نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت و گروه پرستاری داخلی- جراحی، دانشکدة پرستاری- مامایی، دانشگاه علوم پزشکی گناباد، گناباد، ایران

2 دانشجوی دکترای تخصصی پژوهشی، مرکز مراتبتهای پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت های ویژه، عضو هینت علمی دانشکدة پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران

4 دکترای تخصصی طب چینی،کلینیک ویژة بیمارستان امام رضا، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

اهداف درد از علایم آزاردهنده‌ای است که بیماران قبل از آپاندکتومی تجربه می‌کنند. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر طب فشاری گوش بر شدت درد بیماران کاندید آپاندکتومی انجام گرفته است.
مواد و روش‌هااین پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی یک‌سوکور سه گروهی است که روی 72 بیمار کاندید آپاندکتومی بستری در بخش جراحی بیمارستان بیدخت شهرستان گناباد انجام شد. نمونه‌ها به‌روش در دسترس انتخاب شدند. سپس، به‌طور تصادفی به سه گروه مداخله، پلاسبو و کنترل تخصیص یافتند. هر سه گروه درمان‌های روتین بخش را دریافت می‌کردند. بیماران گروه مداخله طب فشاری را در نقاط صحیح (تالاموس) و گروه پلاسبو در نقاط دروغین، به‌مدت 15 دقیقه دریافت کردند. شدت درد با استفاده از معیار استاندارد دیداری شدت درد بلافاصله قبل، بعد و نیم ساعت بعد از مداخله در هر سه گروه اندازه‌گیری و مقایسه شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخة 19 و آزمون‌های آماری توصیفی- تحلیلی انجام شد. مقادیر p در سطح کمتر از 0/05 معنادار لحاظ گردید.
یافته‌ها بر اساس نتایج پژوهش، اعمال طب فشاری در نقاط صحیح به‌طور معناداری باعث کاهش میانگین شدت درد در دقیقة 30 ((p=0/02 بعد از مداخله در گروه مداخله نسبت به دو گروه کنترل و پلاسبو شد.
نتیجه‌گیریبه‌کارگیری طب فشاری در نقطة تالاموس گوش شدت درد بیماران کاندید عمل جراحی آپاندکتومی راکاهش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of ear acupressure on severity of pain in appendectomy candidate patients before surgery

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammadpour 1
  • Mehdi Basiri Moghadam 2
  • Arezoo Davariniya Motalgh Ghochan 3
  • Seyed Javad Mojtabavi 4

چکیده [English]

 
Background: Pain is common and distressing symptoms that patients experience before appendectomy. The purpose of this study is to examine the effect of ear acupressure on severity of pain in appendectomy candidate patients.
 Materials and methods: This is a one-blinded randomized control trial study including 72 patients divided in 3 groups who were scheduled to appendectomy surgery in Bidokht hospital inGonabad City. Participants were selected using convenience sampling method and randomly divided into three groups: intervention, placebo and control. All three groups received routine treatment. The intervention patients which received acupressure at the true points (Thalamus) and placebo group which received acupressure at sham (false) points for 15 minutes. The data were analyzed by SPSS software (19 versions) and descriptive and Inferential statistics were used. P-values less than 0.05 were considered significant.
Results: Based on the results of study, applying acupressure at the true point correctly significantly reduce the severity of pain at minute 30 ((p = 0/02) in the intervention groups compare with control and placebo groups.
Conclusion: Acupressure at the thalamus point in ear can decrease severity of pain in appendectomy candidate  patients

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords

مقدمه

درد پدیده‌ای بی‌اهمیت نیست، بلکه مسئله و مشکلی بهداشتی به‌شمارمی‌آید [1]. درد موجب تحریک پاسخ سمپاتیکی و از این طریق باعث تاکیکاردی، افزایش فشار خون، انقباض عروق شریانی، کاهش خون‌رسانی به زخم و کاهش فشار نسبی بافت‌ها می‌شود [2]. در شرایطی که مددجو درد دارد، پرستار می‌تواند از راهکارهای دارویی و غیردارویی به‌منظور کنترل درد استفاده کند [3]. به‌طور کلی، برای کنترل درد سعی می‌شود که نخست از روش‌های کمتر تهاجمی و ایمن‌تری استفاده شود [3]. برای تسکین درد، با توجه به علت ایجاد درد، از داروهای مختلفی نظیر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و مخدرها استفاده می‌شود. این داروها در کنار خواص درمانی خود عوارض جانبی زیادی به‌دنبال دارد [3 و 4].

مصارف طولانی‌مدت داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی با عوارضی مانند خونریزی گوارشی و اختلال عملکرد کلیه همراه است [3]. مخدرها باعث تضعیف سیستم تنفسی، تهوع، استفراغ، یبوست و کاهش فرایندهای فکری می‌شود [3]. داروهای مسکن که برای کنترل درد بیماران استفاده می‌شود، آثار جانبی بسیاری بر جسم و روان بیماران دارد [5]. مسکن‌ها علاوه‌بر خطر اعتیاد و وابستگی دارویی، باعث افت فشارخون، تضعیف اعمال حیاتی، خواب‌آلودگی، تهوع، استفراغ و حتی شوک می‌شود و هزینه‌های زیادی به سیستم بهداشتی- درمانی تحمیل می‌کند [5]. بنابراین، ضرورت استفاده از روش‌های غیردارویی در جهت کنترل درد بیماران کاملاً توجیه‌پذیر است [5].

آپاندیس (appendix) زائدة کوچک انگشت‌مانندی است که به‌علت پیچ‌خوردگی یا انسداد، ملتهب و متورم می‌شود و به آن آپاندیسیت (appendicitis) گویند [6]. آپاندیسیت غالباً در دهة دوم تا چهارم زندگی بیماران دیده می‌شود [7]. حدود 7 درصد جمعیت در طول زندگی خود به آپاندیسیت مبتلا می‌شوند [8]. دامنة سنی مشاهده‌شده در این بیماری از 1 تا 89 سالگی متغیر است [6]. درمان آپاندیسیت حاد جراحی است [9] و رایج‌ترین عمل جراحی اورژانس در کل دنیا محسوب می‌شود [7]. در بیش از نیمی از بیماران مبتلا به آپاندیسیت علایم بالینی عبارت است از تاریخچة مشخصی از درد مبهم شکمی، تهوع (nausea) و بی‌اشتهایی و گاه نیز استفراغ (vomiting) [10]. در حال حاضر، تمایل مردم به استفاده از روش‌های درمانی تکمیلی جایگزین به سرعت در حال افزایش است [11]. همچنین، تحقیقی در ایران نشان داد که حدود 80 درصد بیماران خواستار درمان‌های مکمل از طریق پزشکان بودند [12].

تقسیم‌بندی طب مکمل بر اساس سازمان NCCAM (National center for complemental and alternative medicine) شامل دو بخش است:

1. فرآورده‌های طبیعی (natural products) شامل سه بخش اساسی رایحه‌درمانی، گیاه دارویی و غذاها

2. درمان‌های ذهنی- جسمی (mind-body therapy) شامل یوگا، مدیتیشن، دعا، تجسم، طب سوزنی، لمس‌درمانی، ماساژدرمانی، انرژی‌درمانی و رفلکسولوژی [13].

 

در طب فشاری (acupressure) فشار ملایم اما ثابتی بر کانال‌های انرژی و نقاط طب سوزنی وارد می‌شود [14]. طب فشاری هنری در درمان سنتی است که از انگشتان جهت فشاردادن نقاط کلیدی در سطح پوست برای تحریک و القای توانایی‌های خوددرمانی طبیعی بدن استفاده می‌شود [15]. طب فشاری روشی غیرتهاجمی است که پرستار به‌راحتی می‌تواند انجام دهد [16]. استفاده از طب فشاری در حال ‌گسترش است [17]. طب فشاری برای درمان انواع مختلفی از درد مثل سردرد تنشی، میگرن، دردهای زایمانی [18]، دیس‌منوره [19]، درد بعد از عمل [20]، شکستگی هیپ [21]، و درد کمر [24-22] به‌کار رفته است. بنابراین، طب فشاری روش مؤثری برای درمان درد است [18]. همچنین، در مطالعه‌ای نشان داده شده است که درمان به‌واسطة گوش (auriculotherapy) (طب فشاری و طب سوزنی در گوش خارجی) آثار خوبی در کنترل درد دارد [25]. سازمان جهانی بهداشت درمان به‌واسطة گوش را روش طب سوزنی کوچکی قلمداد می‌کند که بر همة بدن تأثیرگذار است [20]. تالاموس (thalamus) یکی از نقاط عملکردی (functional) و رفلکسی (reflex) در گوش است که آثار سیستمی دارد و مسئول همة دیانسفال (diancephalon) شامل تالاموس و هیپوتالاموس (hypothalamus) است [26]. عوارض جانبی و محدودشدن مصرف مخدرها مطالعه‌ها را به‌سمت استفاده از درمان‌های غیرمخدری و حتی غیردارویی ترغیب کرده است [27]. لذا، مطالعة حاضر با هدف تأثیر طب فشاری گوش بر شدت درد بیماران کاندیدای آپاندکتومی انجام شد.

مواد و روش‌ها

این پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی یک‌سوکور و سه گروهی است که در سال 93-1392 به‌منظور تعیین تأثیر طب فشاری گوش بر شدت درد بیماران کاندید آپاندکتومی انجام شده است. به‌این منظور، نخست پژوهشگران (پژوهشگر زن و پژوهشگر مرد) آموزش‌های لازم در مورد تعیین نقاط و نحوة اعمال طب فشاری را زیر نظر متخصص طب سنتی چینی دریافت کردند. پژوهشگران، پس از تأیید متخصص مذکور، 72 بیمار کاندید آپاندکتومی را به‌صورت تخصیص تصادفی به‌‌روش بلوک‌های جای‌گشتی با بلوک‌های شش‌تایی در سه گروه مداخله، پلاسبو و کنترل قراردادند. بر اساس مطالعه‌ای [28]، با استفاده از فرمول مقایسة میانگین‌ها برای دو جامعة مستقل با درنظرگرفتن 05/0a= و 2/0=β و 21 نفر در هر گروه برآورد شد. برای افت احتمالی نمونه با 10 درصد احتمال ریزش نمونه، 24 نفر در هر گروه در نظر گرفته شد.

شرایط ورود به مطالعه عبارت بود از کاندید عمل جراحی آپاندکتومی بعد از انجام سونوگرافی و تشخیص جراح عمومی، عدم دستور جراحی آپاندکتومی اورژانس، تمایل به شرکت در انجام مداخله، فاقد هر گونه عارضة شناخته‌شده و مشکل طبی دیگر منجر به بروز شدت درد، نداشتن ضایعه یا مشکل پوستی در ناحیة گوش و محل اعمال طب فشاری، هوشیاری کامل و توانایی لازم در گزارش علایم و شدت آن. قبل از انجام مداخله، مشخصات دموگرافیکی و مربوط به بیماری هر سه واحد پژوهش در فرم مربوط ثبت می‌شد. در این مطالعه برای سنجش درد از مقیاس ده درجه‌ای دیداری درد درک‌شده استفاده شد که ابزاری استاندارد است [29].

روش انجام پژوهش بدین‌ترتیب بود که پژوهشگر بعد از شناسایی نمونه‌های کاندید آپاندکتومی، بر اساس معیارهای ورود، بیماران واجد شرایط برای مطالعه را انتخاب و پس از دادن توضیحات لازم در مورد نحوة انجام پژوهش و احتمال قرارگیری در گروه مداخله، پلاسبو یا کنترل و گرفتن رضایت آگاهانه، شدت درد قبل از عمل بیماران را اندازه‌گیری و ثبت می‌کرد. قابل‌ذکر است که برای رعایت مسائل اخلاقی، طب فشاری در بیماران زن را پژوهشگر زن و در بیماران مرد را پژوهشگر مرد اعمال می‌کرد. طب فشاری برای هر کدام از بیماران با استفاده از انگشت و پد گوشی (برای انتقال و تمرکز فشار) صورت می‌گرفت؛ بدین‌ترتیب که بیماران گروه مداخله طب فشاری را در نقاط حقیقی، که در این پژوهش نقطة تالاموس واقع در گوش راست بود و واحدهای گروه پلاسبو طب فشاری را در نقطه‌ای دروغین که اعمال فشار بر آن هیچ‌گونه تأثیر آرام‌بخشی ندارد به مدت 15 دقیقه دریافت کردند. بلافاصله بعد از اعمال طب فشاری و جداکردن پد گوشی و 30 دقیقه بعد از اتمام مداخله مجدداً شدت درد بیماران مورد مطالعه اندازه‌گیری و ثبت شد.

لازم به ذکر است کمک‌پژوهشگری که در این پژوهش علایم را ارزیابی و ثبت می‌کرد نقش دیگری نداشت و نسبت به فرضیة مطالعه کور بود. تمامی محاسبات با نرم‌افزار SPSS نسخة 19 و استفاده از آمار توصیفی و آزمون‌های آماری کای اسکوئر، آنالیز واریانس با اندازه‌های تکراری، و آنالیز واریانس یک‌طرفه انجام شد. این پژوهش در کمیتة اخلاق دانشگاه علوم پزشکی گناباد با کد 20GMU.REC.1392. تأیید و در پایگاه کارآزمایی بالینی وزارت بهداشت ثبت شده است (IRCT2014010416049N1).

یافته‌ها

تعداد 72 نمونه وارد مطالعه شدند که 50 درصد مرد و 50 درصد زن بودند. آزمون آماری کای اسکوئر و آنالیز واریانس یک‌طرفه نشان داد بین شرکت‌کنندگان در سه گروه از نظر سن، جنس، سطح تحصیلات، لکوسیتوز، درجة حرارت و مدت زمان ناشتابودن اختلاف معناداری وجود نداشت و سه گروه قبل از مداخله همگن بودند (جدول 1و 2). طبق نتایج به‌دست‌آمده، بین اعمال طب فشاری گوش با شدت درد واحدهای پژوهش بعد و 15 دقیقه بعد از مداخله در سه گروه ارتباط آماری معناداری وجود نداشت، ولی باعث کاهش میانگین شدت درد در دقیقة 30 بعد از مداخله در گروه مداخله نسبت به دو گروه پلاسبو و کنترل شد (جدول 3).

 

 

 

جدول 1. مقایسة مشخصات دموگرافیکی کیفی و اطلاعات مربوط به بیماری واحدهای پژوهش


متغیر

گروه مداخله

گروه پلاسبو

گروه کنترل

نتیجة آزمون

تعداد (درصد)

تعداد (درصد)

تعداد (درصد)

جنس

مرد

 (33/33)12

(33/33)12

(33/33)12

X2=00/0

p=1

زن

(33/33)12

(33/33)12

(33/33)12

تحصیلات

زیردیپلم

(37/0)20

(6/29)16

(3/33)18

X2=00/0

p=1

دیپلم و بالاتر

(7/26)4

(3/33)5

(40)60

 

 

جدول 2. مقایسة مشخصات دموگرافیکی کمّی و مربوط به بیماری واحدهای پژوهش

متغیر

انحراف معیار± میانگین

انحراف معیار± میانگین

انحراف معیار± میانگین

نتیجة آزمون

سن (سال)

25/28±92/12

91/29±05/13

09/31±14/13

F=27/0

p=75/0

WBC1

72/12013±16/3370

34/12495±92/2611

16/10979±390027

F=09/1

p=34/0

درجة حرارت (سانتی گراد)

11/37±44/0

12/37±53/0

12/37±43/0

F=009/0

p=99/0

تعداد ساعت ناشتا بودن

63/10±11/6

37/15±85/10

98/14±88/12

F=54/1

p=22/0

 

 

 

جدول 3. مقایسة میانگین شدت درد واحدهای پژوهش قبل از مداخله، و 15 و 30 دقیقه پس از مداخله در سه گروه مداخله، پلاسبو و کنترل

گروه

قبل از مداخله

دقیقة 15

دقیقة 30

نتیجة آزمون آنالیز واریانس با تکرار مشاهدات

تعداد

انحراف معیار± میانگین

تعداد

انحراف معیار± میانگین

تعداد

انحراف معیار± میانگین

مداخله

24

98/2±71/4

24

05/3±13/4

24

26/3±77/3

F=4/88

Df= 2

p=02/0

پلاسبو

24

72/2±42/4

24

95/3±54/4

24

61/2±25/4

F=0/58

Df= 2

p=49/0

کنترل

24

09/3±08/4

24

96/2±63/3

24

03/3±58/3

F=0/85

Df= 2

p=38/0

نتیجة آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه

F=0/27

Df= 2

p=0/76

F=0/57

Df= 2

p=0/57

F=0/32

Df= 2

p=0/73

 

 


بحث

در مطالعة حاضر، اثر طب فشاری گوش بر شدت درد بیماران کاندیدای آپاندکتومی بررسی شد. در پژوهش حاضر، هر سه گروه از نظر مشخصات دموگرافیگی همگن بودند. نتایج مطالعه نشان داد که میانگین شدت درد بین سه گروه قبل از مداخله و دقیقة 15 بعد از مداخله تفاوت آماری معناداری نداشت. اما، در گروه مداخله میانگین شدت درد دقیقة 30 نسبت به قبل از مداخله به‌طور معناداری کاهش یافت. در مطالعات مختلف، آثار مثبت طب فشاری در نقاط مختلف بدن بر درد ذکر شده است. نتایج مطالعه‌ای نشان داد که طب فشاری گوش در بیماران بعد از عمل جراحی مهره‌های کمری باعث کاهش درد در گروه مداخله نسبت به قبل از مداخله شد [30]. نتایج ایتن مطالعات با مطالعة حاضر همخوانی دارد.

علاوه‌بر این، در مطالعه‌ای که اثر طب فشاری گوش بر درد بیماران مبتلا با استئوآرتریت بررسی شد، پژوهشگران دریافتند که اعمال طب فشاری میانگین نمرة درد را در 6 و 24 ساعت بعد از مداخله کاهش می‌دهد [31]. در مطالعة دیگری در بررسی اثر طب فشاری گوش به‌صورت چهار بار در روز به‌مدت دو روز بر درد بزرگسالان مبتلا به دیس‌منوره مشخص شد که طب فشاری نمرة درد در گروه مداخله را نسبت به قبل از مداخله کاهش داد و در گروه پلاسبو نیز کاهش درد مشاهده شد [32].

در مطالعة حاضر، طب فشاری گوش در نقطة تالاموس و به مدت 15 دقیقه انجام و کاهش درد فقط در گروه مداخله مشاهده شد.

پژوهشگران در تحقیقی اثر طب فشاری گوش را بر کمردرد مزمن به مدت چهار هفته بررسی کردند و نشان دادند که طب فشاری باعث70 درصد کاهش درد وخیم و 75 درصد کاهش درد کلی می‌شود [20]. همچنین، مشابه با نتایج مطالعة حاضر، نتایج مطالعة دیگری نیز نشان داد که اعمال طب فشاری در نقاط مختلف مؤثر بر درد به‌طور هم‌زمان باعث کاهش درد در گروه مداخله نسبت به گروه پلاسبو و کنترل می‌شود [18].

در مطالعة دیگری که اثر طب فشاری گوش به مدت سه روز بر درد 62 بیمار تحت عمل جراحی جایگذاری کامل زانو انجام شد نتایج نشان داد که تفاوت آماری معناداری بین نمرة درد دو گروه پلاسبو و مداخله مشاهده نشد، هر چند که میزان مصرف داروهای ضددرد در گروه مداخله به‌طور معناداری کمتر از گروه پلاسبو بود [27]. در این پژوهش، طب فشاری را در نقطة ساب‌کورتکس و شن‌من گوش به‌مدت 1 دقیقه سه بار در روز به‌مدت سه روز انجام دادند، در حالی که در پژوهش حاضر طب فشاری گوش به مدت 15 دقیقه در نقطة تالاموس اعمال شد که این را می‌توان یکی از علل احتمالی تفاوت در نتایج دانست.

نتیجة تحقیق دیگری در این رابطه نشان داد که طب فشاری در نقطة نیگوآن باعث کاهش درد بعد از مداخله می‌شود [33]. همچنین، نتایج مطالعة باستانی و همکاران [34] نیز نشان داد که اعمال طب فشاری در نقاط هگو (hegu)، زوسانلی (zusanli) و سانین‌گیائو (sanyingiao) به‌مدت 3 دقیقه در هر نقطه هر روز دو مرتبه به‌مدت دو هفته باعث کاهش درد در گروه مداخله نسبت به گروه پلاسبو شد. نتایج این پژوهش‌ها صرف‌نظر از اعمال طب فشاری در نقاط متفاوت هم‌راستا با نتایج مطالعة حاضر است.

نتیجه‌گیری

نتایج مطالعة حاضر نشان داد طب فشاری در نقطة تالاموس گوش روش عملی و قابل‌پذیرش بیماران و موجب کاهش شدت درد قبل از عمل می‌شود.از طرفی، تسکین درد در مراقبت‌های پرستاری اهمیت بالینی دارد. همچنین، بهبود درد و تأمین آرامش بیماران در مرحلة مهم قبل از جراحی با کاهش بسیاری از عوارض حین و بعد از عمل همراه خواهد بود، لذا کاربرد طب فشاری گوش که به تجهیزات خاصی نیاز ندارد و هزینة قابل‌توجهی نیز ندارد، برای بیماران کاندید آپاندکتومی در بخش‌های جراحی توصیه می‌شود.

 

تشکر و قدردانی

این مقاله حاصل بخشی از پایان‌نامة مقطع کارشناسی‌ارشد است. بدین‌وسیله از معاونت محترم تحقیقات و فناوری و آموزشی دانشگاه علوم پزشکی گناباد، تمامی پرسنل بخش جراحی بیمارستان بیدخت شهرستان گناباد و تمامی بیماران محترم که در انجام این پژوهش ما را یاری کردند صمیمانه تشکر و قدردانی می‌کنیم.

[1] Zargarzadeh MRM. Assesing barriers for using of complementary medicine in relieving pain in patients by nurses. IJNV, 2013; 1(4): 45-53.
[2] Barker R, Kober A, Hoerauf K, Latzke D, Adel S, Kain ZN, et al. Out-of-hospital auricular acupressure in elder patients with hip fracture: A randomized double-blinded trial. Academic Emergency Medicine, 2006; 13(1): 19-23.
[3] Aypotter P, Angriffin P, Aystokert P, Amhal O. Potter and Perry's fundamentals of nursing. 8 ed, Jameenegar-Salemi, 2013; 595-606.
[4] Taghinejad H, Tahmasbi P. Pain management. Ilam: Danesh Hamedun. 2007.
[5] Zargarzadeh MRM. Assesing barriers for using of complementary medicine in relieving pain in patients by nurses. IJNV, 2013; 1(4): 45-53.
[6] Asadi F, Ebrahimi H, Mazluom R, Jangjou AMSN. The effect of early ambulation on nausea in patients undergoing Appendectomy. Journal of Evidence Based Care, 2013; 3(6): 49-58.
[7] Kashi AR, Shams KH, Hoseinpur M. Comparison of subcutaneous injection of bupivacaine 0.5% before and after appendectomy on postoperative pain. Iranian Journal of Surgery, 2009; 17(1): 68-74.
[8] Brunner & Suddarths Textbook of Medical Surgical Nursing. 10 ed., Tehran, Boshra, 2000; 1034-7.
[9] Elexandar Newman Dorland V. Medical Dictionary English-Persian Dorlnd. Tehran, Golban Ghazichahani, 2009; 674, 1038-309.
[10] Ahmadi A, KHadivi R. An epidemiological survey on clustering appendicitis in Chaharmahal and Bakhtiari Province. Southern Medical Journal, 2008; 11(1): 40-6.
[11] Frish N. Nursing as a context for alternative complementary modalities. Issue in nursing, 2001; 6(2): 1-15.
[12] Sadighi J, Maftoon F, Moshrefi M. Complementary and alternative medicine (CAM): Knowledge, attitude and practice in Tehran. Iran Payesh, 2004; 3(4): 279-289.
[13] Fontaine KL. Complementary and alternative therapies for nursing practice. Pearson Prentice Hall, 2005.
[14] Frost H, Stewart-Brown S. Acupressure for low back pain. BMJ, 2006; 332(7543): 680-1
[15] Bassampour S, Nikbakht Nasrabadi A, Mehran A, Poresmaeil Z, Vafaee S. Effect of acupressure on patients' anxiety and vital sign before abdominal surgeries. Tums-Hayat, 2009; 14(2): 23-34.
[16] Chen HM, Chang FY, Hsu CT. Effect of acupressure on nausea, vomiting, anxiety and pain among post-cesarean section women in Taiwan. The Kaohsiung Journal of Medical Sciences, 2005; 21(8): 341-50.
[17] Adib Hachbagheri M, Etry MMH. Effect of acupressure points PC6 on pain, nausea and vomiting after appendectomy. Journal of Complementary Medicine, 2012; 3: 47-58.
[18] Kober A, Scheck T, Greher M, Lieba F, Fleischhackl R, Fleischhackl S, et al. Prehospital analgesia with acupressure in victims of minor trauma: a prospective, randomized. Anesth Analg, 2002; 95(3): 723-7.
[19] Wang MC, Hsu MC, Chien LW, Kao CH, Liu CF. Effects of auricular acupressure on menstrual symptoms and nitric oxide for women with primary dysmenorrhea. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 2009; 15(3): 235-42.
[20] Yeh CH, Chien LC, Balaban D, Sponberg R, Primavera J, Morone NE, et al. A randomizedclinical trial of auricular point acupressure for chronic low back pain: a feasibility study. Evidence-based complementary and alternative medicine. eCAM, 2013; 2013: 1-9.
[21] Padmanabhan R, Hildreth A, Laws D. A prospective, randomised, controlled study examining binaural beat audio and pre-operative anxiety in patients undergoing general anaesthesia for day case surgery. Anaesthesia, 2005; 60(9): 874-7.
[22] Suen LKP, Wong EMC. Longitudinal changes in the disability level of the elders with low back pain after auriculotherapy. Complementary Therapies in Medicine, 2008; 16(1): 35-8.
[23] Suen LKP, Wong TKS, Chung JWY, Yip VYB. Auriculotherapy on low back pain in the elderly. Complementary Therapies in Clinical Practice, 2007; 13(1): 63-9.
[24] Li-Chen Hsieh L, Chung-Hung Kuo LHL, Ming-Fang Yen A, Chien KL, Chenl THH. Treatment of low back pain by acupressure and physical therapy: randomised controlled trial. BMJ, 2006; 332(7543): 696-700.
[25] Yeh CH, Chien LC, Chiang YC, Huang LC. Auricular point acupressure for chronic low back pain: a feasibility study for 1-week treatment. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2012; 1-9.
[26] Landgren K. Ear acupuncture-a- practical guide. 2 ed., Swedish under the title O ronakupunktur, 2006; 108.
[27] Chang LH, Hsu CH, Jong GP, Ho S, Tsay SL, Lin KC. Auricular acupressurefor managing postoperative pain and knee motion in patients with total knee replacement: A randomized sham control study. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2012; 1-7.
[28] Seyedaghamiri ZB, Hoseyni NS, Ramezan zade F, Haghollahi FMV. Effect of acupressure on the frequency and severity of nausea during pregnancy. Quarterly Monitoring, 2008; 7(4): 369-74.
[29] Sabzevari S, Alizadeh S, Bagherian BFM. Comparision of signs and symptoms of myocardial infarction and unstable angina in women and men. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences,.2007; 17(57): 9-42.
[30] Yeh ML, Tsou MY, Lee BY, Chen HH, Chung YC. Effects of auricular acupressure on pain reduction in patient-controlled analgesia after lumbar spine surgery. Acta Anaesthesiologica Taiwanica: Official Journal of the Taiwan Society of Anesthesiologists, 2010; 48(2): 80-6.
[31] Tong PJ, Wang HD, Ma ZC. Application and effect of auricular acupoint pressing for analgesia in perioperative period of total knee joint replacement. Chinese Journal of Integrated Traditional and Western Medicine 2010; 30(9): 931-4.
[32] Yeh ML, Hung YL, Chen HH, Wang YJ. Auricular acupressure for pain relief in adolescents with dysmenorrhea: a placebo-controlled study. Journal of Alternative and Complementary Medicine, New York, 2013;19(4): 313-8.
[33] Samadi P, Lamiyan M, Heshmat R, Faghihzadeh S. Effect of acupressure at SP6 point on labor pain intensity. 2010; 14(1): 55-64.
[34] Bastani F, Sobhani M, Bozorgnejad M, Shamsikhani S, Haghani H. Effect of acupressure on severity of pain in women with multiple sclerosis (MS). Complementary Medicine Journal, 2012; 2(1): 75-84.