس مطالعه­ی آلپورت، همبستگی بین ماده‌های جهت‌گیری مذهبی درونی با ماده‌های جهت‌گیری مذهبی بیرونی 21 صدم برآورد گردید (13). در تعدادى از مطالعات دیگر، همبستگى جهت‌گیری مذهبى درونى و بیرونی 20  صدم- برآورد شد (14). اعتبار پرسش­نامه توسط مختاری و همکاران با استفاده از آلفای کرونباخ 71 صدم گزارش شده است (15). برای ارزیابی سلامت عمومی پرستاران از پرسش­نامه­ی سلامت عمومی که توسط گلدبرگ ارائه شد و دارای 28 سوال بود (16)، استفاده گردید که هر سوال براساس مقیاس لیکرت دارای چهارگزینه از 0 تا 3 نمره گذاری شده و دارای 4 مقیاس و هر مقیاس دارای 7 سوال است. این مقیاس­ها عبارتند از:1-علایم جسمانی؛ 2-علایم اضطراب واختلال در خواب؛ 3-اختلال درکارکرد اجتماعی؛ 4-افسردگی. دسته‍بندی نمرات از 84–0 براساس چهارمقیاس به­ترتیب عالی، خوب، متوسط و ضعیف بود که به­صورت نمره­ی (21-0) عالی، (42-22) خوب، (64-43) متوسط و از 64 به بالا، ضعیف طبقه­بندی شده است. چان ثبات درونی این پرسش­نامه را با استفاده از روش آلفای کرونباخ 93 صدم گزارش نمود (17) و در مطالعه­­ی کی‍یس ضریب آلفای این پرسش­نامه 93 صدم به­دست آمد (18).

نوربالا و همکاران میزان حساسیّت و ویژگی این پرسش­نامه را در بهترین نقطه­ی برش آن به­ترتیب 3/97 و 5/70 به­دست آوردند (19) و تقوی پایایی آن را به روش بازآزمایی، دو نیمه­کردن و آلفای کرونباخ به­ترتیب 7/93 و 10/90 گزارش کرد (20).

اعتبار ابزارهای فوق به روش اعتبار محتوا سنجیده شد. به این ترتیب که در دو مرحله توسط 12 نفر از استادان صاحب‌نظریه در دانشگاه علوم پزشکی تبریز، مطالعه شد و پس از اصلاحات لازم مورد تأیید قرارگرفت. برای تعیین اعتماد علمی از روش آزمون مجدد استفاده گردید. به این منظور پرسش­نامه‌ها توسط 10 نفر از پرستاران که دارای مشخصات یکسان با نمونه­های پژوهش بودند، تکمیل و به فاصله­ی 7-10 روز بعد مجدداً پرسشنامه‌ها توسط همان پرستاران تکمیل شد و سپس ضریب همبستگی آنها محاسبه گردید. ضریب همبستگی برای پرسش­نامه­ی جهت‌گیری مذهبی 74 صدم  و پرسش­نامه­ی سلامت عمومی 76 صدم به دست آمد. سپس نمره­ی افراد در هردو ابزار محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل آماری داده‍های گردآوری شده ابتدا از آمار توصیفی و سپس ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. سپس کلیه­ی مراحل توسط نرم‍افزار 20. SPSS محاسبه شد.

 

یافته­ها

 

جدول1: میانگین و انحراف معیار برای ابعاد

جهت‌گیری مذهبی

متغیر

میانگین

انحراف معیار

جهت‌گیری مذهبی درونی

71/27

41/7

جهت‌گیری مذهبی بیرونی

72/34

86/6

 

جدول2:میانگین و انحراف معیار مولفه­های سلامت روان

متغیر

میانگین

انحراف معیار

نشانه­های جسمانی

47/6

52/4

اضطراب و اختلال در خواب

35/7

35/5

اختلال در کارکرد اجتماعی

30/12

29/4

افسردگی

62/8

17/5

سلامت روان

47/34

12/13

 

جدول3: ضریب همبستگی جهتگیری

مذهبی با سلامت روان

متغیر

ضریب همبستگی

سطح معناداری

جهت‍گیری مذهبی درونی

473  هزارم-

1 هزارم

جهت‍گیری مذهبی بیرونی

395  هزارم

1 هزارم

 

در جدول 1 و 2 میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای جهت‌گیری مذهبی و  سلامت روان و مولفه‌های آنها درج شده است. همان‌طور که مشاهده­ می‌گردد،‌ بین نمرات جهت‌گیری مذهبی درونی و سلامت روان همبستگی منفی و معنادار (1 هزارمP=، 437  هزارم- r=) وجود دارد. اما همبستگی نمرات جهت‌گیری مذهبی بیرونی و سلامت روان مثبت و معنادار (1 هزارمP=، 395 هزارمr=) می‌باشد. بدین ترتیب پرستارانی که دارای جهت‌گیری مذهبی درونی می‌باشند، از میزان سلامت روان بهتری نسبت به پرستاران دارای جهت‌گیری مذهبی بیرونی برخوردارند. (جدول3).

 

بحث

یافته­های پژوهش حاکی از همبستگی معنادار جهت­گیری مذهبی با سلامت روان در پرستاران زن شاغل است. به این ترتیب که جهت­گیری مذهبی درونی همراه است با وضعیت مطلوب­تر سلامت روان در پرستاران و در مقابل جهت­گیری مذهبی بیرونی سطح کیفیت روان‌شناختی پایین­تری را به دنبال دارد. با توجه به اینکه درخصوص مورد بحث در پژوهش حاضر در حوزه‌ی پرستاری تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است، لذا پژوهشگر تلاش را بر آن داشته تا دیگر یافته‌های همسو با موضوع را ارایه نماید. به عنوان مثال این یافته همسو با نتایج تحقیقات نوروزی و غلامی و مالتبی و دی می‌باشد (21،11،22).

نوروزی و غلامی در مطالعه­ای بر رابطه­ی جهت گیری مذهبی با سلامت روان دانشجویان به این نتیجه رسیدند که بین جهت­گیری مذهبی درونی با سلامت روان رابطه­ی مثبتی وجود دارد و نیز جهت­گیری مذهبی بیرونی رابطه­ای منفی با سلامت روان در دانشجویان دارد (21).

مالتبی و دی در مطالعات متعدد خود تایید کردند که جهت‌گیری بیرونی رابطه­ی مثبتی با روان‌رنجوری و جهت‌گیری درونی رابطه­ی منفی با روان‌پریشی دارد. لذا هرچه جهت‌گیری مذهبی افراد درونی‌تر باشد، احتمال این که از سلامت روانی بهتری برخوردارباشند، بیشتر است (11،22).

در تبیین یافته‍ی پژوهش حاضر اشاره به این نکته ضروری به نظر می‍رسد که پرستاران زن شاغل علاوه بر فعالیت در محیط بیمارستان در زندگی شخصی و خانوادگی مسؤولیت‌های سنگین همسرداری، تربیت کودکان و غیره  را به دوش دارند و به دلیل قرارگرفتن در محیط شغلی استرس‌زا در مدت طولانی، ممکن است در معرض انواع آسیب‍های روانی قرار گیرند و این مسأله به نوبه‍ی خود باعث می‍شود تا پرستاران با توسل به جهت‍گیری مذهبی درونی و انعکاس تفکرات و باورهای مذهبی در تمامی اعمال و رفتارهای خود به­ویژه در حرفه­ی پرستاری، درصدد جبران این مشکل برآیند.

برای درک بهتر از یافته‌ها، به ماهیّت ابعاد جهت‌گیری مذهبی ازدیدگاه آلپورت و راس می‌پردازیم. به اعتقاد این پژوهشگران، افرادی که فعالیت‌های مذهبی در آنها بیرونی است، مذهب را به عنوان ابزاری برای اهداف شخصی و اجتماعی، رویکردی خودخواهانه و ابزاری که منافعی برای فرد به ارمغان می‌آورد، مورد استفاده قرارمی‌دهند. این افراد ممکن است برای مشاهده شدن توسط دیگران، برای افزایش اعتبار در جامعه یا برای انطباق با انتظارات جامعه در مراسم‌های مذهبی حاضر شوند. درمقابل جهت‌گیری درونی، بدون لحاظ منافع اجتماعی که ممکن است برای فرد حاصل شود، سبکی از مذهب را برای به دست آوردن احساس معنا و هدف شامل می‌شود. بدون این­که منافع اجتماعی را که به واسطه­ی‌ مذهب برایش حاصل می­شود درنظر بگیرد. به اعتقاد آلپورت، تنها جهت‌گیری درونی با سلامت روانی ارتباط مثبت دارد (9).

از آنجا که جامعه­ی ما دارای فرهنگ اسلامی ـ ایرانی می­باشد و ارزش‌ها و سنت­های ما رابطه­ی تنگاتنگی با متغیرهای مذهبی دارند، به نظرمی­رسد مذهب و چگونگی جهت­گیری آن تاثیر به­سزایی بر سلامت روان و کیفیت زندگی افراد می­گذارد. چرا که بنیان­های شخصیت و ارزش‍های اخلاقی ما در بطن جامعه­ای مذهبی شکل می‍گیرد و بسیاری از باید­ها و نبایدهای اخلاقی ما ریشه در آموزه­های دینی و مذهبی ما دارند (23). از سوی دیگر این رابطه­ی تنگاتنگ اگر به روشنی تببین و تفسیر نگردد، متغیر مذهب و چگونگی جهت­گیری آن می­تواند نقش مخربی در سلامت روان پرستاران داشته باشد. از این رو یافته­های این پژوهش­ها می­تواند راهگشای بسیاری از معضلات ما در رابطه با کیفیت دینداری کارکنان حرفه­ی بهداشت و سلامت و همچنین وضعیت سلامت روان آنان باشد. چراکه معنویت و دینداری جزء میراث تاریخی بشر بوده و خواهد بود و انسان همواره در دوران بحرانی زندگی خود توانسته راهی به ماوراء بیابد تا بتواند نقطه­ی امیدی در برابر سختی­ها و دشواری­های زندگی جستجو کند (24).

یکی از مهم‌ترین کاستی‌های این پژوهش، بررسی صرف ابعاد جهت‌گیری مذهبی درونی و بیرونی و نادیده گرفتن سایر متغیرهای موثر در سلامت روان و انتخاب پرستاران زن شاغل و حجم کم نمونه به دلیل محدودیت نمونه‌گیری می‌باشد. لذا پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های دیگر همسو با این موضوع متغیرهای دیگر تاثیرگذار بر سلامت روان به­عنوان مثال هوش اخلاقی را در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی، مدنظر  و تاثیر آن با سایر عوامل روان‌شناختی موثر بر سلامت روان را مورد بررسی قرار دهند. علاوه بر این پژوهش حاضر تنها بر روی پرستاران بیمارستا‌ن‌های شهر تبریز انجام شده و تعمیم نتایج باید با احتیاط صورت گیرد.

 

تشکر و  قدردانی

نویسندگان مقاله بر خود لازم می‌دانند از تمامی پرستاران محترمی که در این پژوهش شرکت داشتند و مسؤولان و پرسنل اداری بیمارستان‌های شهر تبریز که ما را در انجام این پژوهش صمیمانه یاری رساندند، تقدیر و تشکر به عمل آورند.

 

References

  1. Ehsanmanesh M. Epidemiology of psychological disorders in Iran:A review of research findings. Andishe-o-Raftar J. 2000;6(24):54-69.[Persian]
  2. Mental and Neurological Disorders. The world health report. 2001. Available from: www.who.int/entity.
  3. Rezai R, Beheshti Z, Haji Hoseyni F, Seyedy Andi J. Comparison of mental health of freshmen and senior nursing. Nursing Research. 2006: 1(3). 67-74.[Persian]
  4. Dargahi, H. Gharib, M. Goodarzi, M. Quality of work life in nursing employees of Tehran University of Medical Sciences hospitals. 2007:11(5). 25-32 .[Persian]
  5. Association Between Mental Health and Educational Stressful Factors Among Students of Razi Nursing and Midwifery School in Kerman. Soleimanizadeh L, Soleimanizadeh F, JavadiM, Abaszadeh A. Iranian Journal of Medical Education. 2011:11(3).200-9. [Persian]
  6. Sadock BJ, Sadock VA. Kaplan & Sadock’s Synopsis of Psy-chiatry Bahavioural Science (10th ed.). Lippincott Williams & Wilkins. 2007.
  7. Ghodrat Mirkohi M, Khormai  E.The relationship between religiosity and mental health in adolescents . Behavioral Sciences. 2010:  2(5), 115-31. [Persian]
  8. Haddadi Koohsar AA, Roshan R, Asghar Nejad Farid AA. A Comparative Study of the Relationship Emotional In-telligence with Mental Health and Aca-demic Achievement in Shahed and Non-Shahed Students in University of Teh-ran. J Psych Educ. 2007; 37(1): 73-97.[Persian]
  9. Allport GW, Ross JM. Personal Religious Orientation Prejudic. Journal of Personality and Social Psychology, 1967, 5: 432-43.
  10. Theories of personslity.Schultz, Duane P.1990. 4th ed. London: Routledge.   
  11. Maltby J, Day L. Religious Orientation, Religious Coping and Appraisals of Stress, Personality and Individual Differences, 2003. 34:1209-24.
  12. Dezutter J, Soenens B, Hutsebaut D. Religiosity and Mental Health: AFurther Exploration of the Relative Importance of Religiousbehaviors VS,Religious Attitudes, Personality and Individual Differences. 2006, 40: 807-18.
  13. Nasabeh MH. The role of religious beliefs and ideas in mental health. Master thesis in General Psychology. Shiraz School of Education and Psychology, Shiraz University. 2005. [Persian]
  14. Donahue MJ. Intrinsic and extrinsic religiousness: Review and meta-analysis. Journal of Presonality and Social Psychology. 1985:20(8):48-53.
  15. Mokhtar A, Allahyari A, Rasoulzadeh Tabatabai SK. Relationship between religious orientation and stress.Journal of Psychology.2001; 5(17):171-19. [Persian]
  16. Goldberg DP, Hillier VF. A scaled version of general health questionnaire. Psychol Med. 1979; (9):131-45.
  17. Chan, D.W. The Chinese version of the General Health Questionnaire: Does languages make a difference? Psychol Med.1985; 15: 147-55.
  18. Keyes S. Gender Stereotypes and personal adjustment: Employing the PAQ, TSBI and GHQ with sample of British adolescents. British Journal of Social Psychology. 1989; 23(2): 173-80.
  19. Noorbala AA, Bagheri Yazdi SA, Mohammad K. The Validation of Gen-eral Health Questionnaire- 28 as a Psy-chiatric Screening Tool. Hakim Res J. 2009; 11(4): 47-53. [Persian]
  20. Taghavi MR. Validity and Relia-bility of the General Health Question-naire (GHQ-28) in college students of Shiraz University. J Psychol. 2002; 5(4(20)): 381-98. [Persian]
  21. Nozari J, Gholami y. The relationship between religious orientation and adherence to Islamic beliefs with student’s mental health. Dvfslnamh Islamic Studies and Psychology. 2010; 7: 421-41. [Persian]
  22. Maltby J, Day L. Should Never the Twain Meet? Integrating Models ofReligious Personality and Religious Mental Health. Pers IndivDiffer. 2004; 36(6): 1275-90.
  23. Hobby MB. Mental health in a broader perspective, Journal of Science. 2005: 10(41): 25-37.[Persian]
  24. Tan Siang, Yang & Natalie J. Dong, Spiritual Interventions in Healing and Wholeness.in Plante, Thomas G, Allen C. Sherman (ed), Faith and Health: Psychological Perspectives(New York and London: The Guilford Press. 2001: 291-310.

 

 


 

 

Original Article

The Relationship between Religious Orientation and Mental Health among female nurses working in public hospitals of Tabriz in 2014

 

Javad Mohamadi.,

Ph.D. Student of General Psychology,Young Researchers and Elite Club, Khorramabad Branch, Islamic Azad University, Khorramabad, Iran

 

Firouzeh Gholamrezai.,

Assistant Professor of Department of Psychology, University of Lorestan, Khorramabad, Iran

 

* Amir Azizi.,

Ph.D. Student of General Psychology, Lorestan University, Khorramabad, Iran

 

Received:11/06/2015, Revised:26/07/2015, Accepted:08/10/2015


Abstract

Background & Objectives: Today, mental health is one of the development indicators of countries and one aspect of the overall concept of health. Religious beliefs are considered as one component of impact on mental health, however internal and external religious orientation can have different effects on lives of individuals. Therefore, the aim of this study was to determine the relationship of religiosity and mental health nurses.

Martial & Methods: This study was performed as a cross-correlation analysis. The studied population consisted of all nurses working in public hospitals in Tabriz in 2014 so that 180 subjects were selected. To selection of the sample size in each hospital were performed randomly. Data from standard general health questionnaire and Alport religious orientation were used and analyzed by Pearson's correlation coefficient and software SPSS.20.

Results: The findings indicate a positive correlation between the religious orientation and the outer component of mental health (P =0.001) and a negative correlation between the intrinsic religious orientation and mental health (P =0.001). This means that the nurses with intrinsic religious orientation have better mental health.

Conclusion: Due to the influence of religious orientation on the quality of mental health, it seems that, for achieving a spiritually healthy society, developing programs to promote religious culture and spiritual and internal aspects of religion should be emphasized.

Keywords: Religious orientation, Mental health nurses.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Correspondence author:

Amir Azizi,

Department of Psychology and Educational Sciences, Faculty of Humanities, Lorestan University, Khorramabad, Iran

E-mail: javad.m60@gmail.com

  1. Ehsanmanesh M. Epidemiology of psychological disorders in Iran:A review of research findings. Andishe-o-Raftar J. 2000;6(24):54-69.[Persian]
  2. Mental and Neurological Disorders. The world health report. 2001. Available from: www.who.int/entity.
  3. Rezai R, Beheshti Z, Haji Hoseyni F, Seyedy Andi J. Comparison of mental health of freshmen and senior nursing. Nursing Research. 2006: 1(3). 67-74.[Persian]
  4. Dargahi, H. Gharib, M. Goodarzi, M. Quality of work life in nursing employees of Tehran University of Medical Sciences hospitals. 2007:11(5). 25-32 .[Persian]
  5. Association Between Mental Health and Educational Stressful Factors Among Students of Razi Nursing and Midwifery School in Kerman. Soleimanizadeh L, Soleimanizadeh F, JavadiM, Abaszadeh A. Iranian Journal of Medical Education. 2011:11(3).200-9. [Persian]
  6. Sadock BJ, Sadock VA. Kaplan & Sadock’s Synopsis of Psy-chiatry Bahavioural Science (10th ed.). Lippincott Williams & Wilkins. 2007.
  7. Ghodrat Mirkohi M, Khormai  E.The relationship between religiosity and mental health in adolescents . Behavioral Sciences. 2010:  2(5), 115-31. [Persian]
  8. Haddadi Koohsar AA, Roshan R, Asghar Nejad Farid AA. A Comparative Study of the Relationship Emotional In-telligence with Mental Health and Aca-demic Achievement in Shahed and Non-Shahed Students in University of Teh-ran. J Psych Educ. 2007; 37(1): 73-97.[Persian]
  9. Allport GW, Ross JM. Personal Religious Orientation Prejudic. Journal of Personality and Social Psychology, 1967, 5: 432-43.
  10. Theories of personslity.Schultz, Duane P.1990. 4th ed. London: Routledge.           
  11. Maltby J, Day L. Religious Orientation, Religious Coping and Appraisals of Stress, Personality and Individual Differences, 2003. 34:1209-24.
  12. Dezutter J, Soenens B, Hutsebaut D. Religiosity and Mental Health: AFurther Exploration of the Relative Importance of Religiousbehaviors VS,Religious Attitudes, Personality and Individual Differences. 2006, 40: 807-18.
  13. Nasabeh MH. The role of religious beliefs and ideas in mental health. Master thesis in General Psychology. Shiraz School of Education and Psychology, Shiraz University. 2005. [Persian]
  14. Donahue MJ. Intrinsic and extrinsic religiousness: Review and meta-analysis. Journal of Presonality and Social Psychology. 1985:20(8):48-53.
  15. Mokhtar A, Allahyari A, Rasoulzadeh Tabatabai SK. Relationship between religious orientation and stress.Journal of Psychology.2001; 5(17):171-19. [Persian]
  16. Goldberg DP, Hillier VF. A scaled version of general health questionnaire. Psychol Med. 1979; (9):131-45.
  17. Chan, D.W. The Chinese version of the General Health Questionnaire: Does languages make a difference? Psychol Med.1985; 15: 147-55.
  18. Keyes S. Gender Stereotypes and personal adjustment: Employing the PAQ, TSBI and GHQ with sample of British adolescents. British Journal of Social Psychology. 1989; 23(2): 173-80.
  19. Noorbala AA, Bagheri Yazdi SA, Mohammad K. The Validation of Gen-eral Health Questionnaire- 28 as a Psy-chiatric Screening Tool. Hakim Res J. 2009; 11(4): 47-53. [Persian]
  20. Taghavi MR. Validity and Relia-bility of the General Health Question-naire (GHQ-28) in college students of Shiraz University. J Psychol. 2002; 5(4(20)): 381-98. [Persian]
  21. Nozari J, Gholami y. The relationship between religious orientation and adherence to Islamic beliefs with student’s mental health. Dvfslnamh Islamic Studies and Psychology. 2010; 7: 421-41. [Persian]
  22. Maltby J, Day L. Should Never the Twain Meet? Integrating Models ofReligious Personality and Religious Mental Health. Pers IndivDiffer. 2004; 36(6): 1275-90.
  23. Hobby MB. Mental health in a broader perspective, Journal of Science. 2005: 10(41): 25-37.[Persian]
  24. Tan Siang, Yang & Natalie J. Dong, Spiritual Interventions in Healing and Wholeness.in Plante, Thomas G, Allen C. Sherman (ed), Faith and Health: Psychological Perspectives(New York and London: The Guilford Press. 2001: 291-310.