بررسی شیوع دیابت بارداری و علت­های مرتبط با آن درزنان باردارمراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهریزد درسال1391

محمود وکیلی،¹سجاد رحیمی پردنجانی^{2 *}، نرگس علیپور³ ، مسلم طاهری⁴ ، نجیب الله بااراده ⁵،علی اصغر هاشمی⁶

¹ استادیار گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی بزد

² دانشجوی کارشناسی ارشد اپیدمیولوژی ، دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد

³ کارشناس بهداشت عمومی،دانشکده ی بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی بزد

^5و4 دانشجوی کارشناسی ارشد اپیدمیولوژی ، دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد

⁶ دانشجوی کارشناسی ارشد اپیدمیولوژی ، دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی شیراز

نشانی نویسنده مسؤول: دانشجوی کارشناسی ارشد اپیدمیولوژی ، دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد ، سجاد رحیمی پردنجانی

E-mail:sajadrahimip@gmail.com

وصول:20/4/93، اصلاح:6/5/93، پذیرش:17/7/93

مقدمه

دیابت بارداری، عبارت­است از: اختلال تحمل گلوکز که برای اولین بار درطی بارداری ایجاد یا تشخیص­داده­می­شود(1-4). این حالت اغلب در نیمه­ی آخر آبستنی روی­می­دهد. به­طوری­که مقاومت به انسولین به­طرز پیش­رونده­ای تا هنگام زایمان افزایش می­یابد(1-4). این بیماری، یک مشکل بهداشتی درحال افزایش درسراسر دنیا و یکی از شایع­ترین عوارض حاملگی است(1, 5). شیوع دیابت حاملگی در جوامع مختلف،  بین 1تا 14درصد گزارش­شده­است(5, 6).

تشخیص دیابت بارداری در حین دوران بارداری، لازمه­ی سلامت مادر و جنین است. با وجود این­که پیشرفت در مراقبت­های طبی و مامایی، پیامد بارداری را بهبودبخشیده، ولی به­طورکلی دیابت بارداری منجر به افزایش احتمال بروز پاره­ای از عوارض در مادر و جنین در طول بارداری و پس از آن می­گردد.

عوارض مادری دیابت شامل زایمان پیش از موعد، عولرض عفونی، هیدروآمنیوس و افزایش فشار خون است. عوارض نوزادی شامل  مرگ جنین در داخل رحم، ناهنجاری­های مادرزادی، تاثبر بر رشد جنین، ماکروزومی نوزاد، تاخیر رشد داخل رحمی، ناهنجاری­های متابولیک (هیپوگلیسمی، هیپوکلسیمی، هیپربیلی روبینمی)، کاردیومیوپاتی، سندرم دیسترس تنفسی و مرگ و میر پرینتال به­علت ناهنجاری­ها در نوزادان است(6) .بیشتر بیماران دیابت بارداری، بلافاصله پس از زایمان به­حالت نرموگلیسمی بر می­گردند. باوجوداین، این بیماران استعداد بیشتری برای ابتلای مجدد به این بیماری در بارداری­های بعدی دارند. همچنین خطر بالاتری را در ابتلا به عدم تحمل گلوکز و درنهایت ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده دارند(7-9). در مطالعاتی که بر روی فرزندان متولدشده از مادران مبتلا به دیابت بارداری انجام­گرفته، مشخص­گردیده که این فرزندان در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری­های کلیوی، دیابت نوع 2، فشار خون، مقاومت به انسولین، اضافه وزن و چاقی هستند(10-13).

غربال­گری عمومی مادران باردار از سال 1980،  در ADA  مدّنظرقرارگرفت، ولی با وجود 30 سال تحقیق در این زمینه، هیچ توافقی درمورد روش ایده ال غربال­گری دیابت بارداری وجود ندارد (6, 14). چالش­های اصلی عبارتند از این­که: آیا غربال­گری باید به صورت همگانی یا انتخابی صورت ­گیرد؟ و این­که برای شناسایی زنان در معرض خطر دیابت بارداری توسط آزمایش 50 گرم گلوکز، چه آستانه­ای بهتراست انتخاب شود؟(1, 14).

از لحاظ اپیدمیولوژی ، دیابت بارداری بیشتر همراه با دیابت نوع دو دیده­می­شود. به­گونه­ای که در جوامعی که شیوع بالاتری از دیابت نوع 2 را دارند، این نوع دیابت نیز شایع­تر است و همانند دیابت نوع 2، افزایش سنّ و شاخص توده­ی بدنی(BMI) در ایجاد دیابت بارداری دخیل بوده و بیشتر در جمعیت غیر سفید پوست دیده­می­شود(1-4, 6). دیابت بارداری نظیر دیابت نوع 2، هم با مقاومت به انسولین و هم با ترشح انسولین معیوب همراه­است (1-4). لذا باتوجه به اهمّیّت بیماری و پیامدهای ناگوار آن در نوزادان و مادران میتلا و همچنین تفاوت­های نژادی و جغرافیایی در شیوع بیماری و شیوع بالای دیابت نوع 2 در شهر یزد و عدم وجود اطلاعات مشابه در این شهر، برآن شدیم تا مطالعه­ی حاضر را با هدف تعیین شیوع دیابت بارداری و علت­های مرتبط با آن در زنانِ باردار شهر یزد به­منظور طراحی و اجرای برنامه­ریزی­های بهداشتی جهت پیشگیری از عوارض مذکور و کاهش مرگ و میر و بیماری انجام­دهیم.

مواد و روش­ها

این مطالعه توصیفی ـ تحلیلی و از نوع مقطعی می­باشد. جمعیت مورد هدف مطالعه شامل کلیه­ی زنان بارداری بود که از فروردین تا مهر سال 1391 به چهار مرکز بهداشتی درمانی در سطح شهر یزد مراجعه کرده­بودند.

نمونه­گیری به­صورت تصادفی خوشه­ای بود. به­گونه­ای که ابتدا ازمیان مناطق مختلف شهر یزد، 4 منطقه به­تصادف انتخاب­شدند. سپس از هر منطقه، 1 مرکز بهداشتی درمانی به­صورت­ تصادفی انتخاب­گردید. بنابراین در پایان از بین کلیه­ی مراکز بهداشتی درمانی سطح شهر یزد، 4 مرکز از 4 منطقه مختلف شهر یزد به صورت تصادفی انتخاب­شد. سپس کلیه­ی زنان بارداری که از فروردین تا مهر سال 1391 به این مراکز بهداشتی درمانی جهت مراقبت و دریافت خدمات بهداشتی درمانی مراجعه­کرده­بودند، از لحاظ ابتلا به دیابت بارداری و علت­های مرتبط با آن مورد بررسی­قرارگرفتند.

معیار ورود به مطالعه شامل سکونت در شهر یزد و مراجعه به یکی از 4مرکز بهداشتی درمانی منتخب در سطح شهر یزد جهت مراقبت و گرفتن خدمات بهداشتی درمانی و معیار خروج از مطالعه شامل ابتلا به دیابت نوع 1و2 و  نیز مصرف داروهایی همانند استروئیدها بود که بر متابولیسم گلوکز اثر می­گذاشتند. درنهایت از میان کلیه­ی زنان بارداری که از فروردین تا مهر سال 1391 به  مراکز بهداشتی درمانی منتخب مراجعه­کرده­بودند، پس از تشریح اهداف مطالعه و کسب رضایت آگاهانه از آنها و اعمال معیارهای ورود و خروج، تعداد 400 زن بادار وارد مطالعه­شدند و  از لحاظ ابتلا به دیابت بارداری و علت­های مرتیط با آن مورد بررسی­قرارگرفتند. حجم نمونه با توجه به­حدود اطمینان 95درصد، شیوع حدود 10درصد دیابت بارداری، در نظر گرفتن خطای 5/3درصد و اعمال ضریب نمونه­گیری خوشه­ای تعداد 400نفر برآوردشد. برای هر مادر بارداری که وارد مطالعه­می­شد، یک فرم جمع­آوری داده­ها در زمینه­ی اطلاعات مورد نیاز و متغیرهای مورد بررسی با مراجعه­ی پژوهشگر به پرونده­ی خانوار افراد و درصورت نیاز پرسش از خود زنان باردار تکمیل­می­گردید.

به­منظور جمع­آوری داده­ها از بک فرم جامع جمع­آوری داده­ها (data collection form) در زمینه­ی اطلاعات مورد نیاز و متغییرهای مورد بررسی استفاده­شد. فرم  مزبور، شامل 4 بخش بود: بخش اول حاوی مشخصات دموگرافیکی مادر و بخش دوم حاوی اطلاعات حاملگی­های قبلی ازجمله: سوابق دیابت بارداری، مرده­زایی، سقط خودبه­خودی، تولد نوزاد با وزن 4 کیلوگرم و بیشتر، مسمومیّت بارداری، ناهنجاری­های مادرزادی در نوزادان قبلی و خانوادگی دیابت بود. همچنین بخش سوم مربوط به اطلاعاتی در مورد نوزادان ازجمله: رتبه­ی تولد ، قدّ، وزن و دور سر نوزاد هنگام تولد و بخش چهارم در ارتباط با برخی ویژگی­های مادران باردار ازجمله: قدّ ، وزن  و نمایه­ی توده­ی بدنی (BMI) مادر ، ابتلا به عفونت ادراری ، فشارخون سیستول و دیاستول بود.

تشخیص دیابت بارداری براساس آخرین دستورالعمل کشوری غربال­گری و  تشخیص دیابت بارداری انجام­شده­است. زنان مبتلا به دیابت بارداری ازطریق یک آزمایش GCT با50 گرم گلوکز و اندازه­گیری قند خون یک ساعت بعد شناسایی­می­شده­اند. به­طوری­که مقادیر پایین­تر از 130 منفی و عاری از بیماری، اما مقادیر مساوی یا بالاتر از 130 در این برنامه مثبت تلقی­شده­اند. در مرحله­ی بعد درصورت مثبت­شدن GCT تست تحمل گلوکز 3 ساعته (OGTT) برای آنها درخواست­می­شد. OGTT پس از 3 روز رژیم بدون محدودیّت کربوهیدرات­ها و درحالت ناشتا انجام می­گردید که ابتدا گلوکز ناشتای خون ثبت­شده و سپس 100 گرم گلوکز تجویز می­گردید. بعداً در فواصل یک، دو و سه ساعت پس از مصرف محلول گلوکز ، سطوح گلوکز خون اندازه­­گیری­می­شد. درنهایت تشخیص براساس معیارهای کارپنتر بوده­ است (Bs3h>140,Bs2h≥155,Bs1h>180, FBS>95). به نحوی که اگر در حداقل 2 تست از تست­های سنجش گلوکز نتیجه مثبت­می­شد، ابتلای فرد به دیابت بارداری تاییدمی­گردید.

پس از جمع­آوری اطلاعات، داده­ها کدگذاری­شده و توسط نرم­افزارSPSS  نسخه 19 و آزمون­های آماری کای اسکوئر، آزمون تی مستقل، آنالیز واریانس و رگرسیون لجستیک در سطح معناداری 05/0  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته­ها

در این پژوهش، تعداد 400 پرونده­ی زن باردار که از فروردین  تا مهر1391 به 4 مرکز بهداشتی درمانی در سطح شهر یزد مراجعه­کرده­بودند، از لحاظ ابتلا به دیابت بارداری و علت­های مرتبط با آن مورد بررسی قرارگرفتند که درنهایت از این تعداد، 48 نفر (12%) مبتلا به دیابت بارداری و 352 نفر از آنها (88%) سالم بودند. درمجموع، میانگین سنّی کلیه­ی زنان باردار، برابر با (34/5±55/26) ودامنه­ی سنّی از17تا42 سال متغیربود. میانگین قدّ کلیه­ی مادران (14/6±160)، میانگین وزنشان(81/11±74/64) و میانگین نمایه­ی توده بدنی (42/4±21/25) بود.

در پژوهش حاضر، عوامل خطر بیماری دیابت بارداری در دو گروه موردبررسی­قرارگرفت که نتایج آن در جدول شماره(2) نشان­ داده شده­ است. در مجموع، 400 زن بارداری که مورد ارزیابی قرارگرفتند، هیچ موردی از سوابق مرده­زایی، تولد نوزاد با وزن 4 کیلو و بالاتر و مسمومیّت بارداری در بارداری فعلی گزارش­نشد.

اختلاف معناداری از لحاظ میانگین تعداد بارداری­های قبلی بین دو گروه مادران یافته­شد و میانگین بارداری­های قبلی مادران مبتلا به دیابت بارداری (47/1±52/2) به­طور معناداری از میانگین بارداری­های قبلی مادران سالم (913/0±84/1) بیشتر بود) 001/0>.(p همچنین دامنه­ی تعداد بارداری­های قبلی در زنان مبتلا به GDM از 1تا8 و  در زنان سالم از 1تا5  متغیر بود.

دراین پژوهش، اختلاف معناداری در سطح معناداری 05/0   بین دو گروه مادران مبتلا به GDMو مادران سالم  از لحاظ ابتلا به عفونت ادراری در بارداری فعلی، سوابق ابتلا به دیابت بارداری (GDM)، اکلامپسی و سقط خودبه­خودی در بارداری­های قبلی پیدانشد، اما درصد بیشتری از زنان مبتلا به GDM در گذشته دچار اکلامپسی، دیابت بارداری و سقط خودبه­خودی شده­بودند(جدول 2).

اختلاف معناداری در دو گروه مادران مبتلا به GDM و مادران سالم از جهت داشتن سابقه­ی ابتلا به دیابت در فامیل درجه­ی یک پیداگردید.(001/0>p ). به گونه ای که 6/41%از مادران مبتلا به GDM سابقه­ی ابتلا به دیابت را حداقل در یکی از اعضای خانواده­شان گزارش­کرده­بودند. هیچ یک از مادران سالم گزارشی از ناهنجاری مادرزادی در نوزادان قبلیشان نداشتند، اما یک نفر از مادران مبتلا به GDM اظهارداشت در یکی از نوزادان قبلیش، سابقه­ی ناهنجاری مادرزادی داشته­است که بر اساس آزمون کای مربع، این تفاوت ازلحاظ آماری معنادار بود. (007/0=p) .

در این پژوهش به­منظور برآورد نسبت شانس برای عوامل خطر ساز بیماری دیابت بارداری، آنالیز چند متغیره انجام­ گرفت که نتایج آن در جدول شماره 3 نشان­داده ­شده ­است.

بحث

یافته­های پژوهش موجود نشان­دادند شیوع دیابت بارداری در افراد مورد پژوهش، 12% معادل 48 نفر می باشد. در پژوهشی که توسط منافی و همکاران در ارومیه انجام­گردید، شیوع دیابت بارداری 9/11 درصد به­دست­آمد (15)که تقریبا با شیوع به­دست­آمده دراین مطالعه برابری می­کند. شیوع دیابت بارداری توسط شهبازیان درسال 1391 در شهر اهواز، 4/7 برآوردگردید.(16)

در یک مطالعه­ی مروری در سال 1387 که به­بررسی شیوع دیابت بارداری در استان­های مختلف کشور پرداخته­شده، خوش­نیت و همکاران، شیوع دیابت بارداری را در مناطق مختلف ایران، 3/1 تا 9/8 درصد گزارش­کرده­اند که علت این اختلاف شیوع ، نژاد و قومیّت­های مختلف و عدم وجود دستورالعمل­های یکسان جهت غربال­گری و تشخیص این بیماری بود.(17)

شیوع دیابت حاملگی در نقاط مختلف جهان، بین 1 تا 14 درصد برآوردشده­است، اما شیوع آن هر ساله درحال افزایش­ می­باشد(5, 6). درمطالعه­ی Bose و همکاران در هند، شیوع دیابت بارداری 7% برآورده گردید (18). مطالعه­ای در ایرلند توسط O’Sullivan در سال 2012 انجام­شده که شیوع دیابت بارداری در آن، 12% به­دست­آمد(19).Anzaku درسال 2012 شیوع GDM را در نیجریه 1/11درصد به­دست آورده­ است(20). همچنین طی مطالعه­ای که در کانادا توسط Donald-Katherine Gravy انجام ­شد، شیوع دیابت بارداری 8/12 درصد برآورده گردید. (21).

در مجموع به ­نظر می­رسد که پراکندگی دیابت بارداری در جمعیت­های مختلف، بسیار متغیر می­باشد که البته بایستی تفاوت­های مربوط یه نژاد، نحوه­ی زندگی و تغذیه­ی افراد، نوع جمع­آوری اطلاعات، انتخاب غیر تصادفی مادران و عدم پروتکل­های یکسان جهت غربال­گری و تشخیص بیماری را نیز در این تنوع شیوع در نظر گرفت.(17).

از نظر اپیدمیولوژی، دیابت بارداری بیشتر همراه با دیابت نوع 2 دیده ­می­شود. به­گونه­ای که در جوامع با شیوع بالای دیابت نوع 2، این نوع دیابت نیز شایع­تر می­باشد و مانند دیابت نوع 2، افزایش سنّ و شاخص توده­ی بدنی (BMI) در ایجاد دیابت بارداری دخیل ­بوده و بیشتر در جمعیت غیر سفید پوست دیده­ می­شود(1-4, 6). همچنین شیوع دیابت بارداری، روند افزاینده دارد. همان­گونه که مطالعه­ی کالیفرنیای شمالی نشان­داد شیوع دیابت بارداری از 1/5 درصد در سال 1991، به 4/7 درصد درسال 1997 افزایش ­یافته و این افزایش، مستقل از تغییرات سنّ و نژاد گروه مورد مطالعه­ بوده­ است، در واقع این افزایش، مبیّن افزایش شیوع دیابت نوع دو و چاقی در جامعه بوده­ است (22).

درنهایت به­ نظر می­رسد شیوع به­ دست ­آمده در این پژوهش، بالاتر از سایر بررسی­های صورت ­گرفته در ایران می­باشد و این موضوع، بیانگر آن است که زنان این منطقه در خطر بالایی جهت ابتلا به GDM قرار دارند، اما با توجه به این­که استان یزد، بالاترین میزان شیوع دیابت نوع 2 را در بین تمامی استان­های کشور با شیوع 3/16 درصد داراست (23) و نیز وجود همبستگی بالای بین دیابت بارداری با دیابت نوع 2 و درنظرگرفتن تفاوت­های نژادی و قومیّتی، سبک زندگی و تغذیه­ی افراد و عدم وجود پروتکل یکسان جهت غربال­گری و تشخیص بیماری، این اختلافات قابل توجیه می باشند.

در این مطالعه، همانند بسیاری از مطالعات دیگر سنّ، تعداد بارداری­های قبلی، قدّ، وزن و شاخص توده­ی بدنی مادر، سوابق خانوادگی دیابت و ناهنجاری مادرزادی در نوزادان قبلی به­عنوان ریسک فاکتورهای مرتبط با دیابت حاملگی شناسایی­شدند.

نتایج مطالعه­ی حاضر نشان­می­دهد بین سنّ و دیابت بارداری، رابطه­ی معناداری وجود دارد. به­طوری­که میانگین سنّ بیماران به­طور مشخصی، بالاتر از افراد سالم بود و دیابت بارداری بیشتر در محدوده سنّی 30 و بالاتر دیده ­شده ­است. درنتیجه، آنالیز چند متغیره پس از قراردادن گروه سنّی زنان 25 سال و پایین­تر از 25 سال به­عنوان گروه مرجع، مقدار نسبت شانس برای گروه سنّی 35-26 سال برابر با 543/4 با فاصله­ی اطمینان 95% (603/1-875/12) و مقدار004/0p= به­دست­آمد که نشان­دهنده­ی ریسک بالای ابتلا به دیابت بارداری در این گروه سنّی می­باشد. در مطالعات مختلفی، ارتیاط بین سنّ مادر و تعداد حاملگی با شیوع دیابت بارداری نشان ­داده ­شده ­است. از جمله این مطالعات، می­توان به مطالعه­ی زرگر و همکارانش در کشمیر اشاره­کرد که نشان­دادند شیوع دیابت بارداری با افزایش سنّ و افزایش تعداد حاملگی­ها بالاترمی­رود(24). در مطالعه­ی کشاورز و همکاران در دانشگاه شاهرود، ارتباط معناداری بین سنّ بالای 30 سال در زمان بارداری و احتمال ابتلا به دیابت بارداری وجودداشت(25). در تحقیق کمالی و همکاران در زنجان، شیوع دیابت بارداری در زنان، بالاتر از 30 سال، به­طور معناداری افزایش یافته­بود(26).

منافی و همکاران در ارومیه، شیوع دیابت بارداری در زنان با سنّ کمتر از 25 سال را 89/2 درصد و زنان 25 ساله و بالاتر از آن را 6/26 درصد تخمین­زدند(15). مطالعه­ی شهبازیان و همکاران در اهواز نشان­داد که افراد مبتلا به GDM، به­طور معناداری  مُسنّ­تر هستند و تعداد حاملگی­های بیشتری دارند .(16)

دراین مطالعه، رابطه­ی معناداری بین تعداد بارداری­های قبلی و ابتلا به GDM به­دست­آمد. به­گونه­ای که میانگین و دامنه­ی بارداری­های قبلی مادارن مبتلا به دیابت بارداری، بالاتر از شاخص­های مربوط در مادران سالم بود و این یافته، گویای این مطلب است که با افزایش سنّ و بالارفتن تعداد بارداری­های مادر، خطر ابتلا به بیماری دیابت بارداری در زنان باردار افزایش پیدا خواهد کرد. نتیجه­ی بدست­آمده با نتایج سایر مطالعات از جمله شهبازیان و همکاران (24)، زرگر و همکاران(23)، حدائق و همکاران(27) و طباطبایی و همکاران (28) همخوانی­داشته و تعداد بارداری­های بالا، همواره به­عنوان یک ریسک فاکتور ابتلا به GDM مورد تاکید بوده ­است.

در پژوهش حاضر، میانگین  وزن زنان مبتلا به GDM در زمان شروع بارداری، به­طور معناداری بالاتر از میانگین وزن زنان سالم به­دست­آمد. همچنین میانگین قد زنان بیمار، به­طور معناداری پایین­تر از میانگین قدّ زنان سالم بود که متعاقب آن نیز، میانگین شاخص توده­ی بدنی به­طور معناداری در زنان مبتلا به GDM بالاتر از زنان سالم به­دست­آمد. این یافته، با یافته­های سایر مطالعات از جمله کاشی و همکاران (29) درسال2007، آتش زاده و همکاران (30) در سال2006، طباطبایی و همکاران(28) در سال 2007، O’Sullivan و همکاران(19) در زنان ایرلند در سال 2012 مطابقت دارد. همچنین طی مطالعه­ی Hirst و همکاران در زنان ویتنامی که در سال 2012 به­صورت کوهورت آینده­نگر انجام­شده، افزایش شاخص توده­ی بدنی با افزایش خطر ابتلا به دیابت بارداری همراه بوده وBMI بالا، همواره به­عنوان یکی از عمده­ترین ریسک فاکتورهای ابتلا به GDMمعرفی­شده­است(31). بدین ترتیب، اهمّیّت سبک زندگی متعادل، تغذیه­ی مطلوب و تحرک و ورزش در سلامت و عدم ابتلا به بیماری­ها بیشتر مشخص­     می­گردد.

دراین مطالعه، ارتیاط معناداری بین ابتلا به دیابت بارداری با داشتن سابقه­ی خانوادگی دیابت به­دست­آمد)001/0>(p و دارا بودن سابقه­ی دیابت در افراد درجه­ی اول خانواده، به­عنوان یکی از ریسک فاکتورهای ابتلا به GDM شناسایی و گزارش­شد. به­­گونه­ای که در نتایج آنالیز چند متغیره، ریسک ابتلا به دیابت بارداری در زنانی­ که سابقه­ی دیابت در فامیل درجه­ی یک را گزارش کرده­بودند، 3 برابر آنهایی بود که چنین سابقه­ای را نداشتند و این نتیجه با نتایج سایر مطالعات صورت­گرفته در ایران(30)و (25) و مطالعات انجام­شده در آرژانتین(32)، ژاپن(14) و بنگلادش(33) همخوانی­داشت. اما در پژوهش­های انجام ­شده در نیجریه(20)، سریلانکا(34) و مطالعه­ی کاشی در ساری(29) چنین رابطه­ای مشاهده­نگردید.

رابطه­ی معناداری بین ناهنجاری­های مادرزادی در نوزادان قبلی با ابتلا به GDM مشاهده­شد، اما این رابطه در مطالعات شهبازیان و همکاران(16)، کشاورز و همکاران(25) وحدائق و همکاران(27) مشاهده­نشد.

در این مطالعه، فشار خون سیستول ودیاستول زنان باردار و داشتن سابقه­ی اکلامپسی در بارداری­های قبلیشان، رابطه­ی معناداری با دیابت دوران بارداری نداشت.گرچه عدم ارتباط فشار خون حاملگی و سابقه­ی پره اکلامپسی با دیابت بارداری در این مطالعه با مطالعه­ی انجام­شده توسط آتش زاده(30) ، کاشی(29)، کشاورز(25) و Siribaddana (34) مشابه­است، ولی این مسأله بر خلاف یافته­های سایر مطالعات(1)،(35, 36) می باشد.

برخی داده­های بهداشتی مادران باردار از فرم­های جمع­آوری اطلاعات که توسط ماماهای مراکز بهداشتی درمانی تکمیل­شده، استخراج­شده که از نقاط ضعف این مطالعه می باشد. ازطرفی به­علت عدم بررسی زنان روستایی در این پژوهش، نتایج مطالعه، قابل تعممیم به جامعه­ی روستایی نیست.

مطالعه­ی حاضر نشان­داد شیوع به­دست­آمده در شهر یزد، بالاتر از سایر نقاط مختلف ایران است که خود می تواند مؤیّد شیوع بالای دیابت نوع دو در این استان باشد. بنابراین، انجام غربال­گری همگانی برای کلیه­ی زنان باردار، نسبت به غربال­گری انتخابی برتری­داشته و لزوم انجام آن در این شهر، ضروری به­نظرمی­رسد. همچنین در این مطالعه، نشان­داده­شد که زنان مبتلا به دیابت بارداری، به­طور معناداری مُسنّ­تر، تعداد حاملگی­های بیشتر، قدّی کوتاه­تر، وزن و نمایه­ی توده­ی بدنی بالاتری نسبت به مادران سالم داشته­اند. بنابراین با توجه به نقش ثابت­شده­ی سنّ ، نمایه­ی توده­ی بدنی و تعداد حاملگی­های بالا در بروز GDM، می­توان با آموزش همگانی زوجین برای بارداری در سنین کمتر از30 سال، توجه ویژه به بارداری­های شکم سوم به بعد و متعادل­کردن سبک زندگی مادران به­منظور برخورداری از وزن متناسب و فعالیت بدنی مطلوب، گام­های اساسی در جهت جلوگیری از بروز و کاهش شیوع این بیماری برداشت.

پیشنهاد

با توجه به آمارهای متفاوتی که از نقاط مختلف ایران و جهان ارائه­ شده، نیاز به مطالعات جامع تر با حجم نمونه­ی بالاتر از قبیل مطالعات کوهورت آینده­نگر  در این زمینه می باشد.

References

1. Xiong X, Saunders LD, Wang FL, Demianczuk NN. Gestational diabetes mellitus: prevalence, risk factors, maternal and infant outcomes. Int J Gynaecol Obstet. 2001;75(3):221-8.
2. Catalano PM, Tyzbir ED, Wolfe RR, Calles J, Roman NM, Amini SB, Sims EA. Carbohydrate metabolism during pregnancy in control subjects and women with gestational diabetes. Am J Physiol. 1993;264(1 Pt 1):E60-7.
3. Ryan EA, O'Sullivan MJ, Skyler JS. Insulin action during pregnancy. Studies with the euglycemic clamp technique. Diabetes. 1985;34(4):380-9.
4. Kühl C. Insulin secretion and insulin resistance in pregnancy and GDM: implications for diagnosis and management. Diabetes. 1991;40(Suppl2):18-24.
5. Sweeney AT, Brown FM. Gestational diabetes mellitus. Clin Lab Med. 2001;21(1):173-92.
6. King H. Epidemiology of glucose intolerance and gestational diabetes in women of childbearing age. Diabetes Care. 1998;21 (Suppl 2):B9-13.
7. Resnick HE, Foster GL, Bardsley J, Ratner RE. Achievement of American Diabetes Association Clinical Practice Recommendations Among US Adults With Diabetes, 1999–2002 The National Health and Nutrition Examination Survey. Diabetes care. 2006;29(3):531-7.
8. Weaver SP. Newresearch gestational diabetes indicates risk later in life. Fam Med. 2004;36(3):159-60.
9. Buchanan TA, Metzger BE, Freinkel N, Bergman RN. Insulin sensitivity and B-cell responsiveness to glucose during late pregnancy in lean and moderately obese women with normal glucose tolerance or mild gestational diabetes. Am J Obstet Gynecol. 1990;162(4):1008-14.
10. Deierlein AL, Siega-Riz AM, Chantala K, Herring AH. The association between maternal glucose concentration and childBMI at age 3 years. Diabetes Care. 2011;34(2):480-4.
11. Garcia-Vargas L, Addison SS, Nistala R, Kurukulasuriya D, Sowers JR. Gestational Diabetes and the Offspring: Implications in the Development of the Cardiorenal Metabolic Syndrome in Offspring. Cardiorenal Med. 2012;2(2):134-42.
12. Kim SY, England JL, Sharma JA, Njoroge T. Gestational diabetes mellitus and risk of childhood overweight and obesity in offspring: a systematic review. Exp Diabetes Res. 2011;2011:541308.
13. Ehrlich SF, Rosas LG, Ferrara A, King JC, Abrams B, Harley KG, Hedderson MM, Eskenazi B. Pregnancy glucose levels in women without diabetes or gestational diabetes and childhood cardiometabolic risk at 7 years of age. J Pediatr. 2012;161(6):1016-21.
14. Maegawa Y, Sugiyama T, Kusaka H, Mitao M, Toyoda N. Screening tests for gestational diabetes in Japan in the 1st and 2nd trimester of pregnancy. Diabetes Res Clin Practi. 2003;62(1):47-53.
15. Manafi M, Ansari Mohammad H, Rabieipour S, Hazhir M. Gestaion diabetes mellitus incidence in the pregnant women referred to Uremia medical centers. The Journal Of Uremia University Of Medical Scinces. 2008;19(2):158-62.[persian]
16. Shahbazian HB, Shahbazian N, Yarahmadi M, Saiedi S. Prevalence of gestational diabetes mellitus in pregnant women referring to gynecology and obstetrics clinics. Jundishapur Scientific Medical Journal. 2012;11(2):113-21. [persian]
17. Khoshnniat Nikoo M, Ahranjani S. A review on the prevalence of gestational diabetes mellitus (GDM) in different regions of Iran. Journal of Diabetes and Metabolic Disorders (Formerly: Iranian Journal of Diabetes and Lipid Disorders). 2009;8(7):47-56. [persian]
18. Bose T. Incidence of gestational diabetes in general population. J Hum Ecol. 2005;17(4):251-4.
19. O'Sullivan EP, Avalos G, O'ReillyM, Dennedy MC, Gaffney G, Dunne FP; Atlantic DIP collaborators. Atlantic DIP: the prevalence and consequences of gestational diabetes in Ireland. Ir Med J. 2012;105(5 Suppl):13-5.
20. Anzaku AS, Musa J. Prevalence and associated risk factors for gestational diabetesin Jos, North-central, Nigeria. Arch Gynecol Obstet. 2013;287(5):859-63.
21. Rodrigues S, Robinson E, Gray-Donald K. Prevalence of gestational diabetes mellitus among James Bay Cree women in northern Quebec. CMAJ. 1999;160(9):1293-7.
22. Ferrara A, Kahn HS, Quesenberry CP, Riley C, Hedderson MM. An increase in the incidence of gestational diabetes mellitus: Northern California, 1991-2000. Obstet Gynecol. 2004;103(3):526-33.
23. Larijani B, Abolhasani F, Mohajeri-Tehrani MR, Tabtabaie O. Prevalence of diabetes mellitus in iran in 2000. Iranian Journal of Diabetes and Lipid Disorders. 2005;4(3):75-83. [persian]
24. Zargar AH, Sheikh MI, Bashir MI, Masoodi SR, Laway BA, Wani AI, Bhat MH, Dar FA. Prevalence of gestational diabetes mellitus in Kashmiri women from the Indian subcontinent. Diabetes Res Clin Pract. 2004;66(2):139-45.
25. Keshavarz M, Babaei GR, Ajami M. Relationship between risk factors in gestational diabetes mellitus with turn up of diabetes mellitus . Daneshvar medicine. 2005;13(59):63-70. [persian]
26. Kamali S, Shahnam F, Poormemari M. Gestational diabetes mellitus diagnosed with a 75-gram oral Glucose tolerance test and adverse pregnancy outcomes. Journal of zanjan university of medical sciences and health services.2003;(43):17-23. [persian]
27. Hadaegh F, Tohidi M, Harati H, Kheirandish M, Rahimi S. Prevalence of gestational diabetes mellitus in southern Iran (Bandar Abbas City). Endocr Pract. 2005;11(5):313-8.
28. Tabatabaei A, Falah Z, Haghighi S, Farmani M, Hori N, Emami TA, et al. Prevalence and risk factors for gestational diabetes mellitus in pregnant women of Isfahan, Iran. Iranian Journal of endocrinology and metabolism (IJEM). 2007;9(3):251-99. [persian]
29. Kashi Z, Borzouei Sh, Akha O, Moslemizadeh N, Zakeri H, Mohammad Poor A, Banafti R, Shahbaznezhad L. Diagnostic Value of Fasting Plasma Glucose in Screening of Gestational Diabetes Mellitus. Int J Endocrinol Metab. 2007;5(1):1-4. [persian]
30. Atashzadeh SF. Frequency of gestational diabetes and its related factors in pregnant women in prenatal clinics of educational hospitals, in tehran (Oct 2000-March 2002). Journal of rafsanjan university of medical science and health services. 2006;5(3):175-80. [persian]
31. Hirst JE, Tran TS, Do MAT, Morris JM, Jeffery HE. Consequences of gestational diabetes in an urban hospital in Viet Nam: a prospective cohort study. PLoS medicine. 2012;9(7):e1001272.
32. McCarthy AD, Curciarello R, Castiglione N, Tayeldín MF, Costa D, Arnol V, Prospitti A, Aliano A, Archuby D, Graieb A, et al. Universal versus selective screening for the detection, control and prognosis of gestational diabetes mellitus inArgentina. Acta diabetol. 2010;47(2):97-103.
33. Khatun N, Latif S, Uddin M. Risk factors for the development of gestational diabetes mellitus. Mymensingh medical journal (MMJ). 2009;18(1 Suppl):S20-3. [persian]
34. Siribaddana S, Deshabandu R, Rajapakse D, Silva K, Fernando D. The prevalence of gestational diabetes in a Sri Lankan antenatal clinic. Ceylon Med J. 1998;43(2):88-91.
35. Larigani B, Azizi F, Pazhoohi M, Bastan M, Marsoosi V. Prevalence of gestational diabetes in pregnant women that referred to hospitals of Tehran university 1993-94. Journal of Endocrine Glands & Metabolism of Iran. 1999;1:125-33. [persian]
36. Anttila L, Karjala K, Penttilä T-A, Ruutiainen K, Ekblad U. Polycystic ovaries in women with gestational diabetes. Obstetrics & Gynecology. 1998;92(1):13-6.

The prevalence of gestational diabetes and associated factors in pregnant women referred to health care centers of Yazd in 2012

Mahmood Vakili.,

MD, MPH, Assistant Professor in Community Medicine,  School of Medicine, ShahidSadoughiUniversity of Medical Sciences

Sajjad Rahimi Pordanjani.,

Mse, student of Epidemiology, ShahidSadoughiuniversity of medical Sciences

Narges Alipor.,

Expert in public health, ShahidSadoughiuniversity of medical Sciences

Moslem Taheri.,

Mse, student of Epidemiology, ShahidSadoughiuniversity of medical Sciences

Najeb Baeradeh.,

Mse, student of Epidemiology, ShahidSadoughiuniversity of medical Sciences

Ali Asghar Hashemi.,

Mse, student of Epidemiology, Shiraz university of medical Sciences